Kayhan Kalhor & Erdal Erzincan
Prijswinnaar Kayhan Kalho op de kemanche, foto: Eric van Nieuwland 
Flor de Toloache
Merope
Van 23 tot en met 27 oktober 2019 vond in Tampere, Finland de Womex-beurs plaats, de 25e editie! Met dit artikel hielden we je tijdens Womex op de hoogte van wat er allemaal op ons af kwam, vanaf het beursterrein, maar vooral vanaf de podia waar Womex de muziek presenteerde. Lees de verslagen en bekijk de videofragmenten van de showcases. In omgekeerde chronologische volgorde!
Dagelijks berichten Bas Springer, Charlie Crooijmans en Rik van Boeckel met nieuwe verslagen, foto's en video's van de Womex!
Drie dagen lang zwierven we overdag rond tussen de vele stands op de beurs en zagen we een flink aantal 'daycases' en 'nightcases' van groepen en artiesten die zich wilden presenteren aan podia, festivals, boekers, managers en pers, in de hoop zich voor komend jaar positief in de kijker te spelen. Wij als pers hebben ons natuurlijk een mening gevormd over heel veel van deze showcases. Hieronder ons relaas!
Deze Womex laat een duizelingwekkende diversiteit aan wereldmuziek horen. Op één dag kon je muzikaal bij wijze van spreken van Finland en de Baltische Staten naar Afrika, India, Colombia, Peru en Australië reizen. Jammer genoeg waren de Afrikaanse concerten deels gelijktijdig geprogrammeerd waardoor het voor liefhebbers onmogelijk was om al deze concerten te bezoeken. De showcases die ik bezocht heb, waren op zich van goede kwaliteit, al waren er wel een paar uitschieters tussen zoals de Bani Hill Band (Georgië), Mari Kalkun (Estland), Santrofi (Ghana) en Itamar Borochov (Israël/VS). Minder waren de optredens waar te veel gebruik werd gemaakt van elektronica. (RvB)
De beurs overdag was zeer de moeite waard en goed voor het netwerken. Ik heb dan ook veel nieuwe contacten opgedaan. De daycases waren stuk voor stuk van zeer hoog niveau, met als uitschieter het optreden van Asmâa Hamzaoui en Bnat Timbouktou uit Marokko. De optredens 's avonds konden me lang niet altijd boeien, maar er was genoeg mooie, ontroerende muziek, met name van Mari Kalkun, 3MA, Eme Alfonso en Lemma. Ik sprak een WOMEXICAN uit Duitsland die deze editie als volgt samenvatte : "the most shittiest WOMEX ever". Een nogal ongenuanceerde uitspraak, zeker gezien de grote variëteit aan stijlen. Ik ben het wel met hem eens dat er weinig muzikale hoogtepunten waren. Maar dat laat niet onverlet dat het een goede WOMEX was. En met de vooraf gevreesde kou in Tampere viel het gelukkig heel erg mee. (BS)
Op deze Womex zijn opvallend veel vrouwengroepen en solistes. Mijn absolute favo’s zijn Lemma, Asmâa Hamzaoui & Bnat Timbouktou, Dona Onete en NST & The Soul Sauce meets Kim Yulhee. Er werd ook opvallend veel aandacht geschonken aan de inheemse volkeren, zoals de Canadese acts op de off-Womex stage vrijdagavond, die helaas geen van ons heeft gezien. Dat is altijd wel een nadeel als de podia iets te ver uit elkaar liggen, je kunt niet even heen en weer rennen. Dit jaar heb ik films gezien van topkwaliteit: Indus Blues (van Jawad Sharif) over de bedreigde traditionele muziekinstrumenten in Pakistan; Clementina (Ana Rieper) over het leven van de Afro-Braziliaanse Clementina de Jesus; Taking Iacanga (Thiago Mattar) over de rise and fall van het festival Águas Claras, het Braziliaanse antwoord op Woodstock; en Amazonia Groove (Bruno Murtinho) een prachtig portret van de muziek uit de Amazonas. (CC)
Womex Awards: Bicycle en Kayhan Kalhor
