Het Afrika Festival behoort volgens het toonaangevende Engelse wereldmuziektijdschrift Songlines al jaren tot de beste 25 wereldmuziekfestivals op onze planeet. Daar zijn ze in het landelijke Twentse dorpje Hertme, waar het festival steeds in het eerste weekend van juli gehouden wordt, best trots op. Ook het feit dat het Afrika Festival in al die jaren nog nooit een cent subsidie ontvangen heeft en er toch elk jaar weer in slaagt grote namen en aanstormend talent naar Twente te halen, vervult de organisatoren van trots. Op de alweer 29e editie, op zaterdag 1 en zondag 2 juli, treden maar liefst twaalf groepen op uit verschillende delen van Afrika, die samen een rijk geschakeerde staalkaart van traditionele en moderne Afrikaanse muziek vormen.

door Bas Springer

Het eerste optreden op zaterdagmiddag 1 juli is al meteen heel bijzonder: de jonge taarab-zangeres Saada Nassor uit Zanzibar, begeleid door Rajab Suleiman & Kithara, die de qanun (citer) leerde bespelen in de beroemde Culture Music Club, een van de meest invloedrijke taaraborkesten van Zanzibar. Dit prachtige eiland in de Indische Oceaan ligt aan oude handelsroutes van Arabieren en Indiërs langs de oostkust van Afrika en is het epicentrum van de islamitische Swahilicultuur. Suleiman richtte zijn eigen taaraborkest op, Kithara geheten, en slaagde erin om de jonge zangeres Saada Nassor bij zijn orkest in te lijven. Dit is taarab (Arabisch voor 'vreugde door muziek') in zijn oorspronkelijke poëtische schoonheid, met prachtige stemmen die met hun wijdlopige versieringen de nauwe band met de Arabische wortels hoorbaar maken.



Dansbare vredesboodschap
De Ali Farka Touré Band, waarin onder anderen de desert-bluesgitaristen Afel Bocoum en Mamadou Kelly, brengt een hommage aan de in maart 2006 overleden zanger en gitarist Ali Farka Touré, pionier van de Malinese ‘woestijnblues’. De groep maakt deel uit van de 'Culturele Karavaan voor Vrede', net als de Toearegband Terakaft, die daarna op het podium staat. Deze band uit Mail (Terakraft betekent in het Tamasheq karavaan) wordt beschouwd als een van de voortrekkers van de woestijnrock. Hun vijfde album Alone (2015) werd geproduceerd door gitarist Justin Adams, bekend van onder andere Robert Plant, die samen met de band tekende voor een dansbare plaat vol Saharaanse ritmes en teksten over tolerantie en vriendschap.



Chalo Correia
De getalenteerde Angolese singer-songwriter Chalo Correia (Luanda, 1968) groeide op tijdens de meest creatieve periode in de Angolese muziekgeschiedenis: de jaren zeventig. In die tijd ontmoette hij muzikanten uit revolutionaire bands als Os Merengues en Os Kiezos, iets wat van grote invloed zou blijken op zijn latere muziekstijl. Begin jaren negentig verhuisde hij naar Portugal, waar hij zich inzette voor de verspreiding van de Angolese muziek in Europa en Brazilië. Op zijn debuutalbum Kudihola (2015), wat 'herstellen van een kater' of 'herstart' betekent, laat Correiea zich inspireren door oude Angolese traditionele stijlen als semba en rebita, waar hij vervolgens zijn eigentijdse, urbane visie aan toe voegt. De teksten gaan over zijn jeugd in Angola en zijn ervaringen in de multiculturele samenleving van Lissabon. Chalo Correia geldt als de grote belofte van een nieuwe generatie de Angolese musici.



Een grote verscheidenheid aan invloeden
De inmiddels wereldberoemde zangeres en gitariste Rokia Traoré uit Mali experimenteert met diverse muziekstijlen, waaronder pop, rock en Afrikaanse muziek . Als diplomatendochter bracht ze haar jeugd door in Europa, het Midden-Oosten en de Verenigde Stateb, waar ze werd blootgesteld aan een grote verscheidenheid aan invloeden. Traoré beschikt over een volstrekt eigen klankpalet en bewijst daarmee dat Afrika in muzikaal opzicht vele gezichten heeft. Haar handelsmerk is de combinatie van Afrikaanse ritmiek met Europese liedvormen. Conventionele Afrikaanse ritmes zul je bij haar nooit horen. Zelf zegt ze daarover: 'Dat kunnen andere muzikanten ook veel beter. De Wassoulou-stijl van Oumou Sangaré, de mandingo-wereld van Salif Keita, de griotmuziek... Het is muziek waar ik van hou, die ik respecteer, maar die ik niet wil kopiëren. Mijn muziek is eigentijds. Ik hoor bij een nieuwe generatie en heb een nieuwe kijk op Afrika en onze muziek. Ik ben Afrikaanse, dus is mijn muziek ook Afrikaans, maar míjn Afrika heeft een andere klank".



