door Elda Dorren

Het gaat goed met Blick Bassy. Tevreden en ontspannen zit hij in de studio – met op de muren veelkleurige Afrikaanse textielpatronen – van zijn nieuwe huis even buiten Parijs. Zijn nieuwe cd Hongo Calling is net uit en hij bereidt zich voor op de presentatie ervan in Europa. Maar de plaat ontstond diep in Afrika, in de binnenlanden van Kameroen.

Je vorige plaat was een reflectie van je verleden in Kameroen, maar ook van een Afrikaan in Europa. Voor je nieuwe cd ging je terug naar je wortels.
‘Vorig jaar juni was ik na een lange periode van touren weer terug in mijn geboorteland. Daar was ik weer getuige van een ceremonie waarbij het hongo-ritme werd gespeeld. Het is tranceverwekkende muziek die wordt vertolkt bij begrafenissen of belangrijke gebeurtenissen zoals het genezen van een ernstig zieke. Iets in me ontwaakte. Want ooit groeide ik op met die muziek, maar ik kijk er nu, als professioneel muzikant, anders tegenaan. Ook besefte ik dat niemand die ritmes en harmonieën kent. Ik moest ze wereldkundig maken.’

Muzikale trance
‘Eenmaal terug in Parijs ging ik steeds meer naar die muziek luisteren. En ik ontdekte dat dezelfde ritmes terugkomen in andere culturen. Als ik mijn ogen dichtdeed tijdens zo’n ‘trance’, dan zat ik ineens aan de andere kant van de oceaan. Ik besloot de muziek te volgen en kwam haar tegen in Benin, Senegal, Kaapverdië en Brazilië. Ik begon me af te vragen of dezelfde ritmes dezelfde rol vervulden. En vooral in Benin kwam ik erachter dat het inderdaad ook ritmes waren om trances op te wekken, in voodooceremonies. In Brazilië hoorde ik het in de frevo. Er zijn accentverschillen, maar uiteindelijk is het allemaal hetzelfde.’

Dat traject dat je noemt zou zomaar een slavenroute kunnen zijn.
‘Ja, dat is ook mijn theorie. De slaven die in Kameroen werden geroofd, moesten eerst de kust bereiken en maakten daarna via Kaapverdië de oversteek naar Brazilië. Het zou kunnen dat bijvoorbeeld zwakke of zieke slaven onderweg werden achtergelaten, en de muziek zich daar verspreidde. Ik raakte zelf vaak in een soort trance bij het luisteren van die muziek en maakte in een van die trances ook even zelf die trip, me inbeeldend dat ik een slaaf was op een schip naar Amerika. Ik voelde de verbinding.’

Maar op Hongo Calling lijkt een aantal verschillende ritmes te staan.
‘Dat klopt. Ik werkte op deze plaat ‘om het ritme heen’. De hongo heeft heel veel nichtjes en neefjes. De assiko bijvoorbeeld is een van de honderden hongo-ritmes, het belangrijkste. Het is een heftig ritme dat mannen spelen, en vrouwen dansen. Mensen krijgen er zoveel kracht van dat ze bijvoorbeeld een tafel met hun tanden kunnen optillen. Het nummer Bolo Mo is zo’n assiko. Je hoort er ook Beninese Yoruba-elementen in terug.’

Lege glazen fles
‘De basis van het ritme hoor je in de nummers Liké en Bolo Mo: je hoort een percussionist met twee stokjes op een lege glazen fles spelen. Dat is de essentie. Daaroverheen wordt vervolgens van alles geweven. Mijn versies van de hongo dragen natuurlijk mijn stempel: vermengd met latin, met jazz, met pop. Tijdens die reis, de letterlijke en ook de figuurlijke, heb ik altijd geprobeerd mezelf te blijven. Daarom hoor je ook mijn gitaar en de kora altijd terug.’

Er is een nummer dat SDF heet. Gaat dat over de oppositiepartij van Kameroen?
(Lacht uitbundig) ‘Hahaha, dat had ook gekund. Ik ben ooit aan een lied over politieke partijen begonnen, maar dat heb ik nooit uitgebracht. Nee, dit gaat over SDF’s in Frankrijk, Sans Domicile Fixe, zwervers dus, mensen die op straat leven. Het is een aanklacht tegen de overheid. Tijdens mijn periode van muzikale trance beeldde ik me ook in dat ik een zwerver was die op straat moest overleven. Ik schreef de meeste liedjes steeds vanuit een ander perspectief: ik ging in het hoofd van iemand anders zitten, werd een ander.’

Zwerver, slaaf, verdwaald of gek
‘Het nummer Likanada, bijvoorbeeld, gaat over iemand die op een kruispunt staat en niet weet welke richting op te gaan. Ik beeldde me in dat ik een ontsnapte slaaf was, en niet wist hoe ik terug naar huis kon komen. Het is ook symbolisch voor het leven, waarin we keuzes moeten maken. En in Ndjéck ben ik een gek. Het gaat over mensen die anders zijn, en daarom gek worden genoemd. Maar uiteindelijk: wie is er nou echt gek: degene die gek wordt genoemd of degene die zegt dat hij normaal is?’

Je zingt normaal gesproken in het Bassa, maar op dit album staat ook een nummer dat Je Te Ya Mo heet. Is dat een mengtaal?
‘Ja, dat is Camfranglais, een mengsel tussen Kameroense talen, Engels en Frans. Het is de taal die de meeste Kameroenezen spreken met elkaar. Je Te Ya Mo betekent ‘ik hou van je’, letterlijk ‘ik jou hier goed’. Het is een taal die niet erudiet wordt bevonden en eigenlijk niet wordt geaccepteerd, want je moet correct Frans praten. Maar het is wel de taal die het dichtst bij de meeste mensen staat. Veel dichter dan het Frans.’

De plaat is opgenomen in Brazilië, met een groep bijzondere gastartiesten zoals Lenine, Marcos Suzano en Leonardo Amuedo.
‘Ja, ik was een maand in Rio de Janeiro om op te nemen. Naast deze artiesten werkten de Braziliaanse fluitist Marcelo Martins, accordeonist Regis Gizavo uit Madagaskar en Bona (Richard; red.) op gitaar en percussie – op het nummer Likanada – mee. Na de opnames daar, heb ik de plaat hier in mijn eigen studio afgemaakt.’


concerten
donderdag 12 mei: LantarenVenster, Rotterdam
vrijdag 13 mei: Sugar Factory, Amsterdam
zaterdag 14 mei: Odeon De Spiegel, Zwolle