Er zijn twee soorten muzikanten (natuurlijk zijn er nog veel meer, maar voor dit betoog heb ik genoeg aan twee): zij die doen alsof het allemaal heel makkelijk is en zij die vooral willen laten zien hoeveel inspanning het kost. De Finnen van Frigg, over wie ik het gisteren had, behoren tot de eerstgenoemde categorie. Op deze vierde festivalavond kregen we een perfecte demonstratie van de andere 'school', die me tevens deed beseffen dat het publiek hier in Krems ook té enthousiast kan zijn. En bovendien ging een lang gekoesterde wens min of meer in vervulling.

door Ton Maas (tekst en foto's)

Sinds ik voor het eerst een cd'tje in handen kreeg van Las Hermanas Caronni, ruim zeven jaar geleden, hoopte ik de Argentijnse tweelingzussen ooit een keer live aan het werk te kunnen zien. Het is een bijzonder duo van alleskunners. Niet alleen schrijven ze hun eigen, kwalitatief hoogwaardige repertoire, ze vertolken het ook meesterlijk, zowel vocaal als instrumentaal. Laura's instrument is de cello en Gianna speelt klarinet en basklarinet - en bovendien een boodschappentasje, als symbolisch verzet tegen de plastic soep die het leven in de oceanen bedreigt. En als je dan ook nog een overtuigende cover hebt opgenomen van een lied van de zo jammerlijk gemiste Lhasa de Sela, dan sta je bij mij in een goed blaadje.

Half vervulde wens
Die wens ging dus in vervulling, ware het niet dat de tweeling door de festivalorganisatie was gekoppeld aan een ander duo, bestaande uit Maria Craffonara, lid van de Oostenrijkse groep Donauwellenreiter, en de uit Kosovo afkomstige Rina Kaçinari. Die laatste bleek zeer behendig in het stelen van de show. Met luidkeelse kwinkslagen kreeg ze de lachers op haar hand en wist zo te bewerkstelligen dat bijna niemand het gek leek te vinden dat de tweeling al na één nummer in de coulissen verdween. Zo konden de beide Oostenrijkse dames even lekker loos gaan voor eigen publiek.

Krachtverhoudingen op de bühne
Bij terugkeer van de Caronni's op het podium was al bijna de helft van het beschikbare uur verstreken en tot overmaat van ramp werd al na drie kwartier het laatste nummer aangekondigd. Achteraf bleek dat de dames zich hadden verrekend in de tijd. Dat leverde gelukkig wel een toegift op, maar die mocht worden ingevuld door Craffonara. Was ook wel terecht, want ook zij was een beetje de marge in gedrongen door de potige Kosovaarse, maar het netto Caronnigehalte was - hoe fraai ook - uiteindelijk nogal mager.

Meesterschap en bescheidenheid
De pijn van dat gemis werd gelukkig enigszins verzacht door het tweede concert van de avond, waarin ik nog eens twee muzikanten live mocht meemaken die ik tot dusver alleen van plaatopnamen kende: contrabassist Achim Tang en saxofonist/fluitist Wolfgang Puschnig, sinds jaar en dag sleutelfiguur in de Oostenrijkse jazzscene. Samen met tablaspeler Jatinder Thakur en het Koehne strijkkwartet namen zij het publiek mee op een spannende verkenningstocht door zeer uiteenlopende klankwerelden: soms woest en ongenaakbaar, dan weer lieflijk en verstild. Er was één stuk dat me totaal overrompelde, zo krachtig en tegelijk broos, en bovendien vol bloedmooie harmonieën en melodielijnen. Puschnig toonde zijn meesterschap vooral in bescheidenheid. Soleren deed hij eigenlijk alleen in korte passages, eerder versierend dan met nadruk.

Bijna mislukt project
Eigenlijk was het de bedoeling van artistiek directeur Albert Hosp geweest om de oorspronkelijke groep muzikanten rond zanger en ûdspeler Dhafer Youssef uit de jaren negentig nog eens bij elkaar te brengen. Net toen dat leek te gaan lukken, bleek dat Youssef zelf inmiddels andere verplichtingen was aangegaan. Afblazen was geen optie meer, dus werd er een andere draai gegeven aan de oorspronkelijke opzet, met zoals gezegd positief resultaat. Ook het Koehne strijkkwartet mag hier niet onvermeld blijven. De dames zijn afkomstig uit Australië en Canada, maar wonen en werken allemaal in Oostenrijk. Ze behoren tot de zeer weinige lokale strijkwartetten die zich buiten de grenzen van het klassieke domein wagen. Vooral celliste Melissa Coleman gaf daarvan een fraaie demonstratie. Gesterkt door het motto van de avond - 'Oh, that Cello' - ging ze tijdens haar solo zo woest tekeer dat de haren van haar strijkstok in het rond vlogen.

Lachwekkende proporties
Hetzelfde - erger nog zelfs (zie foto) - overkwam een van de drie violisten van het Poolse kwintet Vołosi. Alleen kon je er bij hen bijna op wachten dat zoiets een keer zou gebeuren. De Polen behoren namelijk tot de school van muzikanten die graag de indruk wekken dat het ontzettend veel moeite kost om al dat geluid uit hun instrumenten te peuren. Dus wordt alles, van mimiek tot motoriek, extreem uitvergroot tot bijna lachwekkende proporties. Het zou ironisch bedoeld kunnen zijn - hoewel ik vermoed van niet -, maar voor mij als Nederlander was het te grotesk om er in mee te kunnen gaan. Het Oostenrijkse publiek leek daar overigens geen enkele moeite mee te hebben, want de Polen werden onthaald op de ene ovatie na de andere. Naar mijn smaak toch een beetje de keerzijde van wat ik gisteren het geheim van Krems noemde. Maar, zo moet ik toegeven: het kan ook een kwestie van cultuurverschil zijn.