Rouwende fans
DJ Arafat Een moordend tempo - tot het allerlaatste einde donderdag 15 augustus, 2019

Op 12 augustus 2019 overleed de populaire Ivoriaanse deejay en zanger DJ Arafat in het ziekenhuis na een motorongeluk in de hoofdstad Abidjan, Ivoorkust. Arafat maakte naam in het populaire Coupé-Décalé genre en scoorde grote hits als Dosabado, Kpangor, Zoropoto, Enfant Beni en Moto, Moto" Volgens getuigen kwam hij op zondag 11 augustus met zijn motorfiets in aanraking met een auto . Hij werd vervolgens met een schedelbreuk opgenomen in een ziekenhuis in Abidjan, waar hij de volgende dag stierf. Nadat zijn overlijden bekend was gemaakt, verzamelde zich een duizendtal fans in de voorstad Cocody nabij het ziekenhuis en rouwde om zijn dood. 'Arafat kan niet sterven'.


door Bram Postumus

De shows van Ange Didier Huon (artiestennaam DJ Arafat of gewoon Arafat) waren onvergetelijke happenings. De muziek had, net als zijn leven dat op 12 augustus vroegtijdig eindigde, een moordend tempo. Onverwachte breaks, flitsend bewegende dansers, een knallende beat (meestal een snelle 6/8), meer breaks, bergen elektronica waar hij zijn eigen staccato stem doorheen joeg en de rock-uithalen van een elektrische gitaar. En in het midden van dat alles de heersende aanwezigheid van Arafat, gespierd, getatoeëerd, het welhaast vierkante hoofd bekroond met een tooi van korte dreadlocks. In de late avond van 11 augustus knalde hij met zijn motor tegen een auto aan, op een brug in Angré, een nieuwbouwwijk in Abidjan. De journaliste die de auto bestuurde overleefde het ongeluk. Arafat overleed de volgende ochtend in een kliniek. Hij werd 33.

‘Mijn beide ouders zaten in de muziek. Als iemand met mij over melodie begint moet ik altijd lachen’, roept hij in Frapper Naboula Tala uit 2011. En inderdaad, er zit weinig tot geen melodie in zijn nummers. Wat hem interesseerde waren de boodschappen die bij voorkeur uitgebruld moesten worden over die muur van geluid. Van een uurtje of twee Arafat moest iedereen altijd even bijkomen – behalve de echte diehard fans in Abidjan, die er steevast een robbertje straatvechten aan koppelden, een traditie die ze daags na zijn dood voortzetten in de buurt van het huis van de overledene.

Illustere voorganger
Coupé-décalé is de muziek die Arafat overnam van zijn illustere voorganger Douk Saga, die het negentien jaar geleden uitvond. Saga kwam in 2006 aan een voortijdig einde. Het is een soundtrack uit de gigantische volksbuurten van Abidjan en hoort bij de film van een land dat in een langlopende politieke crisis was verzeild. Dit verhaal gaat over hoe die twee samenkwamen.

Ange Didier Huon werd in 1986 geboren in Yopougon, een voorstad pal naast het dure Plateau, waar de kantoren en de hotels en de exclusieve winkels zijn. Om van het ene stadsdeel naar het andere te komen moet je om een arm rijden van de Ébrié-lagune, waar Abidjan omheen is gedrapeerd; er bestaat geen directe verbinding. Het Plateau is in de avond leeg en gevaarlijk. Yopougon leeft 24 uur per dag. Het is thuis voor meer dan een miljoen mensen en een gebied met een tomeloze creativiteit. Hier werd de zouglou geboren, die eindeloos aanstekelijke dansmuziek vol volksverhalen op vierkwartsmaat waar ik al eens over berichtte. (link naar artikel

Muzikale familie
Beide ouders van Ange Didier zaten in de muziek. Zijn vader Pierre was geluidsman, en had als bijnaam “Wompi”. Zet het legendarische nummer Brigadier Sabari van de (ook Ivoriaanse) reggaester Alpha Blondy maar eens op. Die nagemaakte sirene aan het begin? Wompi toverde dat geluid uit zijn synthesizer. Ange Didier’s moeder was zangeres van zeer scabreuze teksten en ging door het leven onder de artiestennaam Tina Glamour. Van haar heeft hij het stormachtige karakter geërfd dat hem een reputatie bezorgde die nog langer zal nadenderen dan de klap van zijn fatale ongeluk.