De Womex Professional Excellence Award wordt uitgereikt aan July’s Bicycle, een in 2007 opgerichte Engelse organisatie die zich inzet om via kunst en muziek invloed uit te oefenen op het beleid en de opinievorming betreft de klimaatverandering en de huidige ecologische uitdagingen. De Womex Artist Award wordt uitgereikt door Simon Broughton (Songlines) aan de Iraans/Koerdische musicus Kayhan Kalhor voor zijn verdienste om de klassieke Perzische muziek aan de wereld te laten horen. Hij wordt door Broughton omschreven als de ambassadeur van de kamancheh, een strijkinstrument uit Iran, Centraal-Azië en de Kaukasus. Kalhor laat dat horen tijdens zijn optreden met de Turkse Erdal Erzincan op de baglama. Zittend op het podium spelen Kalhor en Erzincan prachtige lange composities, die soms ingetogen zijn maar ook heel expressief klinken. Het is een genot om te luisteren naar het virtuoze en dynamische spel dat diverse emoties oproept. Kalhor legt ook ‘n keer de strijkstok neer om de kamancheh ingenieus met de vingers te bespelen terwijl Erzincan twinkelende oosterse melodieën uit zijn baglama tovert. (RvB)
NST & The Soul Sauce meets Kim Yulhee
Het laatste optreden van de showcases op zaterdagavond, van de Zuid-Koreaanse band NST & Soul Sauce, blijkt een hoogtepunt te zijn. De bassist Noh Seonteck (NST) is de drijvende kracht van de reggae-scene in Seoul. Hij richtte in 2015 NST & The Soul Sauce op. Ze spelen een organische mix van reggae, ska, dub, Afrobeat, funk en psychedelic soul. Dat klinkt als een mislukte K-popband, maar deze band is in topvorm. Om er een funky-bite aan te geven, is de moderne pansorizangeres Kim Yulhee uitgenodigd. Met haar grillige shamanistische stem en leuke verschijning presenteert de band toch even iets heel origineels op de internationale podia. Voor de (jazz)programmeurs die dit gemist hebben: succes en een dansend publiek gegarandeerd! (CC)
Merope
Op het podium van 'Northern Connections' speelt Merope. De musici zitten heel knus bij elkaar middenachter op het podium. Ze produceren klankvelden gebaseerd op Letse volkmelodieën. Maar die zijn, althans voor mij, onherkenbaar. De klankvelden schuiven al improviserend in elkaar over en zijn nauw verbonden aan de natuur en de droomwereld. Het trio is de kern van Merope met de Letse Indrė Jurgelevičiūtė op de kanklės (een soort citer), de Fransman Jean Christophe Bonnafous op de Indiase bansuri (bamboefluit) en de Belg Bert Cools op gitaar en sound manipulator. Ze kennen elkaar van het Rotterdamse Codarts. Op een of andere manier werken deze soundscapes uiterst kalmerend. (CC)
Surel, Segal & Gubitsch
Het trio Surel, Segal & Gubitsch is een gelegenheidsproject met drie virtuoze muzikanten, te weten Sébastien Surel (viool) Tomás Gubitsch (gitaar) en Vincent Segal (cello). Sulweg is de oprichter van het Talweg Trio en speelde met de Franse accordeonmeester Richard Galliano. Cellist Vincent Segal behoeft nauwelijks nog introductie na zijn samenwerkingen met koraspeler Ballaké Sissiko, Carlinhos Brown, Cesaria Evora, Sting en Elvis Costello. En Tomás Gubitsch maakte naam als lid van Astor Piazolla's ensemble en speelde onder meer met Stéphane Grapelli en Nana Vasconcelos. Hun samenspel resulteert in een bonte mix van stijlen, van tango tot jazz en van Braziliaanse muziek tot eigen composities. Nogmaals, virtuoos is het zeker, maar het is laat op de avond en veel WOMEXICANS, waaronder ik, hebben moeite om na een lange dag de ogen open te houden. (BS)
Faraj Suleiman
Er is nog een kwartier over om Faraj Suleiman te kunnen zien spelen. In de allergrootste zaal staat zijn vleugel overdwars waar hij ineengedoken achter zit. De Palestijnse pianist speelt introvert zijn eigen stukken waarin improvisatie, Arabische toonschalen en Midden-Oosterse ritmes verweven worden met jazz en klassiek in de breedste zin van het woord. Faraj, uit Ramy dat in Hoog-Galilea ligt (nu woont hij in Parijs), speelt solo en in allerlei formaties. Het valt me op dat hij een heel bijzondere manier van pianospelen heeft, waarbij zijn handen soms als razendsnelle hamertjes op de toetsen slaan. Maar hij speelt ook sierlijk en verfijnd. Erg goed, maar zijn spel raakt me niet echt. (CC)
Flor de Toloache
