Festival Sacred Songs, sinds 2016 gevestigd in Den Haag, richt zich op spirituele muziek, poëzie, dans en rituelen uit verschillende culturen. Op 9 oktober ging de vierde editie van start in Amare aan het Spuiplein. Muziekpublicist, pophistoricus, deejay en cultuuraanjager Stan Rijven toog naar zijn geboortestad om verslag te doen van de openingsavond.

door Stan Rijven (foto's De Schaapjesfabriek)

Alweer zo’n 25 jaar geleden, 's avonds te gast in Hilversum. Vanwege een pop programma waar ik twee uur lang mijn favoriete muziek mocht presenteren, waaronder wat Afrikaanse nummers. De deejay van dienst, gewend aan de pinklengte van drie minuten en voetverplaatsing op vierkwarts maat, riep vertwijfeld: 'Waarom duren de tracks zo onnodig lang?' Vooral ergerde hij zich aan die 'zeurende,  terugkerende herhaling'. Ik antwoordde dat daarin juist het geheim, de kern school. Want in plaats van 'acid house' draait het om 'green house', even trance verwekkend maar dan gespeeld door muzikanten van vlees en bloed. Bovendien kun je ook daarmee 'een zekere staat bereiken, een anderssoortige chemische symbiose van lichaam en geest dan via chemisch gefabriceerde pilletjes', zo luidde mijn reactie.

Schoonheid en magie
Aan dat voorval moest ik onwillekeurig denken tijdens de start van het vierde Sacred Songs Festival dat 'de schoonheid en magie van spirituele muziek, dans, poëzie en rituelen toont'. Hoewel de opening plaatsvond in het recent voltooide Amare – een cultuurtempel die nog aan warmte winnen mag –, bezit deze hermetisch gesloten kolos dezelfde imponerende statuur als een Egyptische piramide. Juist in Egypte floreerden Zikr en Zar, die tranceverwekkende rituele uitingen van het Soefisme. Hoewel deze mystieke tak binnen de Islam zo’n 50 miljoen aanhangers wereldwijd kent, associeert iedereen het woord ‘soefi’ steevast met wervelend derwisjen. Denk aan wijd uitwaaierende rokken en puntmutsen die naar het zenith reiken. Bij Zikr (letterlijk vertaald 'zich herinneren') draait het echter om een gezamenlijk hand-in-hand dansritueel, om iets te vieren.

Pentatonische beat als onontkoombare motor
Met zijn Zikr-introductie zorgde de Egyptische acteur en theatermaker Sabri Saad el Hamus voor een aanstekelijke warming-up. Het bleek de ideale opmaat voor een gedenkwaardig optreden van het uit Caïro afkomstige Ensemble Mazaher. Sober en intens musicerend transformeerden ze de anonieme Concertzaal tot een intieme plek waar iedereen zich al spoedig overgaf. Als betoverd stroomde het publiek en masse van stoel naar podium, verleid door de tranceverwekkende pentonische beat van lijsttrommen, darbuka en de zinsbegoochelende zang van Om Sameh. Hun stuwende 'zeurende herhaling' werkte als een onontkoombare motor bij een rituele dans die doorgaans zes uur duurt. Daarmee zou Ensemble Mazaher in de toekomst overigens nog een zinvolle toevoeging aan het Amsterdam Dance Event kunnen betekenen. Immers, in plaats van hedonisme bezorgen ze je een concert vol altruïsme. Eer het zover is biedt het Sacred Songs Festival de komende weken genoeg andere spirituele verleiding. Naast diverse films, Afro-Surinaamse winti van Black Harmony (29 okt), een uitzonderlijke uitvoering van Canto Ostinato door dansgezelschap Kalpanarts & het Matangi Quartet (29 okt), de theatervoorstelling Balsam (4- 6 nov) plus een Ode aan Moeder Aarde door het Armeense Gurdjieff Ensemble (5nov). Alle optredens vinden plaats in Den Haag, Klik hier voor meer informatie.

Weetje: het woord ‘soefi’ is afgeleid van ‘soef’ dat in het Arabisch ‘wol’ betekent, afgeleid van de wollen pijen welke christelijke monniken droegen die zich in de achtste eeuw in het Midden Oosten vestigden (opgetekend tijdens de sublieme inleiding van Anne van Oostrum, docent culturele musicologie aan de Univ. van Amsterdam).

Festivalagenda:
20 okt - The Color of Pomegranates (film)
29 okt - Over Canto (film)
29 okt - Anyame - Black Harmony & Untold
29 okt - Canto Ostinato - Matangi Quartet & Kalpanarts
30 okt - Allerzielen - Nederlandse Bachvereniging
4 nov - True Life - Kalpanarts
4-6 nov - Balsam - Laika & Zefiro Torna
5 nov - Gurdjeff Ensemble
6 nov - My Religion Doesn't Define - Afra Ernst (dans)