Vader des Vaderlands
In 1986 was Ivoorkust nog het Wirtschaftwunder van West-Afrika, met aan het hoofd een autoritaire president die bijna een kwart eeuw de boel bij elkaar hield door stevige discipline van zijn burgers te eisen. Félix Houphouët-Boigny was zijn naam en hij wordt nog altijd vereerd als de Vader des Vaderlands. Hij stierf in 1993, toen Ange Didier zeven was. Daarna ging er op allerlei fronten van alles mis.

Neem afwezige ouders die op alle uren lijken te werken, tel daarbij op een drukke buurt vol vertier met als pulserend muziek-, drank- en danscentrum de iconische Rue Princesse en je voelt het aan aankomen: Ange Didier krijgt zijn opvoeding voornamelijk op straat. Rue Princesse: een woest aantrekkelijk maar stekelig middelpunt waar de zeden licht zijn. De jongen komt in straatbendes terecht en groeit, om het in afkeurend Nederlands te zeggen, op voor galg en rad. Om nooit opgehelderde reden krijgt hij van een stel Libanese vrienden een bijnaam, naar de leider van het Palestijnse volk, Yasser Arafat.

Populisme aan de macht
Met Ivoorkust, dat vermeende baken van welvaart en stabiliteit, gaat het ondertussen bergafwaarts. De opvolger van de vader des vaderlands blijkt een politicus zonder enige ruggengraat die zijn zwakte verhult door het lanceren van allerlei populistische anti-buitenlanderpraat. Hij maakt het zo bont dat er op Kerstavond 1999 iets gebeurt dat niemand ooit voor mogelijk had gehouden: een staatsgreep.

Gesplitst land
Een generaal grijpt de macht, het jaar daarop schrijft deze presidentsverkiezingen uit, die worden gewonnen door Laurent Gbagbo, een oppositieleider met een lange staat van dienst. Maar nog geen twee jaar later, in september 2002, probeert een groepje soldaten opnieuw de macht te grijpen. De poging mislukt maar vanaf dat moment ligt het land negen jaar lang doormidden, met een Noordelijk deel dat leeggeplunderd wordt door roofzuchtige rebellen en een Zuidelijk deel (inclusief Abidjan) dat bestuurd wordt door een corrupte regering. Ange Didier is zestien en een gauwdiefje dat rookt, drinkt en niet weg te slaan is uit de Rue Princesse. En daar hoort hij dan Douk Saga en coupé-décalé, het muzikale antwoord op de Ivoriaanse crisis – maar dan wel een antwoord van een bijzondere soort.



In deze video zit het allemaal: grote mooie auto, champagne, designer kleertjes, dure zonnebril, sigaar en welgevormde dames. Rue Princesse op video. En als het ritme je ook aan Congo doet denken dan klopt dat: de vroegere versies van couper-décaler zijn afgeleid van de ndombolo. Pas later en dan vooral onder leiding van Arafat kreeg het genre tanden en werd een stuk agressiever. Waar nog weinig van te merken is in deze hele vroege video, Hommage à Jonathan, Arafat’s ode aan één van zijn muzikale voorbeelden. Uit 2003, met nu al een mooie rol voor zijn favoriete vervoermiddel: een zware motor.

Alles draait om Het Goede Leven, met hoofdletters. Drank, seks en feesten. In een wereld die in elkaar is gestort (Ivoorkust ligt doormidden, de economie ligt op zijn gat, er dreigt voortdurend oorlog) zoek je je vertier in extravagante luxe. Bescheidenheid is onzin. Je leeft maar één keer. ‘Ik ben een kind dat de zegen heeft gekregen van God’, luidt de tekst van één van Arafat’s grootste hits. En alsjeblieft geen politiek engagement – daar komt alleen maar ellende van. Excessief hedonisme als antwoord op de zwaarste crisis in de geschiedenis van Ivoorkust. Het greep als een bosbrand om zich heen en na een tijdje te hebben gewerkt als DJ (eerst in Abidjan, daarna in Parijs tot zijn deportatie wegens geen papieren in 2007) nam Arafat’s carrière na zijn terugkeer in Ivoorkust een enorme vlucht.