De vrouwen van de mariachiband Flor de Toloache uit New York City staan vooraan in een rij op het podium in een soepel zwart/rood uniform. Ik kom iets te laat binnen en wurm mezelf naar voren wat heel gemakkelijk gaat, want tussen het podium en het publiek is nog vrij veel ruimte. Dat is meestal geen goed teken. De meiden spelen geweldig en zien er spectaculair uit met hun trompet, violen, vihuela en gitarrón. Maar misschien zijn ze wat gespannen. Het ensemble begon als een trio en speelde pure mariachi op feesten en partijen, waar het voor bedoeld is. Het trio dijde uit qua aantal en qua genre. Nu spelen ze eigenlijk op mariachi gebaseerde composities. De zangeres Shae heeft zo'n hoge Minne Rippleton-stem, waar ik niet zo weg van ben. Tijdens de uitgerekte vioolsolo, sneak ik er weer tussenuit. (CC)
Santrofi
De prijs voor de meest feestelijke band van WOMEX gaat wat mij betreft naar de Ghanese groep Santrofi. De achtmansformatie bestaat uit jonge muzikanten die sterk geïnspireerd zijn door de pioniers van de Ghanese highlife, denk met name aan Ebo Taylor en Pat Thomas. Wat een feest om dit energieke collectief aan het werk te zien. Gewapend met trombone, gitaar, drum, tama en keyboards brengt Santrofi iedereen aan het dansen met een broeierige cocktail van highlife, Caribische stijlen, soukous en Nigeriaanse afrobeat. De band speelde al prestigieuze festivals als Roskilde, WOMAD en FMM Sines (Portugal) plat en ook dit keer wordt het een uitbundig dansfestijn. Heerlijk om bij het concert aanwezig te zijn; zelfs mijn stramme knieën werken mee op deze uitbundige avond. Mijn advies aan alle programmeurs luidt dan ook: boeken! En voor wie het concert gemist heeft is er altijd nog hun debuutalbum op Out Here Records. (BS)
Topa-K
Topa-K uit Baskenland kan worden gezien als een muzikaal experiment dat traditionele Baskische muziek mixt met elektronica. Het optreden begint met DJ Makala die samples van Baskische percussie in zijn muziek heeft verwerkt. Accordeonist Agus Barandarian (Korrontzi) is muzikaal gezien de leidende figuur in deze vreemde mix van traditioneel en modern. Er zijn ook twee danseressen met tamboerijnen, samen met Agus gaan ze het publiek in. Helemaal overtuigd ben ik niet, al is de muziek op zich enerverend! (RvB)
Saucējas
Doordat de Womex dit keer in Finland plaatsvindt, is er veel te leren over Finse muziek maar ook over die van naburige Baltische staten als Estland, Litouwen en Letland. Het vrouwenkoor Saucējas uit Letland is een goed voorbeeld van polyfone Letse zang uit vroegere tijden. In de Tullikamari Club zingen de 12 vrouwen in traditionele klederdracht mooie liederen. Zoals een lied over het buitenzijn in de lente als de sneeuw nog aan het smelten is. Ze hebben zeer goede stemmen, vooral de hoge noten klinken prachtig. De melodielijnen blijven in je hoofd hangen. Voor het visuele aspect zetten ze even maskers op of voeren ze een eenvoudige volksdans uit. Als ze het publiek vragen tijdens een lied over een Lets landschap, dierengeluiden voort te brengen, klinken er vogelgeluiden en bijengezoem vanuit de zaal, wat tot de nodige hilariteit leidt! (RvB)
Dona Onete
Ze is al tachtig jaar, zit op het podium in een fauteuil en windt iedereen sluw om haar vinger. Dona Onete, the grande dame van de Amazonas, koningin van de carimbó chamegado (haar eigen verzonnen knuffel-carimbó), en brengt de gloedvolle, feestelijke ritmes van de jungle van Brazilië naar het koude noorden van Europa. Met haar schorre stem zingt ze dubbelzinnige teksten over het leven in het oerwoud. Met subtiele maar verleidelijke (schouder)bewegingen zet ze iedereen aan tot dansen. In Rio en São Paulo, waar altijd werd neergekeken op de mensen en muziek van Belém de Pará, is Dona Onete inmiddels uitgegroeid tot een cultfiguur. Haar band is trouwens waanzinnig goed, maar zonder haar uitstraling zijn de muzikanten nergens. Na afloop is er een momentje om haar te interviewen, maar er staat een hele rij mensen backstage die even met haar willen knuffelen... (CC)
Khonyagaran