Jupiter & Okwess
Het zaterdagavondprogramma opent met heftige afro-funk, hiphop grooves, snelle rockgitaren en traditionele Congolese ritmes, de succesvolle ingrediënten van de Congolese groep Jupiter & Okwess. Zanger Jupiter werd geboren in de hoofdstad Kinshasa en bracht zijn tienerjaren door in Oost-Berlijn, waar hij de popmuziek van de jaren zeventig ontdekte. Hij richtte er een eigen band op met de prachtige naam Der Neger. Jupiter blaast de vergeten ritmes en melodieën van Congo nieuw leven in door ze te mengen met stedelijke grooves uit Kinshasa. Zo ontwikkelde hij een stijl die ver af staat van de populaire soukous. In 2007, na de chaos van de burgeroorlog, werd hij het onderwerp van een Franse documentaire Jupiters Dance. De aandacht die hij daardoor kreeg, bracht hem terug naar Europa en leidde tot samenwerking met Damon Albarn, het doorbraakalbum Hotel Univers en optredens op diverse Europese wereldmuziekfestivals.



Dele Sosimi Afrobeat Orchestra
Afrobeat, de energieke mix van funk, West-Afrikaanse highlife en jazz, is populairder dan ooit, vooral bij jongeren in Europa en Amerika. Dele Sosimi is een toonaangevende figuur binnen deze muziekstijl die in Nigeria gecreëerd werd door  Fela Kuti en diens toenmalige meesterdrummer Tony Allen. Dele Sosimi was toetsenist en 'musical director' in de bands van Fela Kuti en in de band een van diens zonen, Femi Kuti's Positive Force. In 1995 verhuisde Dele Sosimi naar London, waar hij zijn kennis van de afrobeat deelde met talrijke collegamuzikanten en leerlingen. Hij richtte er zijn eigen band op en toerde daarmee uitgebreid door de wereld. Zijn huidige album wordt door het Engelse maandblad Songlines omschreven als 'een zinderende set door Londens afrobeatleider'.



Trio Da Kali (Mali)
Het programma van zondag 2 juli begint met een ongetwijfeld prachtig optreden van Trio Da Kali, exponent van de levendige Mandé griotcultuur uit het zuiden van Mali. Deze eeuwenoude traditie van opeenvolgende generaties muzikale ambachtslieden, verhalenvertellers, nieuwsgaarders en geschiedbewaarders wordt verklankt door drie briljante musici. Blikvangster is zangeres Hawa Kassé Mady, dochter van de legendarische Kassé Mady Diabaté, die net als haar vader gezegend is met een krachtige stem waarin veel soul en gospel doorklinkt. De door merg en been gaande vocalen van deze bescheiden diva worden begeleid op de bas-ngoni van Mamadou Kouyaté, zoon van de wereldberoemde ngonispeler Bassekou Kouyaté, en door Mali's belangrijkste balafonspeler, Lassana Diabaté. Trio Da Kali werd oorspronkelijk gevormd voor een eenmalig samenwerkingsproject met hey Kronos Quartet. Het drietal besloot evenwel zelfstandig door te gaan gegaan en stond sindsdien op enkelel van 's werelds meest prestigieuze podia. Tijens de WOMEX 2017 in Santiago de Compostela maakte Trio Da Kali veel indruk.



Eyo'nlé Brass Band
Uit Benin komt de Eyo'nlé Brass Band, die aanstekelijke en swingende voodoo-brassbandmuziek naar Hertme brengt. Eyo'nlé betekent in het Yoruba 'laten we vrolijk zijn'. Dit feestelijke orkest bestaat uit koperblazers en percussionisten. Hun repertoire weerspiegelt het dualisme van de bevolking van Benin - dicht bij de wortels en zich tegelijk vastklampend aan het moderne leven met al zijn problemen - en is niet alleen gevarieerd qua stijl maar ook qua onderwerpkeuze. Terwijl de trommels de koperblazers aanjagen, gaan de gezangen over actuele onderwerpen: democratie, aids en jeugdwerkloosheid. Maar er zijn ook liederen die horen bij voodooceremonies, rituele begrafenissen en initiatieriten.



