Het Dutch Latin Collective is bezig aan haar eerste seizoen, met een programma dat een confrontatie tussen, en een symbiose van, de drie hoofdstromingen van de Latijns-Amerikaanse muziek tot stand wil brengen: Afro-Caribisch, Braziliaans en de muziek uit de Rio de la Plata, waaronder tango. Initiatiefnemer Ben van den Dungen stelt dat die genres vrijwel uitontwikkeld zijn en dat een kruisbestuiving weer heel veel mooie nieuwe muziek kan opleveren. Een interview over de achtergronden van een ambitieus project.
door Erk Willemsen
Op 16 januari start Nueva Manteca, onderdeel van het Dutch Latin Collective, een nieuwe serie concerten onder de noemer Tango con Clave. Daarin worden twee Latijns-Amerikaanse muziektradities bij elkaar gebracht. Tango, de muzikale ziel van Argentinië en Uruguay, gaat een muzikale relatie aan met de Cubaanse clave. Vervolgens hervat Nueva Manteca eind januari de concertserie Requiem para el Mundo. Daarin worden de Europese religieuze requiemmelodieën in een Afro-Cubaans jasje gegoten. En vanaf eind maart gaat Chicano Rock draaien, een confrontatie van latin met de Californische rock uit de jaren zeventig. Spannende projecten allemaal, waarin saxofonist Ben van den Dungen een grote rol speelt.
De visie van Ben van den Dungen is ook de aanjager van de andere projecten van het Dutch Latin Collective, dat nu bijna een jaar geleden is opgericht. De Cubop City Big Band deed al een concertreeks waarin Cuba met Venezolaanse folklore werd samengebracht, iets wat helemaal niet zo voor de hand liggend is als het op het eerste gezicht lijkt. En De Nazaten sloten net hun project af waarin zij de muziek uit het noordoosten van Brazilië met hun eigen Surinaamse muziek in contact brachten. Ook dit is iets wat volgens Van den Dungen niet eerder gebeurd was. Ondanks het feit dat het buurlanden zijn, waren de muziekculturele tradities al die eeuwen gescheiden gebleven.
Gescheiden werelden
Ben van den Dungen: ‘Dat laatste is helemaal niet zo gek. In deze tijd is de wereld door de ontwikkeling van de communicatiemiddelen kleiner geworden. Maar dat is nog maar heel recent gebeurd. De muziek van Brazilië is eeuwenlang in haar eigen omgeving ontwikkeld. Die van Cuba ook. Net als de muziek uit het gebied van de Rio de la Plata, zoals de tango. Dat zijn tegelijk de drie hoofdstromingen in de Latijns-Amerikaanse muziek. En die zijn alle drie min of meer tot stilstand gekomen. De timba zie ik als het eindpunt van de ontwikkeling van de Afro-Cubaanse muziek. Het kan gewoon niet verder daar.
‘In de jazz zijn we dat op een gegeven moment ook tegengekomen. De ontwikkeling in de jazz kwam alleen nog maar neer op het maximaliseren van de persoonlijke exercitie in plaats van op de muzikale inhoud in de bredere zin. Er zit nou eenmaal ergens een grens. Ik kan niet meer goed luisteren naar een saxofonist die in twintig minuten een kruiswoordpuzzel loopt op te lossen. Maar mijn overtuiging is dat het wel verder kan ontwikkelen door invloeden van buitenaf te verwerken.’
Halve clave
‘De hele wereldmuziek hangt eigenlijk in tussen de twee peilers van muziek: ritmiek en harmonie. Die zijn beide op verschillende manieren op dat grote continent Amerika terechtgekomen en zijn daar op allerlei verschillende manieren gaan fuseren. Wij in Europa zijn toch altijd in die harmoníe blijven hangen. Daarom spreekt de tango ons aan, misschien wel de meest Europees klinkende muzieksoort van Latijns-Amerika. Door die heel bijzondere compositievorm met een verhalende vorm en het rekken en strekken van de ritmes. Dat kennen we natuurlijk heel goed uit de klassieke muziek. Het is kaleidoscopisch en biedt heel andersoortige instrumentaties. Als je dat nou combineert met de ritmische rijkheid van de Afro-Cubaanse muziek, en die weer laat beïnvloeden door de grooves uit het gebied van de Rio de la Plata, zoals de chacarera in zesachtste, en de milonga, waar de helft van de clave in zit, dan krijg je iets echt nieuws.’
