Samy is oprichter en eigenaar van het label Analog Africa dat vanaf 2004 begon de juweeltjes uit Afrikaanse muziekarchieven internationaal te releasen. De laatste jaren zijn ze ook actief in Latijns Amerika. ‘Er gebeurde van alles in Afrika terwijl wij in het Westen dachten dat wij het centrum van de wereld waren’
Door Saskia Bender
Nee, het gezin waarin ik geboren werd was helemaal niet op muziek gericht, maar muziek werd voor mij wel heel belangrijk, vanaf een heel jonge leeftijd. Het bood me iets dat ontbrak in mijn leven, muziek gaf me iets dat de leegte vulde. Muziek werd zo belangrijk dat ik er steeds obsessiever mee om ging. En de connectie met Afrikaanse muziek is logisch: ik ben geboren in Tunesie, het land dat heel lang geleden 'Africa' werd genoemd. Toen ik 20 jaar oud was kreeg ik een baan als duikinstructeur in Senegal en vanaf het moment dat ik daar aankwam werd ik natuurlijk ondergedompeld in West Afrikaanse muziek - toch wel iets anders dan de Noord Afrikaanse muziek die ik al kende. Ik had niet verwacht dat ik er zo door werd geraakt en al snel werd zwarte Afrikaanse muziek mijn passie; ik werd een fanatiek verzamelaar. Het werd zo serieus dat ik steeds een nieuwe bestemming in Afrika zocht als ik op vakantie kon gaan. Daardoor kwam ik er al snel kwam ik achter dat het beste materiaal op vinyl staat, en niet op cd of cassette te vinden is. Ik ging op jacht naar die platen en begon ze te verzamelen.
Wanneer had je voor het eerst het gevoel 'dit is zo fantastisch, dit moet ik delen met de rest van de wereld'? Had je eigenlijk ervaring met de muziekindustrie ?
Nee ik had hier geen ervaring mee - mijn eerste wens om iets uit te brengen ontstond in 1996 toen ik in Zimbabwe een oude plaat van Oliver Mtukudzi tegenkwam; ik werd verliefd op die plaat, zijn eerste die in 1977 werd uitgebracht, Ndipeiwo.
De cd waar jouw label echt bekend mee werd heet "African Scream Contest", die uitkwam in 2008. Vertel er eens wat meer over ?
Op de cd staan 13 stukken uit Benin en 3 uit Togo - twee landen, maar de muziek is nauw verwant omdat het cultureel gezien een aaneengesloten gebied is. Mijn eerste verzamelaar kwam al uit in 2004: muziek uit Zimbabwe van de Green Arrows Band en de Hallelujah Chicken Run Band, maar dat album was niet succesvol, ik kreeg geen distributie voor elkaar. Ik heb er daarna een paar jaar over gedaan om te beslissen of ik wel door wilde gaan met het uitgeven van muziek. Pas in 2007 besloot ik verder te gaan met dit avontuur, maar aangezien de situatie in Zimbabwe steeds slechter was dacht ik 'ik ga het eens heel ergens anders proberen, in een land waar niemand iets van weet'. Ik ging naar Benin, een klein landje waar niemand iets van verwachtte, en ontdekte een ongelofelijke rijkdom aan muziek. En niemand kende die muziek, niemand verwachtte dat er iets waardevols kon komen uit zo'n klein landje.
De titel van dit verzamel album - "African Scream Contest" - komt van een van de nummers die er op staat van het Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou: 'Gbeti Madjro'. Het werd in de tijd dat het uitkwam (de jaren zeventig) een megahit, er is zelfs een 200 pagina's dik boek over uitgebracht. Het was zo'n hit dat iedereen hem ging na spelen, en het kenmerkende geschreeuw ging imiteren - er werden 'scream contests' gehouden.’
Samy laat een fragment van het nummer horen.
Vanavond sta je met 'Analog Sound System' in club MM. Speel je alleen of zijn jullie met verschillende dj's ? En ga je 'Gbeti Madjro' vanavond ook laten horen ?
Vanavond speel ik met 1 dj, we vormen samen het Sound System. We spelen niet alleen materiaal van Analog Africa, maar van alles en nog wat. We hebben ook nooit een plan van tevoren, we volgen de reacties van het publiek en gaan mee met de flow. Het is voornamelijk muziek uit de jaren '60 en '70, en veel komt uit Afrika. We willen mensen verrassen, ze dingen laten horen waarvan ze nooit verwachten dat het uit Afrika komt. Het is soms experimenteel, maar niet per se 'modern' - het heeft een duidelijke traditioneel Afrikaanse basis. Het idee is dat mensen ontdekken dat er van alles gebeurde in Afrika terwijl wij in het Westen dachten dat wij het centrum van de wereld waren - dat wij de enigen waren die nieuwe muziek maakten. We willen die geweldige Afrikaanse bands op deze manier opnieuw tot leven brengen.
Hoe kom je eigenlijk in contact met mensen die een archief beheren, of zomaar ergens een verzameling platen hebben liggen ? Zoek je dingen uit voordat je vertrekt ?
De eerste keer dat ik naar Cotonou ging had ik 1 adres bij me: dat van het hotel dat ik via internet had geboekt - het lag in een buitenwijk, 25 kilometer van het centrum. Ik kende verder niemand, maar praatte met mensen die cassette's en platen verkochten en zij brachten me van de ene plek naar de andere. Ik had geluk want ik kwam in aanraking met mensen die vroeger platen produceerden en importeerden. Ze werden in de jaren '80 overvallen door het plotselinge succes van de cassette, dus ze haden al hun LP's en drukwerk van de ene op de andere dag gedumpt in opslagruimtes. Zo kom je dan inderdaad binnen in een stoffige ruimte met honderden platen. Je begint gewoon met de hoezen, de informatie die erop staat: de producer van destijds, de componist, de studio waar het is opgenomen; je probeert mensen terug te vinden en het verhaal compleet te maken. Op die manier ben ik ook foto's gaan verzamelen, mensen gaan interviewen - dat vind je allemaal terug in de boekjes bij onze verzamelcd's. Ik begon hiermee in 2005 en pas drie jaar later was ik klaar met 'African Scream Contest'. Er was gewoon helemaal geen informatie aanwezig, het was echt een puzzel. Ook het proces van licencing duurde lang.
Hoe betaal je de huur in zo'n periode ? Geef je dan weer duiklessen ?
Haha, nee - in die jaren werkte ik voor een vliegmaatschappij - ik dacht dat ik op die manier lekker goedkoop kon reizen naar de landen waarvan ik de muziek wilde onderzoeken. Ik had natuurlijk ook veel vrije tijd tussen de vluchten, zodat ik met het label bezig kon zijn. Maar toen het drukker werd en Analog Africa meer succes kreeg stopte ik met vliegen om me op de muziek te concentreren.
