Wie had gedacht dat we zo lang met een wereldwijde culturele lockdown te maken zouden hebben? Dankzij de technologie is het nu echter mogelijk om te genieten van evenementen zoals in september het internationale Sori Festival (JISF) in het Zuid-Koreaanse Jeonju. Charlie Crooijmans volgde de negendiende editie van het festival via de YouTube-stream op haar tv in Amsterdam. Ze verbaasde zich over de bijna onberispelijke kwaliteit van beeld en geluid en over de verschillende mogelijkheden, zoals de realtime internationale samenwerkingen bij het openingsconcert. Het JISF is een voorbeeld voor toekomstige evenementen over de hele wereld.

door Charlie Crooijmans

Sori betekent in het Koraans lied en samen met pan, dat samenzijn betekent, krijg je pansori. Deze kunstvorm, uitgevoerd door een zanger(es) en een slagwerker, staat bij UNESCO geregistreerd als immaterieel erfgoed. Het eeuwenoude genre waarbij een (episch) verhaal wordt gezongen, in een fascinerende mix van rauwe zang met vibrato en rap, komt oorspronkelijk uit Jeonju en omgeving. Het gelijknamige festival richt zich op zowel jong als oud en brengt dus een voor ons ongebruikelijke potpourri van stijlen en genres: van eigentijds klassiek Koreaans tot improvisatie, jazz, (internationale) folklore en populaire liedjes - ook in deze digitale versie. Van 16 tot en met 20 september was er een dagelijkse live-stream met de programma-onderdelen gecomprimeerd tot een à anderhalf uur.

Openingsgala met negen internationale ensembles
De grootste logistieke uitdaging van het JISF is het openingsgala waarbij het Sinawi Ensemble een verbinding aangaat met negen buitenlandse groepen die topkwaliteit leveren en een open mind hebben. Dat waren Imran Khan (sitar) en Naim Khan (tabla) uit India, contrabassist Sebastian Gramss uit Duitsland, de Taiwanese Cube Band, het Nederlandse duo Boi Akih, Toine Thys' Overseas uit België, Vigüela uit Spanje en Constantinople uit Canada met de Iraanse setarspeler Kiya Tabassian. En ter gelegenheid van dertig jaar betrekkingen tussen Zuid-Korea en Rusland waren er twee groepen uit de Russische Federatie: de Tuvaanse band Khoomei Beat en het ESSE-Quintet uit St. Petersburg.

Ultramoderne technologie
In de orkestbak staat een batterij laptops, schermen en mengtafels opgesteld. De performance-technici en het communicatieteam zitten er klaar voor om alles in goede banen te leiden. Want het is allemaal live. De formule is als volgt: de band stelt zich voor in een vooraf opgenomen teaser en speelt vervolgens live een stuk. De streams zijn te zien op gigantische schermen achter het Koreaanse ensemble en worden gelardeerd met stereotype beelden uit de regio. Dus bij Boi Akih verschijnen pittoreske grachtenpanden uit Amsterdam. Bij ieder optreden staat de banner van het Sorifestival prominent in het zicht – die is van te voren opgestuurd. Na het optreden zwaaien de performers naar de camera, terwijl de Koreanen die in de zaal zitten (alleen werknemers) applaudisseren.

Knap staaltje
Echt lastig wordt het wanneer de groepen moeten samenspelen. Dat is inmiddels mogelijk dankzij de nieuwste IT-technologie in combinatie met speciale arrangementen waarbij de vertraging is ingecalculeerd. Zoals bij het eeuwenoude lied Arirang, de nationale hymne van zowel Noord als Zuid-Korea. Het meer dan zeshonderd jaar oude lied dat ruim drie-en-een-halfduizend varianten en zestig verschillende versies kent, leent zich goed voor deze exercitie. Terwijl het Koreaanse ensemble speelt, vallen de internationale groepen in - een voor een en soms zelfs met meerdere tegelijk. Qua geluid klopt het perfect, alleen de beelden lopen niet helemaal synchroon. Maar het is wel razend knap wat hier gebeurt! Het tweede deel van Arirang mondt uit in een collectieve improvisatie. Fantastisch, alhoewel ik vermoed dat er een aantal kanalen zijn gemute. Wat een chaos van jewelste lijkt, blijkt toch geordend, want bij de transpositie hoor je iedereen netjes meegaan, dankzij het bezielende dirigentschap van Park Je-Chung.

Songs over the Strings
De volgende dag presenteert het festival een fraai programma-onderdeel met uitsluitend Koreaanse artiesten. Deze editie heeft snaarinstrumenten als thema en die zijn van zichzelf al veelzijdig. Je kunt ze tokkelen, strummen, erop slaan of duwen, eraan trekken of ze bespelen met een strijkstok. Al die vormen passeren de revue in het onderdeel Songs over the Strings. Dit programma van 1 uur en 13 minuten bestaat uit vier acts, met in de hoofdrol traditionele Koreaanse snaarinstrumenten zoals ajaeng, gayageum en geomungo - drie verschillende citers met grote frets. Met een bijrolletje van een echte koordanser, want ook die loopt op een soort snaar.

JISF x Jeonbuk CBS Starlight Concert
Vaste prik voor het publiek van het Sorifestival is Starlight Concert with CBS. In deze live-stream zien we de topvocalisten Son Seungyeon, Kwak Donghyeon, Harmonize, een muzikaal team van vijfentwintig leden en het Korea Coop Chamber Orchestra. Ze voeren hymnen, klassieke muziek en populaire (westerse) liedjes op, waaronder een medley uit The Lion King.

KBS The Greatest Songs of Korea Concert
Dit onderdeel is vooral leuk en interessant voor de oudere Koreaan. Onder leiding van de toonaangevende componist en producer Ha Kwanghoon worden oude K-popliedjes en pansori’s uitgevoerd in een hedendaagse setting. Het orkest omvat zowel Koreaanse als westerse instrumenten.

Daverend sluitstuk
Het laatste onderdeel van het JISF is Fever Time, een koortsachtig, energiek, luid en ludiek stuk, waarin alle covid-frustraties eruit worden geslagen. Het is gebaseerd op de vijf verhalen uit het pansori-repertoire, uitgevoerd door vijf voortreffelijke pansori-talenten. Ze worden begeleid door een improviserend Sinawi-orkest met traditionele instrumenten, een paar drumstellen, e-gitaren en synths. Artistiek leider, dirigent en curator Park Je-Chung wil op deze manier een boost geven aan het neerslachtige culturele klimaat. Het is een spetterend optreden. Uit enthousiasme danst en beweegt Park zich door het orkest en slaat zelfs een gongetje mee. Hij geeft het orkest aanwijzingen met A4'tjes waar een letter of cijfer staat. Tussendoor is er ook plek voor een opera-medley door vier tenoren. Het stuk begint en eindigt met streetdance. Aan het einde liggen de A4’tjes uitgeput op de grond. Op Youtube is het spektakel ook te zien met een 360-graden camera, zodat je Park op de voet kunt volgen.

Conclusie
De pandemie heeft ervoor gezorgd dat bepaalde ontwikkelingen in een stroomversnelling terecht zijn gekomen. Het JISF is er in geslaagd om iets bijzonders naar de wereld te brengen. Nu is het belangrijker dan ooit om te blijven experimenteren met tradities en ons allemaal wakker en geïnspireerd te houden.

Je kunt de concerten op het Youtube-kanaal van het Sorifestival terugzien via deze link.

Op 2 november: 19 x 19 Challenge.

JISF op FaceBook