Ramon Valle, pianist uit Holguin, Cuba, is inmiddels ruim twintig jaar actief in de Nederlandse jazzscene, sinds hij op 6 maart 1996 in de bovenzaal van Paradiso voor het eerst soleerde tijdens een concert van El Medico de la Salsa. 'Een enthousiaste dame had me overgebracht uit Barcelona en daarna ben ik hier blijven hangen. Con mucho gusto'. Een terugblik op ruim twintig jaar Nederlandse muziekgeschiedenis en wat daaraan voorafging.

door Pieter Franssen

Ik spreek de goedlachse Ramon, net terug van optredens in Barcelona, op een winderig terras in Diemen. Hij heeft er zin in. Tijdens zijn huidige toernee speelde hij tot nu toe samen met trompettist Eric Vloeimans en saxofoniste Tineke Postma in een kwintet met Ruud Breuls op trompet. 'Met Postma en Breuls heb ik net het werk van pianist Ernesto Lecuona - de grote Cubaanse songsmid en een van mijn muzikale helden - opnieuw doorgenomen. Ik hou van gelegenheidsensembles, zoals de formatie met gitarist Jesse van Ruller, waarmee ik in 2009 Flashes from Holland opnam. Op dat album staan veel Nederlandse titels en verwijzingen zoals De Oude Molen, Bridges, (later als Puentes met zijn neef Orlando 'Maraca' Valle op The Art Of Two, red) en de Van Gogh Letters.'

Stuurbekrachtiging op contrabas
Bij de kickstart in de uitverkochte Rubenszaal van het Concertgebouw laat hij met veel variaties in dynamiek horen waartoe hij in staat is op de piano, bijgestaan door zijn begeleiders, drummer Liber Torrente en contrabassist Omar Rodriguez Calvo. Laatstgenoemde fungeert in het trio als als stuurbekrachtiging. 'Omar is mijn lijf. Er zijn maar weinig bassisten die zo kunnen spelen als hij. De klanken die hij uit zijn instrument peurt en plukt! Ik hou van muzikanten die risico nemen, meer van zichzelf durven geven.'

Dynamische set
Het trio speelt deze avond een dwarsdoorsnede van Valle's oeuvre. Levitando van zijn album Take Off en een aantal songs van wat oudere albums vormen de hoogtepunten van de superdynamische set. Valle kan maximaal uithalen met de rechterhand, maar ook fraai ingetogen miniatuurtjes neerzetten. Vindingrijke ondersteuning is er van Rodriguez Calvo en van de zowel strak spelende als polyritmisch uithalende slagwerker Liber Torriente. Ik stel me voor dat Elvin Jones vanaf gene zijde goedkeurend toekijkt. Het drietal brengt de uitverkochte zaal in een swingin' mood én regelmatig aan het lachen.

Koningsdag op Cuba met Chucho
Valle: 'Ik werd op mijn zestiende ontdekt door de grote Chucho Valdes, pianist bij de legendarische Cuban-jazz-fusiongroep Irakere. Het gebeurde toen ik auditie deed voor een groot Cubaans festival. Onlangs speelde ik nog op Koningsdag in Nederlandse ambassade in Havana en de tamtam had zijn werk gedaan: Chucho was er ook! Daarna ging het feestje verder in de Fabrica de Arte in Havana met Chucho, Gonzalez Rubalcaba en Marcus Miller in het publiek. Ook Quincy Jones was erbij en genoot zichtbaar!'

Inspiratiebronnen
'Van jongs af aan heb ik het pianospel letterlijk opgesnoven. Eerst de klassieken natuurlijk, Bach, Beethoven en Strawinsky, anders gaat het niet lukken. Later onder meer Art Tatum, Thelonious Monk en de laatste jaren vooral het minimale werk van Keith Jarrett. Ook het superbe high-energy album Giant Steps van tenorsaxofonist John Coltrane uit 1959 heeft diepe sporen in mijn hoofd achtergelaten.'

Nieuwe lichting pianisten
Diverse Cubaanse pianisten passeren de revue, van Ruben Gonzales tot plaatsgenoot  Lily Martinez, die schitterde in het ensemble van de magistrale sonvernieuwer Arsenio Rodrigues. 'Er is van oudsher een sterke pianistenschool in Cuba. Nu explodeert de nieuwe lichting met lui als bandleider Roberto Fonseca en mijn vriend Harold Lopez Nussa, die ik als kind nog op schoot heb gehad. Harold treedt ook regelmatig op met een klassiek orkest in Cuba! Wij Cubanen kunnen dat!'

Het succes van Levitando
Valle  blijkt enthousiaster over Lopez Nussa dan over Fonseca. Hij dicht Nussa, die ook al een aantal malen in het Bimhuis en op North Sea Jazz optrad, grootse creatieve kwaliteiten toe. 'Veel goeie pianisten komen uit Holguin, zoals de legendarische Lili Martinez. Hij viel op als toetsenman bij het vernieuwende son-ensmble van zanger Arsenio Rodriguez. Met Levitando heb ik de latinjazz veranderd. Quincy Jones en Marcus Miller gaven me complimenten voor dat stuk, dat het schopte tot  openingstune van een wekelijks cultureel nieuwsprogramma op de Cubaanse tv. Vrijwel elke jonge Cubaanse pianist heeft Levitando op zijn repertoire.'



Extreme uitdagingen
'Dus geen gedoe met conga's of sax meer, maar die Cuban legacy zit wel degelijk verankerd in mijn pianospel. Ongeacht wat ik speel, zoals onlangs nog met gnawamuzikanten op het jaarlijke festival in Essouira aan de Marokkaanse kust. Wij Cubanen houden van extreme uitdagingen, weet je. Je ego moet je uit het raam gooien om diep in de muziek te kunnen duiken.'

Imposante staat van dienst
Valle grijnst: 'Zo heb ik ook gespeeld met flamenco guys en met mijn neef, (dwars)fluitist Orlando 'Maraca' Valle - ooit lid vsn de baanbrekende latinjazz-fusiongroep Irakere - heb ik het album The Art Of Two opgenomen, met daarop een eerbetoon aan de grandioze bassist Oriente Lopez. Verder heb ik diverse Cubaanse klassiekers in een nieuw jasje gestoken, nummers uit de jaren vijftig en zestig van het damesgroepje Las Aidas, waarin Omara Portuondo en Elena Burke vocaal schitterden met danzon-cha's. Binnenkort ga ik voor mijn nieuwe label IN+OUT opnamen maken in de Verenigde Staten. Eigentijdse grooves, met keyboards in plaats van piano. Ik zoek nog een goede, melodieuze (contra)bassist. Weet jij misschien iemand?' Bij mijn suggestie van de weergaloze Ben Williams, een van de hoogtepunten van de laatste MusicMeeting, lichten zijn ogen op. 'Hey yo, klinkt goed! Daar ga ik zeker achteraan!'

Concert:

10 feb - Ramon Valle & Gustavo Corales Romero: Fenix Music Factory, Rotterdam