Mari Boine
Loimolan
Quartet Ajaton
Abaim
Abaim
Värttinä
Värttinä
Helsinki-Cotonou Ensemble

Bosse Mellberg, de organisator van Korpo Sea Jazz, bespeelt hier de cajon.
Sophia Lindroos & Marianne Maans
Folk, wereldmuziek en jazz in Finland Impressies van twee festivals in het hoge noorden dinsdag 26 juli, 2022

Finland kent een rijke muziekcultuur. Naast folk en jazz speelt ook wereldmuziek een belangrijke rol. Zo heeft de Sibelius Academie in Helsinki zowel een folk- als een wereldmuziekafdeling. En er is op het jaarlijkse Kaustinen Folk Music Festival behalve folk ook muziek uit Afrika te horen, zoals bij het Helsinki-Cotonou Ensemble. Andere groepen verwerken flamenco, afrocubaanse en Armeense invloeden in hun composities. Op Korpo Sea Jazz voert jazz uiteraard de boventoon, maar ook daar klinkt muziek van Astor Piazzolla en Hermeto Pascoal.


door Rik van Boeckel (tekst en foto’s)

Mijn eerste kennismaking met Finse muziek vond plaats in oktober 2019 tijdens de Sounds of Finland conferentie in Helsinki en de Womex in Tampere. De kantele, die door de Finnen als hun nationale instrument wordt beschouwd, had ik al eerder gehoord, op een cd van zangeres Mari Kalkun die ik in Tartu in Estland had aangeschaft.

Kaustinen Folk Music Festival
Tijdens de Sounds of Finland conferentie werd de kantele bespeeld door Pauliina Syrjäla. Päivi Hirvonen bespeelde er de driesnarige jouhikko, een gebogen lier, een instrument uit het oosten van Finland (West-Karelië). Beide instrumenten waren onlangs ook te horen tijdens het Kaustinen Folk Music Festival, onder meer bij een optreden van de bekende Finse groep Värttina. Die behoorde tot de toppers van het festival, samen met Mari Boine, de Noorse zangeres die de joik van de Sami uit Lapland vertolkte en het publiek ook uitnodigde mee te zingen. Muziek uit andere windstreken was er onder meer te horen door de groep Abaim uit Mauritius, die traditionele instrumenten van het eiland speelde en het publiek daarop liet dansen. Het Helsinki-Cotonou Ensemble trad zelfs twee maal op. Al zingend en trommelend op conga en djembé brachten zij samen met Finse musici een bijzondere mix van West-Afrikaanse en Finse muziek ten gehore.

Invloeden van elders
Opvallend was het aantal groepen dat Finse muziek met wereldmuziekstijlen mengde. Zo bracht het duo Zäpämmat met kantele, percussie en kalimba een aparte mix van Finse folk met flamenco, West-Afrikaanse en afrocubaanse muziek ten gehore. Zangeres Marjo Smolander, tevens bespeelster van de 38-snarige concertkantele, heeft dan ook lang in West-Afrika gewoond. Ook de groep Lapua-Uusi-Guinea mixte Finse en Zweedse folk met West-Afrikaanse muziek, naast stijlen uit de eigen traditie zoals polka, wals en hambo (een Fins/Zweeds ritme). In de muziek van het Bergå Folk Project waren muzikale invloeden uit Italië, Armenië en Azerbeidzjan te horen.

Het songwritersduo Loimolan Voima zingt in het Karelisch, een taal verwant aan het Fins, die wordt gesproken in het oosten van Finland in een gebied dat West-Karelië heet. Oost-Karelië was vroeger Fins maar maakt sinds de Winteroorlog van 1940 deel uit van Rusland.

Korpo Sea Jazz en tango
Het Finse Kalevela-epos is ook in dat gebied ontstaan. Een van de liederen waarop epos is gebaseerd, werd tijdens het Korpo Sea Jazz festival gespeeld en gezongen door Quartet Ajaton, een groep met een unieke combinatie van instrumenten zoals bandoneon, viola da gamba en moog synthesizer. Jazzvocaliste Mia Simanainen zong niet alleen dat stuk, maar ook 16e eeuwse liederen van John Dowland en Henri Purcell. De groep bracht in 2020 het album Early music in the Latest Way uit.

Hoogtepunten
Hun optreden was een van de hoogtepunten van dit festival, dat een week na het Kaustinen Folk Music Festival plaats vond op Korpo, een van de vele eilanden van de Turku archipel in het zuidwesten van Finland. Bandoneonist Henrik Sandås leverde ook een bijdrage aan een van de formaties van Portside Jazz en bracht een compositie van Astor Piazzolla in; geen Finse tango maar Argentijnse met een jazzy touch. Verder klonk er bossa nova en een compositie van Hermeto Pascoal, naast standards uit het American Songbook. De concerten vonden op verschillende locaties plaats: in historische gebouwen, buiten bij een restaurant, op een terras aan de haven en een enkele keer zelfs midden in de prachtige natuur van Korpo. Geen violen, kantele en jouhikko op dit festival, maar wel vibrafoon, trompet, saxofoon, klarinet, piano, cajón en drums.

Zweedse volksmuziek in Estland
Daags na het festival was er in een kerk in Rymättylä op het eiland Otava een optreden van Marianne Maans en Sophia Lindroos met bijzonder fraaie, bijna meditatieve muziek, gezongen en gespeeld op viool. Hun composities zijn gebaseerd op folkmuziek uit Finland, Estland en Zweden. In 2020 brachen de dames het album Voices in Light uit. Maans vertelde na afloop over hoe in Estland vóór de tijd van de Sovjet Unie Zweedse volksmuziek werd gespeeld! Dat is nauwelijks nog bekend omdat de Zweedse inwoners van Estland naar Zweden vluchtten toen Estland door de Sovjet Unie werd ingenomen. Marianne en Sophia hebben samen diverse albums gemaakt en Marianne Maans nam er ook een op met accordeoniste Maria Kalaniemi (Taivasalla).

Mijn muzikale reis door Finland heeft dus niet alleen mijn kennis over de muziek van dat land verdiept, maar ook ben ik meer aan de weetgekomen over de invloeden van niet-Finse stijlen op de lokale muziekscene.


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024