In vele opzichten bijzonder is de showcase van Khonyagaran uit Iran, een uit 12 vrouwen en een mannelijke dirigent bestaand ensemble dat nieuwe orkestraties voor Iraanse instrumenten presenteert. De werken zijn gebaseerd op klassieke Iraanse muziek. In het WOMEX programmaboek wordt melding gemaakt van 'female singing' maar er is geen stem te horen deze avond. De Iraanse dames zien er prachtig uit in hun traditionele kleding. Het ensemble werd in 2016 geformeerd door componist en vanavond ook dirigent Behzad Abdi. De opzet van het concert is simpel: telkens komt een van de muzikanten naar voren om solo te spelen op traditionele instrumenten zoals tar, ruba en kamancheh. De dames spelen met zichtbaar plezier en trots, terwijl de dirigent nogal stijfjes oogt. Aanvankelijk ben ik enthousiast over de muziek, die soms Chinees of Turks aandoet, maar gaandeweg het concert gaan me details opvallen. De muzikanten kleuren wel heel erg netjes binnen de klassieke Iraanse lijnen en de composities kunnen ook niet altijd boeien. Mijn conclusie is dan ook gemengd: fantastisch dat deze dames uit Iran zich kunnen presenteren - een staande ovatie is terecht hun deel- maar de volgende keer graag een tikkeltje wilder en ruiger. (BS)
Elida Almeida
De laatste avond van de Womex begint voor mij met de showcase van de Kaapverdische zangeres Elida Almeida. Drie jaar geleden zag ik haar voor het eerst op het O Sol Da Caparica Festival onder Lissabon. Haar cocktail van cabopop, coladeira, funana en batuque vond ik toen al erg aanstekelijk. Nu is dat niet anders, al begint ze heel rustig met een morna. Ze zingt veel songs van haar tweede album Kebrada en betrekt het publiek net iets té veel bij haar optreden. Ze zweept dansend haar muzikanten op. Haar teksten zijn niet altijd vrolijk, zo zingt ze ook over huiselijk geweld. Maar ook over katchupa, het Kaapverdische eten. Ze laat op de Womex een goede indruk achter. (RvB)
Lakha Khan
Lakha Khan uit India wordt alom gerespecteerd als de grootste exponent van de sindhi sarangi, een prachtig Indiaas instrument. Hij behoort tot een eeuwenoude moslim-kaste in Rajasthan, genaamd Manganiyar. Lakha Khan is een van de laatste Manganiyars die de complexe 27-snarige sarangi beheersen. Khan, inmiddels 76 jaar oud, wordt tijdens deze daycase bijgestaan door zijn zoon Dane Khan op dholak (drums). Het wordt een prachtig intens concert vol meditatieve klanken uit het traditionele Rajasthan. (BS)
Ak Dan Gwang Chil
De molen draait door hier op de Womex, geen tijd voor pauze! Maar gelukkig geeft de Koreaanse dynamische, vrolijke groep Ak Dan Gwang Chil, of ADG7 een stoot energie aan het begin van de avond. De lange groepsnaam betekent: “to express the true meaning of liberation and South Korea´s desire for unity”. Aan de basis van het concept en de muziek is het shamanisme, de rituele muziek, plus de minyo folksongs uit de Hwanghae provincie in Noord-Korea. Drie dames, één zwart gekleed en twee in neonfelle kleuren zingen en showdansen op de ritmes en klanken van traditionele instrumenten zoals onder meer de gayageum (citer), piri (rietfluit) en janggu (drums). De band is opgericht in 2015, het jaar waarin de 70ste jaar bevrijding van Japan werd gevoerd. Leuk en wat een oppepper! (CC)
Asmâa Hamzaoui & Bnat Timbouktou
Een bijzondere daycase in de Maestro zaal van de Tampere Hall: vier jonge vrouwen die de traditionele muziek van de Gnawa uit Marokko brengen en zingen. Dit jaar brachten ze het album Oulad Lghaba uit. Asmâa Hamzaoui is de muzikale leider van Bnat Timbouktou (dochters van Timbouktou) en bespeelt de guembri, de driesnarige luit die klinkt als een bas. Aicha Hamzaoui, Soukaina Elmeliji en Lamgammah Hind spelen de krakebs en geven daarmee het trance-achtige ritme aan. De muziek van de vier vrouwen heeft door de hypnotiserende ritmes sowieso een trance-effect. Ze zingen over Allah en islamitische heiligen. De liederen klinken als poëtische verhalen. Verrassend zijn de ritmewisselingen. Mooi zijn de soms subtiele eindes van de liederen na een tempoversnelling. En naar het einde van het optreden toe wordt de sfeer steeds feestelijker. (RvB)
Lemma
