Wouter met Bao Sissoko
en met Mola Sylla




Wouter Vandenabeele over Tamala Belgische violist op ontekkingsreis met Afrikaanse vrienden donderdag 30 november, 2017

Violist Wouter Vandenabeele stond met Ambrozijn aan de wieg van de Belgische neofolkbeweging. Maar sindsdien ontpopt hij zich steeds vaker als muzikale kameleon – iemand die zich moeiteloos vertrouwd weet te maken met andere stijlen, stromingen en tradities. Zo verraste hij in 2009 met strijkersarrangementen voor de muziek van zijn eensnarige collega Issa Sow. Ook in zijn muzikale drieluik 'Chansons Sans Paroles', 'Chansons Pour La Fin d’Un Jour' en 'Chansons Pour Le Temps Qui Reste' duiken muzikanten uit andere culturen op, zoals de Irakese qanunspeler Osama Abdulrasol en de Turkse luitist Emre Gültekin. En nu is hij op pad met twee vrienden uit Senegal: koraspeler Bao Sissoko en zanger Mola Sylla. Tamala noemen ze zich, reizigers. Een gesprek met Wouter Vandenabeele.


door Ton Maas (tekst en foto’s)

Het is druk in de kleedkamer van TivoliVredenburg, waar de drie muzikanten van Tamala zich voorbereiden op hun optreden tijdens Vrije Geluiden Live. Sylla is in de weer met strijkplank en -bout terwijl Sissoko bezig is met het stemmen van de 21 snaren van de kora. Vandenabeele lijkt al klaar en heeft wel even tijd om wat vragen te beantwoorden.



Meespelen met deze twee Afrikaanse muzikanten lijkt me voor jou geen probleem, maar je componeert ook voor dit trio. Hoe gaat dat in z’n werk?
Ik kom sinds 2001 met enige regelmaat in Senegal – inmiddels al zo’n keer of tien – en vanaf dag één sprak de muziek die daar gemaakt wordt, me enorm aan. Ik ben er mee vergroeid, kan je wel zeggen. Dus als ik een stuk voor dit trio schrijf, doe ik dat ik helemaal in hun stijl. Althans, zo klinkt het voor mij. Maar zij vinden dat wat ik componeer, Europees klinkt. Zij horen toch verschil. ‘C’est la musique des blancs.’

Doen zij in dit verband ook dingen die ze normaal niet zouden doen?
Het is natuurlijk een ontmoeting. Ik heb me weliswaar enorm ingeleefd in hun muziek, maar uiteindelijk ben ik toch Europeaan. Zij blijven wat dat betreft meer op eigen terrein, maar dat we elkaar wederzijds inspireren, is duidelijk. Ik merk dat ze hier in Europa tijdens het improviseren af en toe verder gaan dan wat in Senegal in de traditionele context gebruikelijk is. Ik heb het al eerder wel eens tegen een journalist gezegd: wat wij spelen, is eigenlijk jazz, maar dan met Afrikaanse toonaarden.

Met Bao Sissoko werkte je al vaker samen, maar hoe heb je Mola leren kennen?
Ik leerde hem kennen via Issa Sow en nodigde hem vervolgens uit voor een concert van mijn groep Olla Vogala in Eeklo. Spontaan kwam het idee bij me op om hem te vragen voor een solo in een modaal stuk dat we speelden. Wilde hij best doen. Ik had gedacht aan een of twee coupletten, maar hij zong er wel twaalf of vijftien. Ongelofelijk. We waren allemaal betoverd. En hij bleef maar gaan! Op een bepaald moment dacht ik: nu is hij toch wel aan het eind van z’n latijn, maar dan kwam er nóg een variatie, even sprankelend als de vorige. Helemaal à l’improviste, in een stuk dat hij nooit eerder had gehoord! Het gebeurde midden in het concert, maar er werd minutenlang geapplaudisseerd. In Eeklo nota bene, een gat van niks.
Bao ken ik inderdaad al meer dan tien jaar, en met hem samenspelen voelt inmiddels als thuiskomen. Bovendien gaan kora en viool heel goed samen. Tijdens onze duo-optredens ontstond het idee om Mola er bij te vragen, juist vanwege die ervaring in Eeklo. En natuurlijk wist ik van zijn platen met Ernst Reijseger dat hij niet opgesloten zit in een Afrikaans keurslijf. Zijn zang is heel diep geworteld in de traditie van de griots, maar klinkt soms ultramodern.



Wisselen stemming en uitvoering sterk per optreden?
[Grinnikend] Dat mag je wel zeggen! Straks bij de opname voor de radio houden we het waarschijnlijk netjes, maar als we helemaal opgewarmd zijn, beginnen we wel eens spontaan aan een ritmische improvisatie waarbij we alle drie alleen maar op onze instrumenten kloppen. Soms gaan we ook helemaal het bos in, zoals ze bij ons in Vlaanderen zeggen. We doen dingen waar buiten de free jazz bijna niemand zich aan zou wagen. Tof vind ik dat! Er zijn geen grenzen. Het is zó open en vrij… Fantastisch!

Hoe vallen jouw harmonische bijdragen bij een Afrikaans publiek?
Je denkt misschien aan de Arabische wereld, waar men geen polyfonie kent en tegenmelodieën als verwarrend ervaart. Maar in Afrika heeft men wel degelijk polyfonie, alleen is die vooral ritmisch. Zij tellen niet in vier of zes, zoals Europeanen, maar gaan uit van een riff. Dat is de basis en iedereen voelt die. Vaak wordt er een drumstel onder geschoven, maar dat vind ik jammer. Het slaat alles plat. En het mooie is: die riff hoeft niet op percussie gespeeld te worden, maar kan ook melodisch. En vervolgens kan je twee melodieën door elkaar spelen. Men speelt ook nooit twee keer hetzelfde, want dat geeft het gevoel dat er muzikanten te veel zijn.
Ik heb daar nog een leuke anekdote over. Nadat ik voor het eerst naar Senegal was gereisd en daar kennis had gemaakt met de Afrikaanse polyfonie en polyritmiek, was ik een keer met Bao in Aalst, waar we een Belgische slagwerkgroep zagen. Je kent het vast: allemaal dreadlocks, met zo’n grote leider en allemaal knal hetzelfde spelen. En Bao kon dat niet begrijpen: ‘Waarom zijn ze met zo veel? En waarom spelen ze allemaal hetzelfde?’ Ik zei: ‘Dat is toch Afrikaans?’ Waarop Bao hoofdschuddend antwoordde: ‘Non, non. Moi je suis Africain!’

Concerten:

09-12 - Maison des Cultures de Saint-Gilles, Brussel
13-01 - La Venerie, Brussel
21-04 - Schoon Folk Festival, Genk

 

 

 

 

 


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024