De elfde editie van het misschien wel beste, in ieder geval meest veelzijdige muziekfestival van Nederland – Le Guess Who? - bracht tussen 9 en 13 november meer dan 150 acts uit 34 landen samen op diverse locaties in de binnenstad van Utrecht. In totaal ruim 18.000 bezoekers konden genieten van een uitzonderlijk breed muzikaal aanbod – van electro tot jazz en van singer-songwriter tot wereldmuziek, plus nog allerlei fusies van stijlen. Deze editie van Le Guess Who? onderstreepte nog eens dat genres steeds vaker met elkaar gemengd worden en dat het onderscheid maken tussen genres feitelijk een achterhaald idee is. De bezoekers van Le Guess Who? komen dan ook niet zo zeer voor een bepaald genre of een grote naam; ze zijn op zoek naar vernieuwende, spannende en creatieve muziek.

door Bas Springer

In een interview met VPRO’s Vrije Geluiden lichtte Bob van Heur, die samen met Johan Gijssen de festivaldirectie vormt, de programmering van Le Guess Who? toe: 'We zijn op zoek naar toonaangevende namen binnen een bepaald genre of muzikanten die de randjes opzoeken of de muziek verder proberen te brengen.' Deze filosofie achter het festival zorgt ervoor dat de bezoekers ieder jaar weer aangenaam verrast worden. Anders gezegd: Le Guess Who? is een vier avonden durende speurtocht naar uitdagende muziek, maar gaat gevestigde namen niet uit de weg. Ook in het buitenland krijgt het festival steeds meer aandacht. Zo werd de helft van de passé-partouts verkocht aan buitenlandse bezoekers.

Le Mystère des Voix Bulgares
Op de openingsavond stond het wereldberoemde Bulgaarse vrouwenkoor Le Mystère des Voix Bulgares geprogrammeerd in de Domkerk. Alleen al vanwege deze schitterende locatie was dit concert bij voorbaat interessant. Ruim een uur voor de aanvang stonden muziekliefhebbers voor de ingang, hopend op een goede zitplek in de kerk. Honderden liefhebbers moesten buiten blijven staan omdat de kerk een kwartier nadat de deuren opengingen al tjokvol zat. Degenen die niet naar binnen geraakten, stonden mopperend buiten voor de kerk, zich warmend aan vuurkorven. Vergeleken met het concert dat ik begin jaren negemtig in Vredenburg zag, was er ogenschijnlijk niets veranderd aan dit statige koor, dat nog altijd indruk maakt met hun door merg en been gaande polyfonie. Naast een aantal klassiekers bracht Le Mystère des Voix Bulgares nummers van het nieuwe album met Lisa Gerard van Dead Can Dance, dat begin 2018 verschijnt.

Pharoah Sanders
De verwachtingen omtrent het concert van de zevenenzeventigjarige Amerikaanse tenorsaxofonist Pharoah Sanders waren hooggespannen. Een half uur voor aanvang stonden fans en fotografen al strategisch opgesteld langs de eerste rij om maar niets van het concert van deze legendarische free jazz pionier te missen. Meer dan vijftig jaar geleden begon Sanders zijn carrière bij John Coltrane en nog altijd is hij een veelgevraagde muzikant op jazzfestivals wereldwijd. Tijdens het concert deed zijn fantastische trio op piano, bas en drums het ‘grondwerk’ met veel improvisaties. De meester zelf zat vaak achteraanop het podium op een stoel zonder mee te spelen. Van tijd tot tijd stond hij moeizaam op en schuifelde dan naar voren om het publiek te trakteren op zijn nog altijd fraaie spel op de saxofoon. En net op het moment dat je dacht dat de inspanningen deze fragiel ogende muzikant te veel zouden worden, zakte Sanders heupwiegend en licht swingend door de knieën, kleine danspasjes makend. Als toegift speelde hij zijn bekendste nummer: The Creator Has A Masterplan.

Verrassing of niet?
De grote verrassing op de donderdagavond was het  concert van het Malinese echtpaar Amadou & Mariam, dat niet in het programmaboekje vermeld werd. Op de plek waar normaal de naam van de artiest prijkt, stond nu een vraagteken. Op deze manier bouw je natuurlijk een bepaalde spanning op. Dat de verrassing minder verrassend bleek, had alles te maken met de formule van Amadou & Mariam – een mix van Malinese muziek met westerse rock en zelfs dance - die nu toch echt wel aan glans verloren heeft.

De plokplok van de gnawa
Maâlem (meestermuzikant) Houssam Guinia is de zoon en opvolger van de in 2015 overleden Maâlem Mahmoud Guinia, een légendarische gnawamuzikant uit Essaouira. In de grote traditie van zijn vader ontlokte Houssam Guinia diep hypnotische repetitieve klanken aan zijn gimbri, een luitachtig percussief snaarinstrument dat kenmerkend is voor de muziek van de gnawa-broederschap uit Marokko en omringende landen. Wie ooit Mahmoud Guinia zag, was mogelijk eniszins teleurgesteld omdat zoonlief de nodige techniek en bühnepersoonlijkheid ontbeert.

Diep grommende klanken
Bijzonder opwindend was het concert van het Siberische ensemble Yat-Kha dat traditionele muziek uit Tuva mengt met rock, folk, heavy metal, blues en elektronische muziek. Wonderlijk waren de diepgrommende klanken die leider Albert Kuzevin, ooit de oprichter van Huun-Huur-Tu, uit zijn keel perste, alsof  de donder over de Tuvaanse steppen rolde. Het was zo’n concert waarbij de grenzen tussen genres vervagen en dat bovendien zowel liefhebbers van traditionele wereldmuziek als jonge liefhebbers van pop, rock en dance aanspreekt.

Op Le Guess Who? worden muzikale grenzen geslecht en krijgen bezoekers met open oren en geesten precies waarvoor ze gekomen zijn: een niet aflatende speurtocht naar vernieuwende muziek en herontdekking van oude tradities.