In Turkije sloeg hun concert in als een bom, de immens populaire Leman Sam en haar twee dochters Șevval en Sehnaz samen op het podium. Alle drie hebben ze naam gemaakt als zangeres, elk met een eigen repertoire. De uitzending van een concert op de Turkse televisie was een ware sensatie. Begeleid door het Metropole Orkest opent het trio het festival Turkey Now! in drie verschillende steden, met de Nederlandse zangeres Giovanca als speciale gast.

door René van Peer
foto's door Hans Speekenbrink

'Het was ook wel iets bijzonders', zegt Leman Sam. Met haar dochters aan weerszijden staat ze de pers te woord. 'Zo vaak zie je niet dat muzikanten uit één familie het podium delen, al helemaal niet als ze in verschillende circuits werkzaam zijn. Het is een beetje als de Osbournes, maar dan zonder de poespas.' Wat ze er niet bij zal zeggen is dat ook haar onderhand legendarische reputatie meespeelde; en dat Șevval als actrice en als zangeres sterstatus heeft in Turkije.

Zelfverzekerde matriarch
Zoals ze gedrieën eensgezind op één bank zitten, zo presenteren ze zich ook tijdens hun gezamenlijke optredens. Al zijn daarin de onderlinge verschillen meteen duidelijk. Leman als een matriarch in het midden, minzaam en zelfverzekerd. Een beweeglijke en goedlachse Sehnaz aan de ene kant. Aan de andere kant Șevval, stijlvol en met een bijna magnetische uitstraling. Met weidse gebaren en een rustige expressie zingt Leman Turkse kunstliederen vol drama. Șevvals stem is helderder en soepeler. Ze geeft elk woord en iedere toonbuiging een speciale lading, alsof ze ze onder stroom zet. Sehnaz is een echte popzangeres – wanneer zij zingt komt de elektrische gitaar in de begeleiding nadrukkelijk op de voorgrond. De sfeer op het podium is ontspannen en opgewekt. De zangeressen lachen vaak naar elkaar, wisselen onderling grapjes uit. Die verbondenheid kenmerkt ook hun samenzang. Daarin is de verwantschap goed te horen.

Lekker samen zingen
'We vonden het van begin af aan een leuk idee om samen te zingen', aldus Leman. 'Elk afzonderlijk laten we horen waar we goed in zijn. We wisselen de liedjes af met verhalen, anekdotes uit ons leven. Het is geweldig als moeder om je dochters zo naast je te hebben staan. Professioneel en volwassen.'
'We hebben natuurlijk veel gezamenlijke ervaringen', vult Șevval aan. 'Sehnaz en ik zongen al voor we konden praten. Uit die tijd zingen we liedjes die we zelf verzonnen over onze katten. In het eerste liedje van Sehnaz mocht ik niet eens meezingen. Ik moest viool spelen. Dat werd een heel droevige violiste. In de show vertellen we over zulke gebeurtenissen uit onze jeugd.'

Rockdrummer en actrice
Al zingen de twee zussen al zolang als ze zich kunnen herinneren, het was niet vanzelfsprekend dat ze daarmee ook op de planken gingen staan. Sehnaz is begonnen als rockdrummer, speelde in een van de eerste meidenbands. Șevval heeft carrière gemaakt als actrice, en werd razend populair door televisieseries.
'Voor mij was muziek iets om mee rond te dollen', zegt ze. 'Het is niet eenvoudig om iets voor jezelf op te bouwen als je moeder een bijna legendarische status heeft. Als je niet uitkijkt, blijf je altijd in haar schaduw staan. Zeker als ze zo’n sterke persoonlijkheid heeft als Leman. Dat het ons toch gelukt is, hebben we te danken aan onze opvoeding en eigen koppigheid.'

Theatrale kanto
Naast liedjes die elk uit haar eigen repertoire geselecteerd heeft, zijn in het concert nummers te horen uit een stijl die bekend staat als Kanto. Aan het begin van de vorige eeuw ontwikkelde dit genre zich in de theaters van Istanbul uit westerse kunstmuziek. 'Het was een genre met veel theatrale elementen', zegt Șevval. 'Gesproken intermezzo’s, dans, dramatische teksten. Het was moslimvrouwen verboden om met dit genre op te treden. Zangeressen die er beroemd mee werden waren zigeuners of Armeniërs. En er waren travestieten die vrouwenrollen op zich namen. Als kind luisterden we er vaak naar. Het is muziek die je bijna niet meer hoort. Voor ons betekent het veel dat we de mensen deze nummers opnieuw kunnen laten horen.'

Onalledaagse muziek
De belangstelling voor onalledaagse muziek tekent deze zangeressen die hun eigen oordeel volgen. Ze kiezen niet voor repertoire omdat het zo populair is. Zo bracht Șevval eind 2010 met succes een album uit dat gewijd was aan arabesk, een genre dat door de jongere generaties als ouderwets bestempeld wordt. Ook Leman wilde zich niet tot één stijl beperken: 'Jazz, traditioneel, muziek uit andere landen. Ik ben naar ambassades gegaan om te vragen of ze muziek voor me hadden, omdat het in Turkije bijna niet te vinden was. Ik ben nummers gaan zingen uit Griekenland, Israël, Rusland en Afrikaanse landen. Dat ligt in Turkije niet echt voor de hand. Maar als je je alleen met je eigen land bezig houdt, wordt je wereld al gauw veel te klein.'

Openingsconcert Turkey Now!
Leman, Șevval en Sehnaz Sam met het Metropole Orkest, en als speciale gast Giovanca

Concerten
do 23 februari: Rai Theater, Amsterdam
vr 24 februari: De Doelen, Rotterdam
zo 26 februari: Muziekgebouw Frits Philips, Eindhoven

Turkey Now overbrugt werelden van verschil
Veel informatie over concept en programmering van Turkey Now! vind je in een ander artikel op MisxedWorldMusic. Klik hier.

Audio-playlist op het Spotify-kanaal van MixedWorldMusic
Luister hier naar de selectie die MixedWorldMusic maakte met muziek van de artiesten die tijdens Turkey Now! optreden, waaronder van de fmailie Sam.

Video-playlist op het YouTube-kanaal van MixedWorldMusic
Kijk hier naar de een selectie video's die MixedWorldMusic maakte met muziek van de artiesten die tijdens Turkey Now! optreden, waaronder van de familie Sam, samen en afzonderlijk.

Turkey Now! programma, data en locaties
Kijk hier voor het volledige programma van Turkey Now!.