Het 36ste Afrikafestival in Hertme was net als de vorige editie weer zeer enerverend. Het was genieten geblazen vanwege de grote diversiteit aan muziek uit Senegal, Mali, Malawi, Marokko, Burkina Faso, Ghana, Tanzania en Benin. Er waren sterke optredens van de Madalitso Band uit Malawi, Pepit’Arts uit Benin, Aboubacar Traoré en Kanazoé Orchestra uit Burkina Faso, Tasuta N-imal uit Marokko, Kwashibu Area Band uit Ghana, The Zawose Queens uit Tanzania, Al Bilali Soudan uit Mali en Benin International Musical. En niet te vergeten een geweldige slotnoot door Youssou N’Dour et Le Super Etoile de Dakar uit Senegal.

door Rik van Boeckel (tekst en foto's)

Het begint al meteen fraai met de Madalitso Band (in feite een duo), die een aantal nummers brengt van de cd Ma Gitala, zoals de titeltrack en Chemwa. Bijzonder is de door zanger Yobu Maligwa gespeelde babatoni, een eensnarig instrument uit Malawi dat lijkt op een basgitaar en heel ritmisch en met een speciale techniek – soms met een vinger en een flesje – wordt bespeeld. De klank ervan mengt fraai met de door zanger Yosefe Kalekeni bespeelde gitaar, in Malawi 'banjo' genaamd. Ze begonnen ooit als straatmuzikant maar bespelen het grote podium in Hertme met gemak.

Afwezigheid vorig jaar goedgemaakt
Vorig jaar kon het uit veertien jongeren bestaande percussie-ensemble Pépit’Arts uit Benin wegens visumproblemen niet naar Nederland komen, maar nu dus wel! De groep bestaat uit jongens en meisjes die ook als danser(es) hun mannetje (of vrouwtje) staan. Aan hun swingende en energieke spel kun je goed horen dat kinderen in Afrika al heel jong percussie beginnen te spelen. De kids geven tijdens het festival ook percussieworkshops aan kinderen uit het publiek en treden zondag, de tweede festivaldag, nóg een keer op.

Lokale problemen als inspiratiebron
Bij het optreden van zanger Aboubacar Traoré en zijn band Balima valt de samenklank op van de door Traoré bespeelde kamélé n'goni (jagersluit) en de balafoon, bespeeld door Geoffrey Desmet uit België. Laatstgenoemde verzorgt ook een fraaie solo op de djembé. Bij een nummer over de politiek van West-Afrika legt Traoré aan het publiek uit dat de problemen van zijn volk de inspiratiebron vormen voor veel van zijn liederen.

Lijsttrommels en kleppers
Minstens zo sterk is het optreden van Tasuta N-imal, dat begint met twinkelende gitaarklanken in het nummer Yemma. Deze desert-bluesband uit het zuidoostelijke deel van Marokko speelt zeer dansbare muziek, net als die van Aboubacar Traoré. Maar het is muziek met een totaal ander karakter. Er wordt gezongen in de Amazigh-taal van de Marokkaanse berbers en gespeeld op de bendir, een lijsttrommel, en op de qraqab (kleppers) die zijn afgeleid van castagnetten. De muzikanten dansen al spelend over het podium en laten het publiek meezingen.

Hoogtepunt eerste festivaldag
Het daaropvolgende optreden van het Kanazoé Orchestra markeert het hoogtepunt van de eerste festivaldag. Bij deze groep uit Burkina Faso horen we maar liefst twee balafoons. Seydou Kanazoé geeft er fraaie solo’s op ten beste. Er wordt prachtig gezongen in liederen zoals Kouma, Nanifa en Jeunesse, met name door Losso Keïta.  Saxofoon, keyboard en drums voegen een eigentijdse dimensie toe aan de muziek van dit kleine orkest, met invloeden uit jazz en caribische muziek.

