De Australische zangeres Zulfia (Zulya) Kamalova, die haar Tataars-Russische roots op een heel bijzondere wijze wist te verklanken en te vervlechten met andere stijlen en invloeden, is gisteren in haar woonplaats Melbourne overleden. Ze was al geruime tijd ziek.
door Ton Maas (tekst en foto's)
Aloukie, het eerste album van Zulya dat in Nederland werd uitgebracht, was voor mij een regelrechte openbaring. Vrijwel uitsluitend traditionele Tataarse liedjes, een enkel nummer van eigen hand en een getoonzet gedicht, meeslepend vertolkt door de dan hier te lande nog volstrekt onbekende Zulya, met haar licht hese stem die in de verte deed denken aan die van Lhasa de Sela. En daar hield de gelijkenis niet op, want net als Lhasa zong Zulya in verschillende talen: Tataars, Russisch en Engels. Opvallend waren bovendien de arrangementen waarin de liedjes gevat waren, geschreven voor een ogenschijnlijk allegaartje van instrumenten waaronder gitaar, mondharp, kora, didgeridoo, fagot en tabla, maar zo vernuftig in elkaar gestoken dat ze volstrekt vanzelfsprekend klonken.
Met het volgende album Elusive leerden we een andere Zulya kennen. Verdwenen was niet alleen de traditionele Tataarse kledij van de hoesfoto, ook het traditionele repertoire had plaatsgemaakt voor zelfgeschreven songs waarin ze zich melodisch heel wat meer vrijheden veroorloofde, opnieuw georkestreerd met het brede klankpalet van voorheen, voor de gelegenheid zelfs nog wat uitgebreid met onder meer trombone, balafon en tuba.
Tegen de tijd dat The Walz of Emptiness (and other songs on Russian themes) verscheen, had Zulya een vast begeleidingskwartet gevormd dat luisterde naar de naam The Children of the Underground. Daarmee zou ze nóg twee albums maken 3 Nights en het in een prachtig boekwerk gestoken On Love and Science.
In 2010 verraste Zulya vriend en vijand met het volledig Engelstalige Tales of Subliming, waarover ik destijds in mijn recensie (5 sterren!) voor de Volkskrant schreef: 'Zulya’s weemoedige liedjes verhalen van een sprookjesachtige wereld die wordt bewoond door sneeuwmeisjes, zeemeerminnen en touwslagersdochters. Wat de muziek extra glans geeft, is dat Zulya als zangeres het schrijnendste randje van de emotie weet te raken zonder ooit over de sentimentele schreef te gaan.'
Hoewel ze in Nederland vrijwel onbekend bleef, waren het uitgerekend twee Nederlandse muzikanten met wie ze intensief samenwerkte. De eveneens uit de voormalige Sovjet-Unie afkomstige German Popov (aka OMFO) maakte samen met Zulya het retro-futuristische Kosmostan, waarop naast de bayan van Aydar Gaynullin vooral elektronisch klanken uit de mengbeker van OMFO te horen waren. Het album markeerde een ingrijpende stijlbreuk; wellicht de reden dat het tweetal opereerde onder de bandnaam Starship Z.
Het album viel blijkbaar bij niet al haar fans in de smaak, want om een volgende plaat te kunnen maken, werd in 2018 een crowdfunding opgestart. De opbrengst daarvan stelde Zulya in staat om de poëzie van de door haar zeer geliefde dichteres Yoldiz Minnullina op muziek te zetten. Bij dat project werkte ze samen met Michiel Hollander, hier te lande vooral bekend als lid van de groep Parne Gadje, met als resultaat het album Six Days Loving.
