Wie in de Caribische kuststreek van Colombia de naam Aníbal Velásquez laat vallen, krijgt steevast een salvo aan superlatieven te horen. ‘El Bárbaro’ (de geweldenaar), ‘El Mago’ (de magiër) en ‘El Sensacional’ (de sensatie) zijn slechts enkele van zijn bijnamen. Want hoewel Velásquez zijn pionierswerk vele decennia geleden verrichtte, worden muzikale helden in Colombia niet vergeten. En accordeonist, liedjesschrijver en bandleider Aníbal Velásquez Hurtado is ontegenzeggelijk zo’n held. In juni start zijn eerste Europese tournee, met acht optredens in de Benelux.

door Elda Dorren

Aníbal (met de klemtoon op de i) Velásquez werd in 1936 geboren in Barranquilla: thuishaven van veel vallenatoartiesten, carnavalsstad bij uitstek, en een van de epicentra van de cumbia. Als kind leerde hij verschillende instrumenten bespelen, maar koos hij uiteindelijk voor de accordeon. De jonge Velásquez leerde er de vallenato op spelen, de muziek van het nabijgelegen platteland (later wereldwijd bekend gemaakt door popster Carlos Vives).

Maar al gauw ging de voorspelbaarheid van het genre hem vervelen, en begin jaren zestig begon hij er samen met zijn broer José – die tot op de dag van vandaag deel uitmaakt van zijn band – Caribische muzieksoorten in te verwerken, met name de guaracha. Langzamerhand raakte de vallenato van Velásquez – een uitgesproken fan van de Puertoricaanse groep La Sonora Matanceña – doorspekt met deze Caribische muziekstijl.

Cumbia-baslijn
Zijn spel werd sneller, wilder, muzikaal interessanter en tegelijkertijd dansbaarder; publiek, radiostations en platenlabels omarmden deze nieuwe tropische sound. Broer José ‘Cheíto’ Velásquez verving de dierenhuid op de caja (kleine vallenato-trommel) door röntgennegatieffilm en creëerde zo een droger, eigen geluid, gecombineerd met de typerende combinatie van accordeon, zang en guachácara (metalen schraper). Ritmes werden aangepast, een cumbia-baslijn werd geïncorporeerd: een nieuwe, pan-Caribische muziekstijl was geboren, vertolkt door een charismatisch boegbeeld.

Velásquez woonde na die succesperiode jaren in Venezuela – inmiddels is hij terug in Colombia –, en speelt zijn eigen, inmiddels klassieke carnavalsrepertoire nog elk jaar op het carnaval van Barranquilla. Onder zijn accordeonleerlingen zijn grootheden als Aniceto Molina, maar ook topmuzikanten van de nieuwe generatie zoals Quantic, die vanuit Cali opereert.

Mambo Loco
Ondanks de enorme hoeveelheid platen die Velásquez heeft uitgebracht – er worden hem er tussen de twee- en driehonderd toegeschreven – was zijn bekendheid tot voor kort beperkt tot Colombia en enkele omringende landen. Afgelopen jaar bracht vintagelabel Analog Africa de compilatie Mambo Loco uit met een aantal van zijn meest ruige, avontuurlijke opnames uit die vroege jaren met veel afro-invloeden. Dankzij het succes van die plaat kreeg de Costeño (inwoner van de Colombiaans-Caribische kuststreek) de kans op tournee te gaan naar Europa. Zijn komst is een uitgelezen kans om een uniek musicus live zijn hits als La Brujita, Alicia la Flaca, El Ají Picante en Guaracha en España te horen en zien vertolken.

concerten
do 9 juni: 21.00 uur, Rasa, Utrecht
vr 10 juni: 20.30 uur, Zuiderpershuis, Antwerpen
zo 12 juni: 21.15 uur, Music Meeting, Nijmegen
ma 13 juni: 12.00 uur, Global Village Summer Festival, Amersfoort
vr 17 juni: 20.30 uur, Tropentheater, Amsterdam
za 18 juni: 20.30 uur, LantarenVenster, Rotterdam
zo 19 juni: 18.00 uur, Houtfestival, Haarlem
za 25 juni: 18.10 uur, Afro-Latino, Bree (B)

Bekijk hier Mambo Loco met oude beelden van en met Aníbal Velásquez, uitgebracht door Analog Africa.

Klik hier voor een oude opname van La Brujita.