Met alleen de slotceremonie op zondagmiddag nog te gaan, alwaar de jaarlijkse Womex Award - zeer terecht overigens - zal worden uitgereikt aan de Afrikaanse diva Oumou Sangaré, is een eerste terugblik op Womex 2017 beslist gerechtvaardigd. De voorlaatste festivaldag bracht overigens nog een aantal aangename en (minstens één) minder aangename verrassingen.

door Ton Maas (tekst en foto's)

Gisteren stelde ik vast dat de voorzieningen voor de Womex hier in Katowice ronduit perfect zijn, althans waar het gaat om de vakbeurs, de showcases, filmscreenings en dergelijke. Sindsdien kwam mij toch één klacht ter ore waar blijkbaar heel wat mensen last van hebben gehad: de belabberde kwaliteit van de WiFi ter plekke. Congrescentra lijken dat fenomeen nog steeds niet goed onder de knie te hebben.

De laatste daycases
Met betrekking tot de eerste Daycase op zaterdagmiddag waren de verwachtingen hoog gespannen. Park Jiha uit Zuid-Korea is immers niets minder dan de helft van het duo Sum, dat na hun verrassende optreden tijdens de Womex van 2014 in Cardiff wereldwijd successen oogstte met hun schitterende vertolkingen van traditionele Koreaanse muziek. Van dat laatste bleek Jiha een beetje genoeg te hebben gekregen, waarop ze afscheid nam van partner Jungmin Seo en zich richtte op eigen composities, uitgevoerd door een eigen kwartet, naast haarzelf bestaande uit John Bell (marimba), Jeon Jekon (contrabas) en Kim Oki (tenorsax en basklarinet).

Puike start
Jiha's showcase begon veelbelovend met een spannende mix van traditionele en moderne klanken, waarbij een repetitief dalend motief uit contrabas en basklarinet een gespreid bedje uitrolde voor improvisatie door Park op een soort schalmei, met spitvondig weerwerk op de klankstaven van de marimba. Dat het nóg enerverender kon worden, bleek toen Jiha haar mannen naar de coulissen verwees voor een solo op de Koreaanse variant van de cimbaal. Door steeds harder met één stok te beuken op slechts enkele snaren ontvouwde zich een aldoor breder wordend spectrum aan boventonen. Toen deze muzikale geseling van gruwelijke schoonheid zich in ieders gehoor had genesteld, nam ze de tweede stok ter hand om verrassende tussen- en tegenritmes aan het pulserende brouwsel toe te voegen. Niets leek Park op dat moment in de weg te staan om van haar tweede Womex-showcase een doorslaand succes te maken.

Resultaten uit het verleden
Je zou haast denken: wat kan er dan nog fout gaan? Maar ook voor Park Jiha gold dat in het verleden behaalde resultaten - ook al liggen die deels op slechts enkele minuten afstand terug in de tijd - geen enkele garantie bieden voor de toekomst. Want vrijwel meteen na haar verpletterende solo ging het bergafwaarts met het optreden. Op het moment dat de eerste in westerse oren verdacht vertrouwd klinkende motiefjes opdoken, begon in mij het vermoeden te knagen dat het vooral Jiha's missie was om niet-Koreaans en dan met name westers publiek te behagen.

Bidden voor John
Toen Park zich eenmaal had vergrepen aan Piazzolla - door ongegeneerd te graaien uit diens klassieker Libertango - was er nauwelijks nog twijfel over en toen ze uiteindelijk zelfs haar traditioneel Koreaanse instrumentarium helemaal links liet liggen en achter de microfoon begon te croonen en kwelen, zakte mijn spreekwoordelijke broek af. En toen deed ik opeens een bizarre ontdekking. Het allerlaatste uittro door de overigens puik spelende Jekon en Oki op tenorsax en contrabas leek als twee druppels water op het inmiddels legendarische intro van Solid Air door Danny Thompson en Tony Coe, en ik betrapte me erop dat ik in stilte bad dat John Martyn nu zou inzetten om alles weer goed te maken. Fout natuurlijk, want elk kind leert (of zou dat althans moeten) dat er zaken zijn waarvoor je nu eenmaal niet mag bidden. Voor een zakmes bijvoorbeeld, of voor de wederkomst van John Martyn. Maar verleidelijk is het wel!

Elektronica van eigen hand
Veel zaken komen overigens goed zonder enige (merkbare) tussenkomst van boven. En vrijwel meteen al, tijdens de tweede en tevens laatste daycase door de Finse zangeres en one-woman-band Maija Kauhanen. Het is een act die je eigenlijk moet zien om ten volle te beseffen hoe uniek ze is, want de 'elektronische beats' die als fundering voor de composities fungeren, worden door Maija eigenhandig en -voetig gespeeld zonder tussenkomst van andere elektronica dan versterking. Met de ene voet aan de bassdrum, de andere aan de hi-hat, de handen allebei aan de snaren van haar kantele (de Finse variant van de citer) - en af en toe flink uithalend naar een van de bekkens - is ze al zingend haar eigen orkest. Míjn kin zakte nog een paar centimeter verder weg toen ik me realiseerde dat ze die fraaie baslijn óók zelf ergens vandaan toverde, al kon ik niet zien waarmee dan.

Zware kost op lichte toon aangekaart
De luchtigheid waarmee ze dit alles tot stand bracht, vormde overigens een onverwacht contrast met het gewicht van sommige van de onderwerpen die Kauhanen met haar songs aansnijdt, zoals huiselijk geweld. En wat ook mooi is: ze preekt niet. In plaats daarvan vertelt ze bijna terloops wat een goede vriendin is overkomen. 'En ze is niet de enige!' concludeert Maija vervolgens, waarmee het probleem in één zwiep is neergezet zonder overdreven drama. Ook al versta je vervolgens niks van het lied, je ontkomt er niet aan mee te voelen met het leed dat anderen ongevraagd wordt aangedaan. Ik aarzel om 'met een lach en een traan' in de mond (of pen) te nemen omdat het zo'n versleten frase is, maar Kauhanen krijgt het moeiteloos en volstrekt zuiver op de graat voor elkaar.

Succesvoller nog dan verwacht
Osama Abdulrasol - bekend van onder meer zijn aandeel in de eerste bezetting van Arifa - speelde met zijn nieuwe kwartet plus zangeres een zeer sterke set vol zwierige oosterse klanken aan het begin van het avondprogramma. En de enige (deels) Nederlandse van de door de jury geselecteerde showcases, die van rietblazer Steven Kamperman met draailierpionier Valentin Clastrier, werd tegen de verwachtingen van sommigen ('te moeilijk', 'te experimenteel voor de Womex') in met veel enthousiasme door het publiek in de goed gevulde grote concertzaal ontvangen. Dat herstelde ook een beetje mijn vertrouwen in de goede smaak van Womexgangers, dat eerder toch wel een enkele keer op de proef was gesteld, zoals bij de uitbundige ovaties voor Vołosi en Park Jiha.

Lees ook de overige reportages die we vanuit Katowice online hebben gezet bij MixedWorldMusic: 

De openingsavond heeft Ton Maas uitgebreid beschreven:

Klik hier voor de reportage 'Womex 2017 opent in grootse stijl'. 

En Ton Maas gaat in een ander artikel dieper in op het wel en wee van de Womex. 

Klik hier voor het artikel Womex 2017 beschouwd - over daycases, diners en pareltjes in de avond.

Bas Springer belicht tal van showcases, die drie dagen lang hebben plaatsgevonden. 

Klik hier voor het artikel 'Reportages vanaf de Womex World Music Expo in Katowice'