Lautari met Michal Zak (rechts) en Marcin Pospieszalski (links)

Lautari compleet

Zuzanna Malisz
Kapella Maliszów


Kacper Malisz met daarachter dirigent Marek Mos


leden van Aukso


Zuzanna Malisz met barabantrom
Volosi

Womex 2017 opent in grootse stijl Poolse rootsmuziek schittert in spectaculaire, nieuwe concertzaal donderdag 26 oktober, 2017

De World Music Expo (WOMEX), het jaarlijks showcasefestival annex vakbeurs voor de wereldmuzieksector, streek voor editie 2017 neer in Katowice, een voormalige mijn- en industriestad in het zuiden van Polen. Het bleek een slimme keuze, want alle locaties waar de evenementen plaatsvinden - beurshal, concertzaal, muziekclub, et cetera - liggen op amper honderd meter afstand van elkaar in de Strefa Cultury, een nieuw ontwikkeld stadshart vlak naast de oude binnenstad. Het traditionele openingsgala, dat op de woensdagavond gehouden wordt, was misschien wel het meest geslaagde ooit in de geschiedenis van de Womex.


door Ton Maas (tekst en foto's)

Na wat saaie maar onvermijdelijke plichtplegingen - praatjes door notabelen die ook nog eens woord voor woord in het Engels moesten worden vertaald (en vice versa) - klonk uit de monden van de twee spreekstalmeesters eengezind: 'Laat nu de muziek klinken'. In de zwangere stilte die vervolgens aanbrak en bijna twee minuten duurde, was het wachten op de eerste durfal die een welkomstapplaus zou inzetten voor de onzichtbare muzikanten. Maar nee, dat kwam pas toen de eerste strijkers van het kamerorkest Aukso het podium betraden. 

Nieuwe muziek met oude veldopnamen
Dat het wachten niet vergeefs was geweest, werd meteen duidelijk toen de groep Lautari het concert opende. Aangevoerd door rietblazer en fluitist Michal Zak - bekend van zijn deelname aan de Janusz Prusinowski Kompania - brengt dit kwartet instrumentale muziek die losjes is gebaseerd op Poolse traditie. Het duidelijkst werd die link toen in het laatste stuk een gesampeld fragment uit een historische velopname als terugkerend thema werd ingezet.

Tegenspel in arrangementen
Maar wat het optreden echt bijzonder maakte, waren de arrangementen die Lautaribassist Marcin Pospieszalski had geschreven voor het kamerorkest, dat bovendien door Lautari was aangevuld met een heuse kopersectie. De orkestrale extra dimensie verrichtte wonderen voor de muziek van het kwartet, waarbij de vier leden als solist regelmatig het klankbeeld ontregelden met dwarse accenten en schurende harmonieën. Vooral toen Zak de schalmei ter hand nam kreeg de botsing van twee klankwerelden - de klassieke en de volkse - iets van een schitterend ongeluk.

Muziek als familiebedrijf
Maar de klapper van de avond moest nog komen. Want Kapela Maliszów, een trio dat bestaat uit vader, zoon en dochter - moeder heeft inmiddels afgehaakt als slagwerker want iemand moet per slot van rekening toch voor het eten zorgen - bracht met bezwerende grooves een betovering tot stand waartegen elk verzet bij voorbaat kansloos was. Eyecatcher van de groep is zonder twijfel de veertienjarige(!) Zuzanna, die niet alleen als zangeres achteloos schakelt tussen de toonwarmte die een ballade vereist en de snerpende open-keelzang van een uitbundig dorpsfeest, maar die ook achter de traditionele barabantrom haar mannetje staat. Vooral haar onvoorspelbare en 'buitenmaatse' accenten die de groove lijken te doorkruisen maar in feite juist voeden, waren een lust voor het oor. Ook als broer Kacper (18) met zijn furieuze vioolspel een geleidelijke versnelling inzet, wijkt het drietal ritmisch geen millimeter uit elkaar. Naadloos blijven de repeterende motieven in elkaar grijpen. Vader Jan mag dan op de bühne een bescheiden rol spelen als begeleider van zijn kroost op accordeon en vedel, hij is wel de aanstichter van het geheel en bovendien bouwer van de instrumenten die worden bespeeld.


Videofragmenten van de openingsavond met Lautari, Kapela Maliszów, Volosi en Aukso Chamber Orchestra 

Oog en oor van de meester
Ook hier waren het weer de arrangementen voor het strijkorkest die het klankbeeld extra kleur en diepte gaven, maar dat had beslist minder effectief uitgepakt zonder dirigent Marek Mos, die er met liefdevolle aandacht in slaagde de zo verschillende werelden van de klassieke en de volksmuziek met elkaar te verzoenen. Vooral bij het laatste van de drie optredens door het voor de gelegenheid uitgebreide strijkkwartet Vołosi was het aanpoten voor de klassiek geschoolde musici van Aukso. Vooral de door Vołosi naadloos uitgevoerde gezamenlijke glissandi - resultaat van jarenlang schaven en ploeteren - zijn voor een orkest gewoon een brug te ver, maar dat 'gebrek' werd door de arrangementen behendig ondervangen.

Doorgeschoten in theatraliteit
Hoe virtuoos ook, waar Vołosi deze luisteraar althans kwijtraakte, was niet een muzikale kwestie maar een theatrale. Het is alsof de mannen zelf niet kunnen geloven dat hun muziek, met bovendien sterke en boeiende eigen composities, overtuigend genoeg voor zichzelf spreekt. De 'olijke' manier waarop tijdens het spelen allerhande grimassen en poses worden ingezet, doen wat mij betreft juist afbreuk aan het gebodene. Maar dat was dan ook de enige smet op deze buitengewoon geslaagde opening.

Perfecte concertzaal
Wat zeker niet onvemeld mag blijven, is de rol die de akoestiek gisteravond speelde. De nieuwe concertzaal van Katowice staat inmiddels te boek als de best klinkende van Polen en misschien wel van Europa. Knap vooral dat zowel akoestisch gespeelde als versterkte muziek even glashelder en transparant de oren bereikte, iets waar je bij de toch wereldberoemde grote zaal van het Concertgebouw in Amsterdam alleen maar van kan dromen.

www.womex.com


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024