De prijs van het goede leven
Maar dat goede leven kost hopen geld. Hoe kom je daaraan? Oplichting en diefstal, een activiteit die bekend staat als “couper”. Kun je doen in het rijke Frankrijk maar ook in de duurdere buurten van Abidjan en uiteraard via het internet. Heb je je centen binnen dan maak je dat je weg komt – dat heet “décaler”. Eenmaal in veilige Ivoriaanse haven dan laat je dat geld voor je werken. Een cruciaal onderdeel van deze levensstijl en de muziek die erbij hoort is het rondstrooien van bankbiljetten. En bij dat nachtleven hoort ook: roekeloos weggebruik. Douk Saga, Arafat en andere sterren leverden voor deze levensstijl de soundtrack.

'Ik ben de Nummer Eén'
Daar word je alleen geen prettig mens van. Beroemd zijn de scheldpartijen op andere artiesten en de soms echt valse aantijgingen die Arafat lanceerde op het medium dat hem als gegoten zat: YouTube. En daar bleef het niet altijd bij. Vorig jaar werd hij veroordeeld tot een schadevergoeding van tienduizenden euro’s en een jaar in de gevangenis (die hij nog moest uitzitten) omdat hij één van zijn dansers het ziekenhuis in geslagen had. ‘Hij gebruikte drugs’, was de verklaring van de man wiens drankgebruik geen grenzen kende. Vrouwen waren al evenmin veilig. Hij liet zich zelfs filmen terwijl hij een vriendin (ex, mogen we hopen) aframmelde. Bij excessief hedonisme hoort een volstrekt egocentrische grondhouding. Deels pose, zeker - hij had ook een sentimentele kant hoewel hij nooit over de liefde schreef – maar hij genoot absoluut en zichtbaar van zijn dominante aanwezigheid, waar hij maar kwam. ‘Ik ben de Nummer Eén’, zei hij van zichzelf. En anderhalve decade lang was dat het geval.

Discipelen en fans
Zijn steeds groter wordende schare fans maalde er niet om. Hoe gekker hoe beter, leek het wel. Hij verzon de ene naam na de andere voor zichzelf en zijn discipelen maar hij had ook fans in hogere kringen: de voetbalster Didier Drogba, ministers uit de regering die sinds 2011 het (ogenschijnlijk) gekalmeerde land naar een hoger welvaartspeil probeert te krijgen. In heel (franstalig) West-Afrika knalde coupé-décalé uit de speakers in iedere zichzelf respecterende nachtclub. En de muziek zelf? Steeds harder en sneller, zelfs met accordeon…

Die brug in Angré waar Arafat zich te pletter reed was aan het begin van datzelfde weekend ook al het decor geweest voor een dodelijk ongeval. Een dikke FourWheelDrive met feestgangers knalde op vrijdagavond 9 augustus tegen de vangrail. De auto bleef staan maar een vrouw die nietsvermoedend over die brug liep werd het ravijn beneden ingekieperd en overleefde haar val niet. Pas uren nadat alle media eindeloos bleven speculeren over de toestand van Arafat kwam de vraag of iemand misschien wist hoe het met de journaliste in die aangereden auto was afgelopen. Sommige ooggetuigen zeggen dat wegpiraat Arafat met “een demonstratie” bezig was, wat zou kunnen betekenen dat hij zijn laatste escapade uitvoerde met één wiel op het asfalt en één in de lucht. Foto’s van zijn gecrashte motor doen vermoeden dat hij met een noodgang heeft gereden. Commentaren op sociale media geven aan dat men nu toch wel heel graag wil weten wat er precies gebeurd is.

En dan nog dit: zijn laatste YouTube single (meer dan vier miljoen views in vier maanden) is een ode aan…de motor en een oproep aan motorrijders, verpakt in de bekende kletterende ritmes, om een helm op te zetten.

Of de muziek het overlijden van de roerganger overleeft staat te bezien. Maar wie Ivoorkust begin eenentwintigste eeuw wil begrijpen kan niet om het fenomeen Arafat heen.

 

 

 

 

 


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024