Je weet het nooit met Salif Keita. Het ene moment vult hij de ruimte met eenvoudige maar subtiele gitaarmelodieën en zingt hij met omfloerste stem hemels mooie melodieën. Het volgende moment sta je in een state-of-the-art nachtclub waar stuwende beats je onweerstaanbaar om de oren vliegen. In april doet Salif Keita de Benelux aan voor concerten in Brussel, Groningen en Amsterdam. Spannend wat het gaat worden.
door Bram Posthumus
Het kenmerkt de lange carrière van de man uit Djoliba, gelegen aan de Niger even ten zuiden van de Malinese hoofdstad Bamako. Hij was de volgende telg in de lange, zeer lange, koninklijke lijn van de Keita's. Problematisch voor iemand die muzikant wil worden: dat werk is in de streng ingedeelde samenleving van de Mandé weggelegd voor de jeli (griots), zoals de Kouyatés, de Diabatés en de Sissokos.
Van Mali naar Ivoorkust
Maar Keita zette door en debuteerde begin jaren zeventig, nauwelijks twintig jaar oud, als zanger bij een van Mali’s toporkesten, de Rail Band. Twee jaar later liep hij over naar de concurrentie: Les Ambassadeurs, en de naam van zijn opvolger is ook een goede bekende, ditmaal uit Guinee: Mory Kanté. Beiden werden drijvende krachten achter het huwelijk tussen disco en Mande-muziek. Beiden keerden ongeveer gelijktijdig terug naar hun akoestische wortels.
Les Ambassadeurs lieten het verstikkende politieke klimaat in Mali voor wat het was en vestigden zich eind jaren zeventig in het vrijer ademende Abidjan, de hoofdstad van Ivoorkust. Hun grootste succes kwam in 1978, gek genoeg een ode aan een tiran, Ahmed Sékou Touré, president van Guinee, die 26 jaar lang zijn volk genadeloos tiranniseerde.
Naar Frankrijk
De exodus van Afrikaanse muzikanten naar Parijs kwam pas goed op gang in de jaren tachtig, zeker niet in het minst aangetrokken door moderne studiofaciliteiten en de aanwezigheid van Ibrahima Sylla, de onlangs overleden Senegalese producer met een bijzonder oor voor het maken van muziek die de kassa deed rinkelen. Keita's eerste succes kwam echter mede dankzij het werk van een andere producent, de Fransman François Bréant.
In 1986 maakte de wereld kennis met Soro, bijna dertig jaar later nog steeds een adembenemende muzikale belevenis. Natuurlijk: puristen scholden het product de huid vol, maar de koers was gezet en zou zich ruim vijftien jaar lang voortzetten, in producties van – en ook dat is weer typisch Salif Keita – zeer wisselende kwaliteit. Van het zeer aansprekende Amen, dat hij samen met de jazzlegende Joe Zawinul maakte, en het al even sterke Folon, waar zijn landgenoot en vriend, de tovenaar Cheikh Tidiane Seck een groot aandeel in had… tot het lamentabel slechte Papa, een album waar hij zich later voor zou revancheren toen hij het titelnummer in een veel betere versie opnam.
Terug naar Mali
En toen, in 2002, ging het roer radicaal om. De hoes van Moffou, volgens velen zijn beste album, zag een Salif Keita met zijn voeten in de rode Afrikaanse aarde. Hij was terug, thuis, in Mali, waar een democratie was ontstaan en een muzikale explosie begonnen was die tot 2012 zou duren. Hij bouwde een studio, Bogolon, en werkte aan een ijzersterke trilogie die met Moffou begon, zich voortzette met M’Bemba en eindigde met La Différence. Fijnbesnaarde ballades, gezet op nieuwe maar toch herkenbaar klassieke melodieën met diepe wortels in de Malinese bodem. Maar ook dansmuziek, de herneming van oude successen (Seydou Bathily), een eerdere mislukking (Papa) en een paar stukken met een duidelijke boodschap: accepteer elkaar zoals je bent.
Albino
Want naast zijn afkomst heeft Keita nog een ander probleem: hij is albino, een conditie die in grote delen van Afrika (niet overal, haast ik me daaraan toe te voegen) negatieve connotaties kent die leiden tot barbaarse praktijken, inclusief moord en het gebruik van organen van gedode albino’s voor duistere doeleinden. Dat moet ophouden, en voor dat doel: normale maatschappelijke acceptatie en een leven zonder gevaar, zet hij zich tomeloos in. Keita staat aan het hoofd van een organisatie die hij daartoe oprichtte in 1990, SOS Albinos.
‘Ik ben zwart. Mijn huid is blank
zingt hij op het openingsnummer van La Différence. Een wonderschone video begeleidt het nummer en de boodschap van tolerantie en vrede vindt zijn hoogtepunt in een zeldzaam catchy meezingrefrein: 'La vie sera belle' (Het leven zal mooi zijn) - alsof hij het wil afdwingen.
Elektronische beats
Blijft het daarbij? Nee, duidelijk niet. Want de luisteraar wordt op zijn laatste cd, Talé, niet begroet met een baaierd aan akoestische instrumenten, maar met elektronische beats. Niet tot genoegen van iedereen, gezien de zeer verdeelde reacties na zijn concert, vorig jaar, in het Amsterdamse Paradiso. Nu heeft het humeur van de artiest daar ook het een en ander mee te maken: Keita in goeden doen is een persoonlijk en artistiek genot om mee te maken, maar heeft-ie de pest in, dan zal iedereen dat weten ook. Wat het dus op 2 april in de Brusselse Botanique en 6 april in de Amsterdamse Melkweg gaat worden, niemand die het weet. Verrassen, daar is Salif Keita altijd goed in geweest.
Concerten
wo 2 april: Botanique, Brussel
zo 6 april: Melkweg, Amsterdam
ma 14 april: De Oosterpoort, Groningen
Artikelen over en interviews met Salif Keita
eerder verschenen op MixedWorldMusic
- Artikel door Bas Springer, voorafgaand aan concert in Paradiso, februari 2013.
- Interview Met Salif Keita door Erk Willemsen, september 2010.