Wat zijn ze mooi, de vrouwen in gouden gewaden uit de Saoura regio in de Algerijnse Sahara. Schuchter gaan ze in een halve cirkel zitten, maar zodra ze zingen en in hun handen klappen, valt alle schroom weg. De vrouwen, van 24 tot 79 jaar, spelen normaal gewoon thuis, voor elkaar, maar omdat deze gewoonte dreigt te verdwijnen, proberen ze onder leiding van de zangeres Souad Asia de traditie te verspreiden en in leven te houden. Souad die in Parijs woont, heeft de groep opgericht in 2015. Voor haar betekent deze muziek 'thuis', Lemma betekent letterlijk familie. Het gaat Souad van het hart dat jonge meisjes niet meer geïnteresseerd zijn in deze muziek. Heel bijzonder is dat haar mentor Hasna El Becharia erbij zit. Zij is de eerste vrouw die de guembri durft te spelen – vroeger mochten er alleen mannen op dit mysterieuze gnawa-snaarinstrument spelen. Hasna speelt ook de elektrische gitaar en ziet er uit als een stoere woestijnrockstar. Het hele optreden is een feest om naar te kijken en luisteren. Er komen allerlei intrigerende ritmes en stijlen voorbij (gnawa-, ferda-, hadra- en zefani-liederen). Het publiek raakt bedwelmd door de dansen en de ritmes. Een absoluut hoogtepunt van Womex 2019! (CC)
Omiri
Omiri is een solo-act van de Portugese instrumentalist Vasco Ribeiro Casais. Hij bespeelt snaarinstrumenten zoals de bouzouki, cavaquinho en nyckelharp. En ook nog een doedelzak! Met zijn muziek wil hij de diversiteit van Portugal laten horen, geïllustreerd door filmbeelden van pratende oude en jonge mensen en een vrouwendrumband. Hij maakt gebruik van soundsamples die passen bij de mondbewegingen van de pratende personages. Soms zijn die zo luid dat zijn eigen spel nauwelijks te horen is. Hij is ook heel afhankelijk van de techniek. Door technische problemen moet hij zijn optreden op het Pakkahuone podium soms onderbreken. Al met al overtuigt dit niet! (RvB)
Marina Satti
De Grieks-Soedanese zangeres-danseres wordt in de Womex-gids omschreven als multitalent. Dat is zwaar overdreven PR-taal! Ja, ze is mooi, kan zingen en dansen en haar gelikte show zal zeker een bepaald publiek behagen, maar gaat geheel aan mij voorbij. Marina Satti wordt bijgestaan door danseressen die ook nog kunnen zingen en twee percussionisten, de rest komt uit de laptop. Het repertoire varieert van dance tot latin-achtige muziek dat voor geen minuut kan boeien. Womex onwaardige muziek die mij na 10 minuten doet weglopen. Bekijk de video, en oordeel zelf! (BS)
Itamar Borochov
De Israëlische trompettist Itamar Borochov zegt beïnvloed te zijn door Miles Davis en Wynton Marsalis. Maar zijn spel tijdens het optreden in de grote zaal van de Tampere Hall roept ook associaties op met Ibrahim Maalouf. Hij is zonder meer erg goed en heeft met toetsenist Rob Clearfield, drummer Jay Sawyer en bassist Cedric Raymond een bijzonder sterke band om zich heen. Af en toe zingt Itamar ook en bespeelt hij de krakebs (grote ijzeren castagnetten) uit de Gnawa muziek. Heel mooi is het nummer Blue Nights. In Bochorov’s muziek zijn invloeden uit de bebop en Arabische muziek te horen. Zou op North Sea Jazz niet misstaan. (RvB)
Los Wembler’s de Iquitos
Op de Torni Stage maken Los Wembler’s de Iquitos er middernacht een Zuid-Amerikaanse feestje van. Ze brengen muziek gebaseerd op de elektrische cumbia uit het Amazonegebied van Peru waar Iquitos ligt, en op de Chicha-stijl die sterk is beïnvloed werd door muziek uit de Andes, in de jaren 70 populair in de grote steden van Peru. De groep bestaat uit vijf broers en is al 50 jaar actief, wat goed te horen is. Hun muziek is zeer dansbaar. Zanger Ronald Jair Sanchez Casanova laat dat zelf soms ook even zien. Hij bespeelt ook de güiro. De scheurende gitaarsolo’s ontlenen veel aan rocksongs. Dat is een element dat sterk aanwezig is in de Chicha muziek. In vergelijking met de cumbia uit Colombia is de rol van de twee gitaren heel belangrijk in deze Peruaanse muziekstijl. En dat maakt de nummers van Los Wembler’s de Iquitos zeer opwindend. (RvB)
Een fragment:
Wimme & Rinne
