Het duo van toetsenist/producer Raül Refree en zangeres Lina Rodrigues, samen Lina_ Raül Refree, vertolkt de legendarische liederen van de beroemdste fadozangeres aller tijden, Amália Rodriques, en doet dit op een overrompelende, hedendaagse wijze. Het duo tourt in Nederland en sluit op zondagavond 27 november 2022 de reeks af met een concert in Muziekgebouw aan 't IJ in Amsterdam. Een interview met beiden!

door Erk Willemsen 

Als je bovenstaande video hebt gezien, weet je dat de fado daadwerkelijk is herijkt door dit duo. De prachtige piano- en synthesizerklanken van de Spaanse toetsenist/producer Raül Refree geven de fado opeens heel veel meer diepte. En dan natuurlijk de prachtige zang van Lina Rodrigues, die een studie heeft gemaakt van haar grote voorbeeld Amália Rodrigues, haar in een musical heeft vertolkt en nu haar werk briljant herinterpreteert.

Hun debuutalbum uit 2020, Lina_ Raül Refree, gelijknamig aan de naam van het duo, leidde tot lovende recensies wereldwijd. Luister hier:  

Na het uitbrengen van dit bijzondere album hebben ze - natuurlijk regelmatig onderbroken door coronaperiodes - veel live gespeeld. We vragen aan Raül Refree hoe de muziek van het album zich heeft ontwikkeld tijdens de tournees.
Raül Refree: 'Ik denk dat de muziek vérgaand geëvolueerd is. Een van de redenen is het feit dat ik elke avond anders speel; ik hou er niet van een patroon te herhalen en ik zie muziek maken graag als iets dat open is, dat reageert op de context en de emotie van het moment. Dus de liedjes, hoewel ze hetzelfde zijn, hebben zeker nieuwe vormen gevonden.'

Hoe is het album tot stand gekomen in termen van elkaar leren kennen. Hebben jullie samen in de studio gezeten, waren alle keyboardpartijen voorbereid, of hebben jullie in het begin geïmproviseerd en allerlei instrumenten uitgeprobeerd?
Raül: 'Lina zong deze oude fado's en ik speelde de harmonieën op piano en wurlitzer zonder ze van te voren te kennen. Toen ik eenmaal de harmonieën had gevonden, begon ik na te denken over wat voor kleuren en texturen ik nodig had voor het album.' 

Eigentijdse harmonieën
Lina Rodrigues heeft veel ervaring met het zingen van fado, in diverse settings. Maar hoe was het voor haar om met begeleiding van elektronica en synthesizers te zingen?
Lina Rodrigues: 'Ik ben gewend aan andere instrumenten, vooral piano, en heb me altijd aangepast aan verschillende muziekinstrumenten, of zij aan mij. Ik begon met zingen toen ik tien jaar oud was, begeleid door een van de meest bijzondere orkesten van ons land, het Orquestra Nacional do Porto. Ook Amália werd begeleid door grote orkesten. Het idee dat fado alleen kan worden gespeeld met traditionele instrumenten zoals de Portugese gitaar is uiteindelijk een zeer beperkte visie vergeleken met de muzikaliteit die fado ons tegenwoordig kan geven.

'Fado is muzikaal gezien misschien ooit wat armoedig begonnen, met twee akkoorden en bijna geen harmonie, maar in de loop van de tijd hebben tal van componisten de refreinen meer eigentijdse harmonieën gegeven. Dat werd destijds niet zo gemakkelijk geaccepteerd, maar nu zijn het de mooiste stukken uit de geschiedenis van de fado. Fado kan zelfs a capella worden gezongen, wat het niet minder fado maakt.'

Welke invloed heeft het repertoire en de zang van Amália Rodrigues op je muzikale ontwikkeling gehad?
Lina: 'Aangezien er geen fadoscholen zijn waar je deze stijl kunt leren zingen - ik ken er tenminste geen -, zijn de platen van Amália Rodrigues uiteindelijk mijn fadoschool geworden. Door naar Amália's platen te luisteren maakte ik kennis met al haar repertoire en later ook met haar geschiedenis als mens. Ik leerde haar kennen door de boeken, de gedichten die ze schreef, het gewicht van haar stem. Amália Rodrigues was en is nog steeds fundamenteel in mijn artistieke ontwikkeling.'

Bevrijdend
Natuurlijk heb ik het duo gevraagd hoe ze het vinden om met de ander te spelen.
Raül: 'Lina heeft een hele diepe stem, ze kent de fado als geen ander, ze zingt het al van kinds af aan, en ze heeft veel diepgang, een oude en aardse emotie. Zo kan ik experimenteren zonder de oorsprong te verliezen, zonder het uitgangspunt te verliezen dat er bij Lina altijd is.'
Lina: 'Het is bevrijdend om op het podium met Raül te werken. Er is sprake van symbiose tussen ons. Ik voel een grote vrijheid door de ruimte die hij me geeft als ik zing. De communicatie stroomt en gebeurt op een zeldzaam mooie manier.' 

Dit interview is tot stand gekomen met dank aan Muziekgebouw aan 't IJ.

Lina_ Raül Refree 
Zondagavond 27 november

Muziekgebouw aan 't IJ, Amsterdam
In de serie World

Voor tickets, klik hier. 

Elders op deze site meer informatie over de serie World

Lina_ Raül Refree is ook te zien in Groningen (SPOT/De Oosterpoort) vrijdag 25 november en in Rotterdam (De Doelen), zaterdag 26 november.