Manresa, een Catalaans provinciestadje zo'n 60 km ten noorden van Barcelona, is elk najaar het decor van Fira Mediterrania de Manresa. Deze bruisende culturele markt, dit jaar voor de twintigste keer georganiseerd, is hét podium voor nieuwe artistieke creaties geïnspireerd door de tradities van Catalonië en andere streken rond de Middellandse Zee. Hoewel het merendeel van de showcases en voorstellingen uit Catalaans aanbod bestaat, bood Fira Mediterrània dit jaar ook ruimte aan artiesten uit Portugal, Frankrijk, België, Marokko en Italië. Overdag komen kunstenaars, programmeurs, journalisten en andere professionals in het Technisch Museum bijeen om te debatteren, vergaderen, confereren en speeddaten. ’s Middags en 's avonds vinden op straat en in clubs en theaters voorstellingen plaats die ook voor lokaal publiek toegankelijk zijn.

door Bas Springer

De 20ste editie van Fira Mediterrània, die duurde van 5 tot 9 oktober, omvatte meer dan 300 activiteiten die door bijna 100.000 mensen werden bezocht. De concerten van onder meer Mísia, Amparanoia, Vołosi, Rocío Márquez en N3rdistan vonden plaats op diverse locaties, onder meer in een grote, gratis toegankelijke feesttent midden in de stad, in de chique Teatre Kursaal en op intiemere plekken als El Sielu en Teatre Conservatori. Juist op deze kleinere locaties waren de grootste muzikale verrassingen te vinden.

Mísia
De beroemde Portugese fadozangeres Mísia, artiestennaam van Susana Maria Alfonso de Aguiar, opende de Fira Mediterrània met een hommage aan Amália Rodrigues, de koningin van de fado die in 1999 overleed. Het is per definitie moeilijk om zo’n grootheid te eren, vooral al je niet over zo’n geweldige stem beschikt als Amália. Mísia is een goede, zij het niet heel bijzondere zangeres. Ze deed haar uiterste best om iedereen een fijne avond te bezorgen en sprak opvallend lang tussen de nummers. Aan humor ontbrak het niet, maar aan de vertolkingen van Amália Rodrigues kon ze helaas geen bijzondere glans geven, ook omdat die nogal theatraal waren aangezet en de nodige finesse misten om echt te overtuigen.

Maria Monda
Veel boeiender was het optreden van het Portugese trio Maria Monda in de intieme zaal El Sielu. De drie jonge zangeressen brachten een selectie van traditionele Portugese en Iberische songs, aangevuld met spoken word en poëzie. Gezegend met fraaie stemmen namen de dames je mee over een tocht over het Iberische schiereiland met fraaie polyfonische liedjes, zichzelf begeleidend op diverse percussie-instrumenten.

Vołosi
In dezelfde zaal trad ook het Poolse kwintet Vołosi op, dat ik al eerder aan het werk zag tijdens de Womex en op het Crossroads festival in Ostrava. Vołosi bestaat uit klassiek geschoolde muzikanten die de energie van rock en pop implanteren in hun virtuoze spel op snaarinstrumenten. Hun composities, gebaseerd op traditionele muziek uit de Karpaten, brachten de volgepakte zaal in een lichte vorm van extase. De daverende ovatie na afloop viel hen dan ook zeer terecht ten deel.

N3rdistan
N3rdistan wordt algemeen beschouwd als een van de meest interessante nieuwe bands uit Marokko. Het energieke gezelschap slaat met een mix van elektronica en Arabische poëzie een brug tussen de Arabische wereld en het Westen. Frontman Walid Ben Selim, afkomstig uit de hiphopscene van Casablanca, zingt, rapt en reciteert eigen gedichten, maar ook klassieke en moderne Arabische poëzie. In hun vaak dramatische songs zet N3rdistan zich af tegen ongelijkheid, onderdrukking en censuur. De Arabische teksten ontgingen mij, maar misschien wel daardoor kwam de energie des te beter over. 

Raúl Rodríguez
Deze voormalige oprichter en tres-speler van Son de la Frontera verbindt flamenco met Cubaanse muziek, afrobeat, Spaanse rock en psychedelica. Sinds een paar jaar is hij actief als soloartiest en leverde al twee sterke albums af, waaronder de onlangs verschenen cd La Raíz Eléctrica. De uit Sevilla afkomstige Rodríguez is een meester op de tres en koppelt zijn virtuoze techniek aan een sterk ontwikkeld ritmegevoel. Hij noemt zijn stijl tres flamenco, een combinatie van Cubaanse son met toque. Bij zijn dynamische optreden in een tent in het centrum van Manresa schakelde hij moeiteloos tussen flamenco, Cubaanse muziek en rock. Zijn songs swingen vaak als de spreekwoordelijke tierelier, maar helaas is hij geen groot zanger.

Straatoptredens
Vast onderdeel van Fira Mediterrània zijn straatoptredens door tientallen gezelschappen, waaronder ook bouwers van castells (Catalaans voor ‘kastelen’) oftewel menselijke torens. Deze traditie is wijdverbreid in Catalonië. Het is niet enkel een kwestie van kracht en wilskracht, maar zeker ook van onderling vertrouwen en van lenigheid en durf. De stevigste personen staan onderaan; zij moeten dan ook de zwaarste last dragen. Zodra de lichtste, vaak een kleuter van vijf of jonger, naar boven is geklauterd en zijn hand uitsteekt als groet aan het publiek, gaat er een zucht van verlichting door de menigte. Het is een fascinerend schouwspel.

Italiaanse volksmuziek
Mooi en intiem was het optreden van Rocco Nigro (accordeon) en zangeres Rachele Andrioli, twee jonge Italiaanse artiesten die traditionele muziek uit Salento (Zuid-Italië) als uitgangspunt nemen voor een muzikale reis door Italië. Het wordt de hoogste tijd dat de traditionele volksmuziek van Italië meer erkenning en waardering krijgt.

Rocío Márquez
Hoogtepunt van de twintigste Fira Mediterrània was het optreden van Rocío Márquez, een van de meest getalenteerde flamencozangeressen van het moment, samen met Fahmi Alqhai, een ware meester op de viool. Hun samenspel resulteerde in een zelden gehoorde samensmelting van flamencozang en barokmuziek. Het repertoire omvatte onder meer seguiriyas, tientos, tangos en traditionele Catalaanse liederen. Een innovatief project dat door het publiek in het chique Teatre Conservatori met groot enthousiasme ontvangen werd. De ster van Rocío Márquez is in een paar jaar tijd razendsnel gestegen en het zal dan ook niemand verbazen als ze tot de absolute top van de flamenco gaat behoren.

Deze jubileumeditie van de Fira Mediterrània was, zoals altijd, uitstekend georganiseerd, bood volop mogelijkheid tot netwerken en was als culturele markt, geworteld in de mediterrane traditie, bijzonder geslaagd.