Wimme Saari is een inheemse Sami uit het noordwesten van Finland. Hij werkte in de archieven van de Finse radio waar hij opnamen van zijn oom ontdekte. Dat stimuleerde hem om de draad van de yoiktraditie op te pikken en er mee te experimenteren. Samen met basklarinettist Rinne heeft hij drie decennia gereisd om de oude Samitraditie te onderzoeken. Ze verzamelden klanken en geluiden van planten, dieren en mensen die de geesten van de natuur oproepen. Dit klankpalet brengen ze in contact met hypermoderne elektronica. Samen met live sampler Konstra Mikkonen produceert het duo in deze bijzondere showcase prachtige transachtige soundscapes waardoor je je bijna waant in het koude landschap en de natuur van de Sami. (CC)
Mari Kalkun
Een van de voordelen dat de Womex dit jaar in Finland is, is dat we veel folk en bijzondere muziek uit Finland en de Baltische landen te zien krijgen. Zo ook de singer-songwriter en kannelspeelster Mari Kalkun uit Estland. Ze heeft een aantal kannels (12- en 26-snarige citers), een loopstation en een enkelband met belletjes bij zich. Haar liederen zijn op het eerste gehoor heel comfortabel, als een moeder die eenvoudige wiegeliedjes voor je zingt. Maar haar teksten zijn allesbehalve week. In een lied zingt ze over de Forest Brothers, guerillastrijders die in de jaren 50 in de bossen van Estland vluchtten, bang om gedeporteerd te worden. Ook het feit dat ze in haar eigen taal kan zingen, ze zingt in het Ests en een taal uit het zuidoosten van Estland, is van betekenis. Iedereen heeft, volgens haar, het recht om zichzelf uit te kunnen drukken in zijn eigen taal. Mooi statement! (CC)
El Cachivache Quinteto
Er verschijnen altijd weer groepen die aan een genre een eigentijdse draai geven. Zo ook het El Cachivache Quintet uit Argentinië. Ze brengen zogenaamde 'future tango' op een old skool manier. Wat dat precies betekent? Ze zien er uit alsof ze in een punkband zitten, maar spelen eigenlijk gewoon op ruige manier ouderwetse tango. Niks mis mee, ze hebben er sinds 2008 veel succes mee geoogst. (CC)
Een fragment:
Carmelo Torres y su Cumbia Sabanera
De 78-jarige zanger/accordeonist Carmelo Torres brengt met zijn band Cumbia Sabanera op de Torni Stage vanaf het begin een aanstekelijk set van cumbia’s uit het noorden van Colombia. Met een bassist en drie percussionisten op conga, caja en de op een guiro gelijkende guacharaca. De percussionisten wisselen vaak van instrument. Met zijn rauwe cumbia zet Torres op sterke wijze de traditie van de cumbia sabanera voort zoals die door de in 2000 overleden koning van de cumbia Andrés Landero werd gespeeld. ’Bailamos cumbia’, een van de songs, wordt door het publiek meteen ter harte genomen, en er wordt flink gedanst. Er is echter weinig variatie. Interessanter is het als Torres uitpakt in een accordeonsolo. (RvB)
3MA
Het is altijd een genot om naar 3MA te kijken en te luisteren. Het was een paar jaar geleden dan ook een geniaal idee om deze drie snaarvirtuozen bij elkaar te zetten. Ze respecteren elkaar, geven elkaar de ruimte en versterken elkaar. Dit keer heb ik gelet op Ballake Sissoko uit Mali, en wauw, wat een geweldige koraspeler, hij speelt zo verfijnd en snel. Driss el Maloumi uit Marokko tokkelt ook al met zo´n gemak op zijn ud. Gelukkig anders dan in zijn eigen groep, waarin hij al zijn kunstjes toont (zoals het spelen met één hand). En Rajery op de valiha uit Madagaskar, ik zie hem liever in dit trio dan met zijn eigen band, waarin hij zijn popkant laat zien. De set was wel een beetje kort. Het wordt misschien weer eens tijd om wat nieuwe stukken te schrijven. Maar ja, ze hebben het natuurlijk alle drie razenddruk met hun eigen projecten. (CC)
Ryan Young & Jenn Butterworth
Het Schotse duo Ryan Young en Jenn Butterworth speelt een 'daycase'. Ryan Young is vers van de Royal Conservatory of Schotland en nu al gelauwerd. En terecht, want wat een talent! Misschien heeft ie door een zenuwtrek aan z'n rechteroog een soort innerlijke drang om te spelen (of andersom). Jenn op gitaar, die ook in allerlei andere bands speelt, was daarentegen de rust zelve. Ze spelen een aantal sets van Schotse tunes met een mooie spanningsboog van een langzaam tot een razendsnel tempo. De tunes (reels en marches) zijn traditioneel maar uit verschillende bronnen. Hoe sneller en virtuozer Ryan speelt, hoe hoger zijn knieën komen, zijn voeten stampen en zijn lichaam heen en weer beweegt, terwijl Jenn hem cool bijstaat en de ruimte geeft. Voor alle (bal)folkorganisatoren: haal dit duo naar Nederland! (CC)