Het effect van een andere groove
‘Jan Hartong (pianist en arrangeur, en bandleider van Nueva Manteca; red.) is natuurlijk onze professor op dit gebied. Hij doet altijd heel grondige research naar de achtergronden. Van hem komt ook de bewerking van een compositie van Astor Piazzolla. Daarin wordt een thema eerst als merengue, dan als tango en dan als timba gespeeld. Heel interessant om te horen hoe eenzelfde melodie heel anders uitpakt met een andere groove eronder. De omgeving creëert dus een heel nieuw soort muziek. Dat is met het requiem ook zo. Dat heeft melodieën die zes -, zevenhonderd jaar teruggaan en dat mengt toch heel goed. Maar daar hoort natuurlijk ook weer die expertise van Hartong bij. Het is niet zo van ‘zet ze maar bij elkaar en het wordt feest’.
‘Nederland is toch wel een unieke plek voor dit soort projecten. We hebben niet echt een geschiedenis met een specifieke muziekstijl, we hebben geen wereldwijd bekende componisten, en daardoor hebben we onze ogen altijd opengezet. We adopteren makkelijk.’
Bekijk hier de videotrailer van Tango con Clave.
En bekijk hier het videointerview waarin Jan Laurens Hartong uitleg geeft over Tango con Clave.
Speeldata Tango con Clave
16 januari: Theater De Regentes, Den Haag
29 januari: Cultureel centrum De X, Leiden (ook Requiem para el Mundo)
25 februari: De Oosterpoort, Groningen
4 maart: Mijke’s Middag, Panama (radio-opname)
5 maart: De Doelen, Rotterdam
6 maart: Bimhuis, Amsterdam (ook Requiem para el Mundo)
In Tango con Clave staat de muziek van tangovernieuwer Astor Piazzolla centraal. In zijn composities spelen bandoneon en tangoviool de hoofdrol. Nueva Manteca beziet zijn werk vanuit Argentijns en Cubaans perspectief. Het ensemble heeft hiervoor beroemde en geliefde stukken bewerkt als Adios Nonino, Oblivion, Muerte del Angel, Resurrección del Angel en natuurlijk Libertango.
Speeldata Requiem para el Mundo
29 januari: Cultureel centrum De X, Leiden (ook Tango con Clave)
6 maart: Bimhuis, Amsterdam (ook Tango con Clave)
In een requiem, een dodenmis, wordt al sinds de vroege middeleeuwen gevraagd om eeuwige rust en vrede voor de gestorvenen. In dit geval is het requiem ook een aanklacht, een waarschuwing. Naast de vaste misonderdelen bevat Requiem para el Mundo liederen uit de Afro-Cubaanse religieuze traditie. De bezetting van het Requiem bestaat uit een koor, aangevuld met een of twee solisten en begeleid door Nueva Manteca. Er wordt gezongen in het Latijn en het Spaans, en in de Afro-Cubaanse Lucumi-taal, oorspronkelijk afkomstig uit Nigeria.
Speeldata Chicano Rock
24 maart: Het Paard, Den Haag
6 mei: Gebouw T, Bergen op Zoom
24 september: Martien van Doorne, Deurne
Vervolg in januari 2012
Chicano Rock is een hommage aan de latinpopmuziek uit de jaren zeventig die in die tijd zijn oorsprong had in Los Angeles. Het boegbeeld van deze muziek is de levende legende Carlos Santana, Zijn muziek is dan ook een van de inspiratiebronnen voor dit programma. Voor dit project heeft de bekende gitarist Ed Verhoeff zich bij Nueva Manteca gevoegd.
Verder verwacht van Dutch Latin Collective
Mei 2011: Cubop City Big Band - Otro Mundo II – met harpist Edmar Castaneda – música llanera uit Colombia.
Meer informatie
www.dutchlatincollective.nl
www.myspace.com/nuevamanteca