Collega Stan Rijven bespreekt albums liefst in samenhang, ingebed in hun historische, maatschappelijke en culturele context. Dat past niet in het sjabloon waarin onze albumrecensies gegoten (moeten) worden. Vandaar dit afwijkende format voor een plaatrecensie.

door Stan Rijven 

Historische sensatie
Zelfs fervente vinylverzamelaars hebben een ultieme droom: de ontdekking van een vinylschat die, na decennia stof vergaren in het duister, dankzij hen voor het eerst het daglicht ziet. Zo’n historische sensatie overkwam het Vlaamse dj-collectief Radio Martiko, een platenlabel dat zich onder de noemer Global Eclectic Sounds specialiseert in heruitgaves van vergeten world-opnames uit de vorige eeuw. 'Dit album bevat de allereerste moderne muziek uit de Sahara en markeert daarmee de geboorte van een genre dat in het Westen Desert Blues ging heten', zo verhaalt de hoestekst van het recent verschenen Ahl Nana- L’Orchestre National Mauritanien. Een vinyl dubbel-elpee met zeldzame opnames van de Mauretaanse meidengroep Ahl Nana, die er de electrische gitaar introduceerde. Van Tamikrest en Tinariwen tot Noura Mint Seymali, allemaal zijn ze schatplichtig aan deze band.

Indiana Jones
Via een Belgisch/Marokkaanse connectie kwamen de samenstellers in 2015 op het spoor van het ooit in Casablanca gevestigde label Boussiphone. Net als Indiana Jones stuitten ze er, diep in de souk verborgen, op een afgesloten ruimte: 'Een kamer die tot aan het plafond gevuld was met onbespeelde platen' die nooit eerder een platenwinkel hadden gezien. Want met de plotse doorbraak van de audiocassette, die vanaf begin jaren zeventig heel West-Afrika zou veroveren, kocht niemand meer vinyl: 'Een single met twee nummers kostte destijds vijf dirham terwijl je voortaan voor één dirham een cassette met wel twaalf nummers kon aanschaffen.' Als muzikale Kuifjes traceerden ze bovendien enkele originele bandleden, onder wie Ahl Nana-zangeres Mouna Mint Nana: 'Wij waren de eerste band in deze nieuwe stijl', zo vertelt ze. 'Met onze modernisering van de traditionele Moorse muziek werden we in 1971 de populairste groep in de gehele Sahara.' Daar voegde ze nog aan toe: 'Vandaag spelen Toeareg-groepen als Tinariwen en zelfs Youssou N’Dour onze songs.'

Nuggets
Een parallel met de Anglo-Amerikaanse pophistorie is snel getrokken. In de loop van de jaren zeventig – met een kortstondige onderbreking door de punkrage – kreeg mainstream pop de overhand. De legendarische series Nuggets en Pebbles, heruitgaven met dikwijls eenmalige singles van obscure bandjes uit de periode 1964-1969, verleende de popgeschiedenis meer nuance en inspireerde daarmee nieuwe generaties. Hetzelfde proces herhaalt zich nu met betrekking tot Afrikaanse, Arabische, Latijns-Amerikaanse en Mediterrane sixties- en seventies pop. Denk aan Altin Gün, dat veel te danken heeft aan de compilatie Turkish Beat, Psych & Garage Delight- Ultrarities From Beyond The Sea Of Marmara (Grey Past Records, 2001).

Dekolonisatie
Terwijl de dekolonisatie van de Westerse cultuurgeschiedenis, van beeldende kunst tot literatuur, zich inmiddels geleidelijk aan voltrekt, blijft de popwereld gevangen in een nauw anglo-amerikaans narratief. Denk aan de tot vast anker verheven Top 2000, waarin zwarte popmuziek is verdonkeremaand tot 9% van het totaal en aan de tv-formats van Leo Blokhuis die de witte pophistorie hardnekkig tot norm verheft. Gelukkig corrigeren visionaire platenlabels met historisch verantwoorde heruitgaves deze vertunnelde popverhalen. In navolging van pionier Sublime Frequencies verschijnen er steeds meer kleine platenmaatschappijen die het verleden een nieuwe toekomst bezorgen. Zo ontdek je via het Berlijnse label Habibi Funk dat niet alleen de Hollandse Tee Set (Delft) maar ook de Marokkaanse Fadoul (Casablanca) en Belbao (Rabat) in de sixties hun eigen soulcovers uitbrachten. Ondertussen verschijnt medio juni bij Habibi Funk de 22ste release: een reggae album van de Libische band Subhana.

Rocking bouzouki's
Nog eclectischer profileert zich Radio Martiko, dat pendelt tussen Griekse pop (Ena Tefariki: Oriental Shake, Farfisa Madness & Rocking Bouzoukis From The Greek Laika Movement 1961-1973), Servische cosmic sounds van Veseli Roma en het oeuvre van cumbiapionier Lucho Bermudez. Deze invloedrijke Colombiaanse bandleider krijgt met The Coastal Invasion: Cumbia, Porro, Gaita & Mapalé from Colombia’s Caribbean Coast (1946-1961) een in vinyl geperst monument. En net als Ahl Nana draait het om een dubbelalbum zodanig opgediend dat je in een enkele oog- & ooropslag subiet hunkert naar meer. Hun volledig menu vind je op: https://radiomartiko.bandcamp.com