Elle Marja
Elle Marja is een zangeres en filmmaker uit het hoge noorden van Noorwegen. Ze is een uitermate betrokken ambassadrice van haar Sami-cultuur. Haar songs zijn geïnspireerd door de toendra's en het dagelijks leven van rendierhouders. Live op het Womexpodium resulteert dit in elektronische dansmuziek met voorgeprogrammeerde beats. Niet helemaal mijn ding, maar de beelden van de toendra's en actievoerende Sami zijn indrukwekkend (BS)
Eme Alfonso
De Cubaanse zangeres Eme Alfonso mixt AfroCubaanse liederen uit de santería religie met andere stijlen. Ze zingt in de Yoruba-taal een aantal songs gewijd aan orishas zoals Oia, Yemayá en Chango. Op het offWomexpodium in de Tullikamari Club wordt ze begeleid door Cubaanse musici. Vooral bassist Julio César González en drummer Oliver Valdés springen eruit. Valdés’ zeer gevarieerde drumsolo is een genot om naar te luisteren. In de muziek van Eme Alfonso kun je soms jazz- en soul-invloeden terughoren. Ze heeft een prima stem, maar mist de puurheid van de originele Yoruba-chants. Het duurt dan ook even voordat haar muziek pakt; gedurende haar optreden komt ze beter op gang. AfroCubaanse muziek gespeeld in een popsetting (ook met gitaar en keyboard) klinkt vergeleken met de originele chants nog wat gekunsteld. Al doet dat aan de goede kwaliteit van de musici niets af. (RvB)
Tuuletar
Tuuletar is een Fins a capella kwartet. De naam refereert aan een godin uit de Griekse mythologie. Het kwartet bestaat uit vier godinnen die niemand nodig hebben om eigentijds te klinken, met uitzondering van lichte electronics. Ze hebben een eigen stijl bedacht: vocal pop hop. Verbazingwekkend om te zien hoe ze afzonderlijk van elkaar zingen (polyfoon), uiterst geconcentreerd en super op de tel. Ze vormen een eenheid met een duidelijke eigen persoonlijkheid. De een doet een human beatbox, de ander hijgt en steunt, de derde zingt de sterren van de hemel en de vierde fietst overal doorheen. Waanzinnig goed en perfect, misschien een beetje te perfect naar mijn smaak. En er zit ook een show-(theatraal)element in dat voor mij niet hoeft, maar het wel compleet maakt. (CC)
Bongeziwe Mabandla
Bongeziwe Mabandla een jonge Zuid-Afrikaanse singer-songwriter die besloot om in zijn moedertaal Xhosa te zingen. Dat doet hij zichtbaar met veel zelfvertrouwen en plezier. Hij heeft ook alles mee, zijn uiterlijk, z'n moves en z'n krachtige soulstem, die even zacht als hard en jubelhoog kan klinken. Maar de combinatie van zijn stem met drums en electronics waarin heel subtiel verwezen wordt naar de Oost-Kaap, vind ik een beetje stuurloos. (CC)
Oyme
Oyme is een soort Frankensteinband uit Mordovië met vier vocalisten in klederdracht die prachtig kunnen samenzingen. Maar dat is natuurlijk ouwerwets, dus moet er een drumkit, electronics en een scheurende viool bij (de enige man in de band). Het optreden is uiterst dynamisch, met het accent op oude rituelen. Dat resulteerde in bewegingen tussen ballet, volksdans en osho-worship in. Vreemd, en stiekem ook wel weer interessant. (CC)
Duo Emilia Lajunen & Suvi Oskala
