Ritme. Dat is de betekenis van ‘Foli’ in het Mandingo. En het is dan ook één en al foli in de korte film van Thomas Roebers. Bekijk de film hier, en luister naar het interview dat we met de groep filmmakers deden, voorafgaand aan de vertoning op Music Meeting. ‘Ze waren daar alleen met muziek bezig. Alles was ermee doorspekt.’

door Erk Willemsen

Life has a rhythm, it's constantly moving.
The word for rhythm (used by the Malinke tribes) is foli.
It is a word that encompasses so much more than drumming, dancing or sound.
It’s found in every part of daily life.
In this film you not only hear and feel rhythm, but you see it.
It’s an extraordinary blend of image and sound that feeds the senses and reminds us all how essential it is.

Het zijn de inleidende woorden van filmmakers Thomas Roebers en Floris Leeuwenberg, die een maand lang in Baro, Guinee, vertoefden met percussie-expert Thomas Bonekamp en geluidsman Bjorn Warning om het ritme van het leven vast te leggen. Een intensieve montageperiode volgde. Het resultaat is een indrukwekkend portret van ruim tien minuten, waarin beeld en geluid een ritmisch geheel vormen. De film is inmiddels op diverse festivals vertoond, en op Music Meeting in Nijmegen werd de vertoning voorafgegaan door een live-interview. Het integrale interview kun je verderop op deze pagina beluisteren.

Baro, de bakermat
De kiem voor de film werd gelegd toen producent-regisseur Floris Leeuwenberg meedeed aan een muziekproject in het Bosnische Mostar. Hij raakte daar zo onder de indruk van de uitwerking die ritme op getraumatiseerde kinderen had, dat hij besloot met beeld en geluid dat aspect voor het voetlicht te willen brengen. Hij ging samen met zijn halfbroer, filmmaker Thomas Roebers, naar India. Daar maakten ze hun eerste gezamenlijke films. Leeuwenberg: ‘We waren op zoek naar een taal in beeld en geluid die zo zou communiceren dat het iets met je doet. Vanuit je hart, in plaats van dat je er alleen maar naar kijkt of luistert.’

Met die ervaring op zak, en in aansluiting op een videoproject dat Codarts in Rotterdam had opgezet, werd besloten de reis naar Baro in Guinee te gaan maken. Waarom naar Baro? Bonekamp: ‘De djembé komt oorspronkelijk uit het zuiden van Mali en het noorden van Guinee, twee landen die door de kolonisatie kunstmatig van elkaar gescheiden zijn. Baro ligt in het centrum van dat gebied. Ik durf te zeggen dat de bakermat van de djembé met zijn Malinke-ritmes in Baro ligt. Een klein dorpje, maar met grote invloed.’

Gut feeling
Roebers: ‘We hebben in een maand tijd dertig uur materiaal geschoten. Veel meer dan een gut feeling hadden we eigenlijk niet. Elke avond waren we urenlang aan het discussiëren over hoe we het zouden aanpakken, want er kwam zo ontzettend veel op ons af. Ze waren echt alleen maar met muziek bezig daar. Alles was ermee doorspekt.’
Warning: ‘Het was de kunst om met draagbare middelen, met een paar uurtjes stroom van de generator, in een hut met heel veel Afrikaanse bezoekers, de opnames te maken. Met de resultaten hebben we in de studio nabewerking gedaan, waardoor een link is ontstaan tussen beeld en geluid. Anders dan filmproductie normaal gesproken in zijn werk gaat, zijn audio en video tegelijk tot stand gekomen.’

Film is tijd
Leeuwenberg: ‘Thomas is koeherder in Zwitserland geworden om boven op een berg in een oude stal met een aggregaat iedere keer maar weer de rust te vinden om van die dertig uur materiaal tien minuten te snijden. Daar heeft hij z’n ziel en zaligheid in gelegd. Roebers: ‘Ik heb samen met Bjorn een schema neergelegd en ik ben de lengtes van de stukken film daar letterlijk op gaan zetten. Film is tijd. Dus als je een bepaald stuk in een muzikaal schema snijdt, dan zie je dat misschien niet, maar je voelt het absoluut.’

Bekijk hier de korte film Foli (met toestemming van de makers).

Luister hier naar het integrale interview met Floris Leeuwenberg, Thomas Roebers, Thomas Bonekamp en Bjorn Warning.

Met dank aan Ben Mendes (NTR, Radio6.nl) voor de audio-opnames van het interview.

Klik hier voor Wikipedia informatie over Guinee, inclusief landaanduiding.

Klik hier voor Wikipedia informatie over Baro, inclusief plaatsaanduiding