High-life gevoel met fraaie samenzang
De muzikale samenwerking van de Ghanese zangers en percussionisten Pat Thomas en Charles Amoah met de Kwashibu Area Band in high-life-sfeer pakt ook overtuigend uit. Na een instrumentale start en elkaar afwisselende zangpartijen sluiten Thomas en Amoah af met fraaie samenzang. Het publiek wordt gevraagd in een bepaald ritme iets te roepen, waarbij de zangers nog eens benadrukken hoe belangrijk ritme is in de Afrikaanse muziek. Het optreden is weliswaar swingend, maar minder opzwepend dan de vorige groepen.

Disco tot besluit van de zaterdagavond
De eerste festival dag eindigt met Zar Electrik. Al bij de eerste klanken is duidelijk dat het hier gaat om een mix van traditionele muziek met elektronica. Snaarinstrumenten als ûd, gumbri en kora klinken daardoor behoorlijk 'elektrisch' en niet bepaald traditioneel. Verder horen we elektronische percussie vanuit de sound machine. Vanwege het uiterst dansbare karakter is dit disco-achtige optreden toch een feestelijke afsluiting van de zaterdag.

Hoog bezoek uit Tanzania
De tweede festivaldag opent met prachtige liederen door The Zawose Queens uit Tanzania, die muzikale tradities van het Wagogo-volk uitdragen. De vrouwen spelen op illimba's (duimpiano’s) en typische percussie-instrumenten uit hun land, maar ook op conga’s. Ze zingen en bespelen de illimba soms gelijktijdig en nodigen het publiek uit om vooral mee te zingen. Indrukwekkend is hun spel op de ngoma trommels en de Tanzaniaanse marimba, waarbij ze worden ondersteund op gitaar, keyboard en drums. En als ze zelf gaan dansen, roepen ze: 'Guys I want to see you dance!' Echt nodig is die aansporing overigens niet, want stil blijven staan bij hun optreden blijkt nauwelijks een optie.

Een rustgevend element
Daarna gaat Al Bilali Soudan uit Mali opvallend rustig van start met zang en percussie op de kalebas. Ze blijven bijna het hele optreden lang zitten, al gaan sommigen ook af en toe dansen. Er wordt gespeeld op de tehardent, een bijzonder fraai, traditioneel snaarinstrument. De band is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de typisch Tamasheq-muziekstijl die tashigalt wordt genoemd. Een van de liederen gaat over een oude boze man die niet was uitgenodigd voor de muziek. Het publiek wordt uitgenodigd om mee te klappen. Het optreden van deze band werkte als een rustgevend element tijdens de festivaldrukte. 

Dansen in de regen
Na het tweede optreden van Pépit’Art neemt BIM (Benin International Musical) het stokje over, helaas in de stromende regen. De danslustigen laten zich daar echter niet door ontmoedigen worden want de muziek van BIM kenmerkt zich door krachtige percussie met flitsende ritmes.

Youssou N'Dour keert na negen jaar terug
Gelukkig wordt het bij het optreden van Youssou N’Dour weer droog. In 2016 speelde N'Dour hier ook al een keer en hij is zichtbaar blij er weer bij te zijn en te kunnen optreden met zijn band Le Super Étoile de Dakar. Het is een fantastisch optreden. Er wordt niet alleen gedanst door het publiek, maar ook waanzinnig goed op het podium en Youssou N'Dour geeft zelfs kinderen de kans op het podium te komen dansen. Onder de bijna twintig nummers (inclusief welverdiende drievoudige toegift!) zijn het geweldig gezongen Set, Immigrés (uit 1988) en zijn megahit 7 Seconds (1994), die hij ooit vertolkte met Neneh Cherry. Zij wordt in Hertme 'vervangen' door Eva Liza Ciss. De nog altijd fenomenale stem van N'Dour krijgt ijzersterke rugdekking van slagwerk, keyboards, gitaren, saxofoon en fluit. Het publiek wordt nadrukkelijk bij het optreden betrokken en klapt en zingt uit volle borst mee. Met dit buitengewoon indrukwekkende optreden wordt 'Hertme 2025' in uitbundige feeststemming afgesloten.

Ook Charlie Crooijmans was voor MixedWorldMusic in Hertme bij de 36ste editie van het Afrikafestival. Lees hier haar ervaringen.