Dieuf Dieul de Thiès
De legendarische Senegalese band Dieuf-Dieul de Thiès heeft maar kort bestaan. In 1980 namen ze drie nummers op en een jaar later nog twaalf. In 1982 werd de band opgeheven zonder ooit ook maar een nummer te hebben uitgebracht, ook niet het veelbelovende album dat ze al hadden opgenomen. In 2002 bracht Ted Jaspers op het fameuze en helaas ter ziele gegane label DakarSound Meanwhile in Thiès uit als Volume 9. In 2013 verscheen op het kleine label Teranga Beat, dat zich bezighoudt met het opgraven van verloren schatten, een eerste selectie uit de opnamen van Dieuf-Dieul. Begin 2015 volgde de cd Aw Sa Yone, Volume 2. Ter ere daarvan is Dieuf-Dieul na 32 jaar weer bij elkaar, en bereiden de heren zich voor op hun eerste internationale tournee. Na al die jaren domineren nog steeds scherpe gitaren, strakke blazers en hallucinerende percussie het futuristische geluidsbeeld. Deze explosieve mix van psychedelische klanken, waarvoor wordt geput uit de muzikale tradities van diverse regio's van Senegal, resulteert in een opwindende crossover van afro-mandinke muziek en afrojazz.



Mamadou Diabaté & Percussion Mania
De in Burkina Faso geboren Mamadou Diabaté is een met een 'Award' bekroonde balafonvirtuoos en componist. Hij stamt uit een traditioneel geslacht van 'griots' - muzikanten en verhalenvertellers van het Samblavolk. Hij is zo virtuoos dat sommige toehoorders denken dat hij meer dan twee handen heeft. Mamadou kan met speciale technieken de indruk wekken dat er wel drie balafonisten tegelijk aan het werk zijn. Sinds 2001 heeft hij elf cd’s uitgebracht, waaronder Keneya, de eerste opname ter wereld van de traditionele balafonmuziek van het Samblavolk. Kenmerkend voor Mamadou Diabate & Percussion Mania is de unieke opstelling met twee balafons vóór op het podium als lead-instrumenten. De muzikale dialogen en spectaculaire balafonduels tussen de broers Mamadou en Seydou behoren tot de hoogtepunten van hun live-optredens.



Oumou Sangaré
Het Afrikafestival wordt op zondagavond afgesloten door de Malinese diva Oumou Sangaré, geroemd om haar heldere stem, haar sensuele zang en daadkracht. Oumou Sangaré (Bamako, 25 februari 1968) komt uit een oude familie van griots uit de regio Wassoulou in het zuidwesten van Mali, waar de kunst van het zingen al eeuwenlang van moeder op dochter en van vader op zoon wordt overgeleverd. Ze is de dochter van zangeres Aminata Diakité. Haar vader Dari Sangaré liet het gezin in de steek toen Oumou twee jaar oud was. Haar moeder moest in haar eentje vier kinderen groot brengen en ging kleine zakjes drinkwater verkopen in de straten van Bamako. Daarbij werd ze geholpen door dochter Oumou, wier talent zich al op jonge leeftijd openbaarde. In haar tienerjaren won ze een schoolconcours en toen ze achttien was, had ze al de nodige ervaring opgedaan als zangeres bij bruilofts- en doopfeesten. In 1989 verscheen haar eerste cassette Moussoulou (‘Vrouwen’), waarvan alleen al in Mali binnen enkele maanden 200.000 exemplaren verkocht werden. De toen amper twintigjarige Oumou Sangaré was daarmee in een klap de nieuwe Afrikaanse superster Anno 2017 is Oumou Sangaré een diva en een rolmodel voor vrouwen in Afrika. Ze durft controversiële onderwerpen als polygamie en vrouwenbesnijdenis aan de kaak te stellen, maar ze bezingt ook de vrouwelijke sensualiteit. Met haar heldere stem en haar unieke benadering van de traditionele muziek van de jagers uit het Wassoulou-gebied weet ze ook een westers publiek te betoveren. Na acht jaar stilte verscheen in mei van dit jaar haar langverwachte nieuwe album Mogoya, dat een stuk moderner klinkt dan haar voorgaande albums.



Meer informatie op afrikafestivalhertme.nl