Nu de Womex voor het eerst in Finland plaatsvindt, is kennismaking met de muziek van het land een boeiende zaak. Met name met die van deze twee erg goede violistes. Zij treden op in de Maestro zaal tijdens de Daycases. Het duo dat sinds 2010 samenwerkt, speelt op vijfsnarige violen en dook in de archieven met vioolmuziek uit vroegere tijden. In 2018 brachten zij hun tweede album Piilokisa uit. Bijzonder aan het duo is dat zij per fiets door het land toeren. Hun muziek is beïnvloed door de tradities van zowel West- als Oost-Finland. Die uit het westen van het land, Pelimanni genaamd, heeft een sterke Zweedse invloed, niet verwonderlijk aangezien Finland lange tijd door Zweden is overheerst. Er wordt beweerd dat in het oosten in elk huis wel een kantele wordt gespeeld. Dit traditionele Finse snaarinstrument kan vergeleken worden met de dulcimer. Emila en Suvi spelen een compositie die oorspronkelijk voor de kantele was geschreven maar die zij hebben overgezet naar de viool. Het samenspel van de twee violistes is wonderlijk mooi, soms ontroerend of dramatisch, dan weer om bij weg te dromen. Ze wisselen die stukken af met uptempo en soms razendsnelle vioolmelodieën. Het duo eindigt met een polka, een stijl die vanaf de 18e eeuw in Finland wordt gespeeld. (RvB)
Maya Kamaty
Zangeres Maya Kamaty maakt deel uit van de nieuwe generatie muzikanten van het Franse eiland La Reunion. Geïnspireerd door de lokale maloya muziek brengt ze een boeiende melange van maloya Franse chanson, pop, reggae en folk. Haar presentatie was energiek als altijd maar het geluid stond veel te hard. Jammer want deze talentvolle zangeres verdient beter. (BS)
Bani Hill Band
De uit zeven musici bestaande Bani Hill Band uit Georgië geeft een fantastisch optreden in de grote zaal van de Tampere Hall. Raul Bitsadze en Mate Pirtskhelava zijn virtuozen op de driesnarige traditioneel Georgische panduri. De polyfone zang van alle musici (accordeon, percussie, bas, elektronische drum) is heel bijzonder. Het samenspel van panduri’s en accordeon geeft de expressieve muziek van de Bani Hill Band extra cachet. Melodisch en ritmisch is er veel variatie. Heel apart is het geluid van de tulum, een soort doedelzak die ook in Turkije en Azerbeidzjan wordt gebruikt. (RvB)
Mission Songs Project
De day showcases op Womex zijn traditioneel altijd van hoog niveau. De eerste showcase dit jaar was het Mission Songs Project uit Australië. Singer-songwriter en storyteller Jessie Lloyd reisde twee jaar door haar geboorteland Australië en verzamelde vergeten songs van de Aboriginals. Jesse Lloyd, zelf aboriginal, was ontroerd en geschokt bij het horen van de verhalen van Aboriginals elders. Begeleid door twee achtergrondzangeressen brengt ze een collectie van deze songs. Veel songs klinken nogal country and western-achtig en soms een beetje flauw, maar de verhalen over hoe Aboriginals werden behandeld zijn ronduit schokkend. Een dag later ben ik nog steeds onder de indruk van de verhalen. Jessie Lloyd zingt en begeleidt zichzelf op gitaar. (BS)
Finse musici openen met Arctic Fire Womex 2019
De Womex vindt dit jaar plaats in de ten noorden van Helsinki gelegen stad Tampere. De openingsavond wordt onder de noemer Arctic Fire opgeluisterd door Finse musici die een beeld geven van de relatief onbekende muziek uit het Scandinavische land.
Vildá geeft het beste optreden van de avond. Een accordeoniste (Viivi Maria Saarenkylä) en een zangeres die een grote framedrum bespeelt (Hildá Länsman) brengen een mix van de traditionele zang van de Sami, de joik, en muziek uit het oosten van Finland. Vooral de zang van Länsman is uitzonderlijk.
Het trio Pauanne speelt uptempo Finse volksmuziek. Met een belangrijke rol voor de viool en zang (Kukka Lehto) en Hammond (Tero Pennanen).
Pekko Käpp brengt zingend en spelend op de elektrische jouhikko wel een heel eigenzinnige en heftige vorm van Finse muziek. De jouhikko is een viersnarige lier die oorspronkelijk uit het Middellandse Zee gebied komt en in de loop van de tijd tot noordelijke streken is doorgedrongen. In Finland is heavy metal nogal populair en Käpp leek soms wel ingrediënten daaruit in zijn muziek te integreren.
De muziek van het Suistamon Sähkö kwartet is deels gebaseerd op de traditie van Oost-Karelië dat ooit Fins was maar nu deel uitmaakt van Rusland. Ze begonnen erg goed maar gingen al snel over op Finse etnotekno wat minder kon bekoren, al brachten ze het publiek wel aan het dansen. Het was al met al een gelikte show die eerder voor het Finse publiek bedoeld was dan voor de Womexicans. (RvB)
