Met de Pakistaanse zangeres Abida Parveen haalt het Holland Festival opnieuw een wereldmuzieksuperster naar Amsterdam. Konden we in 2012 genieten van de Libanese diva Fairuz en in 2013 van het Algerijnse chaabi-orkest El Gusto, dit jaar is het dus de beurt aan een levende legende uit Pakistan. Abida Parveen is niet alleen een van de weinige soefizangeressen, maar ook een van de beste en populairste artiesten in een door mannen gedomineerd genre. Haar handelsmerk: een bezielende stem die doorlopend rillingen over de rug bezorgt. Haar specialisatie: ghazals en khafi’s, klassieke vormen van soefipoëzie die zij zelf op muziek zet. Vrijdag 6 juni geeft Abida Parveen een eenmalig concert in de Nationale Opera & Ballet, Amstel 3 in Amsterdam.

door Bas Springer

Toen ik een aantal maanden geleden een Radio 5 medewerkster van Pakistaanse afkomst vertelde dat Abida Parveen naar ons land zou komen in het kader van het Holland Festival, werd ik niet alleen getrakteerd op golven van enthousiasme maar ook op lappen tekst uit de liederen van Abida Parveen. 

Door merg en been gaande liederen
Meer dan ooit werd me duidelijk dat Abida Parveen een levende legende is die in Pakistan geadoreerd wordt. ‘De soefi spreekt via het hart. Zelfs een publiek dat de woorden niet begrijpt zal door de muziek in hogere sferen komen’, aldus Abida Parveen.
Volledig mee eens. Zelf ben ik al sinds de jaren tachtig een fan van Abida Parveen, zonder dat ik ook maar één woord van haar teksten begrijp. Met haar door merg en been gaande liederen vertolkt Parveen de boodschap van liefde en verdraagzaamheid die hoort bij het soefisme, een wijdverspreide mystieke stroming binnen de islam.

Vader en dochter
Abida Parveen (Larkana, 1954) werd geboren in een lange traditie van soefimystici en -zangers. Haar vader, Ghulam Haider, was de oprichter van een muziekschool in Larkana, de thuisbasis van de Bhutto dynastie. Toen Parveen drie jaar was begon ze met zingen, aangemoedigd door haar vader, die haar tijdens haar jeugd trainde. Vader en dochter brachten dagelijks uren door met zingen en reciteren. ‘Ik werd erg aangetrokken door mijn vader. Klassieke soefimuziek kwam voor hem van de ziel en ik werd er door meegetrokken’, verklaarde Parveen in een boeiend interview, dat in juli 2013 in The Guardian gepubliceerd werd.
Op talloze religieuze festivals in Pakistan raakte Abida Parveen vertrouwd met de muziek van de soefi’s, die er voortdurend naar streven om het goddelijke te eren.

Commercieel met ghazals
Parveen’s professionele carrière begon in 1973 bij Radio Pakistan in Hyderabad. Haar eerste hit was het nummer Tuhinje Zulfan Jay Band Kamand Widha. Haar voormalige man, Sheikh Ghulam Hussain, gaf zijn baan als producer bij Radio Pakistan op om zijn vrouw te begeleiden en te managen tijdens haar carrière in de jaren tachtig. Nadat hij begin 2000 aan een hartaanval stierf, werd zijn rol overgenomen door hun dochter Maryam.
Sindsdien heeft de carrière van Abida Parveen een wat commerciëlere richting genomen. Zo trad ze op in Coke Studio, Pakistans grootste muziekshow, die gesponsord wordt de almachtige Coca Cola Company. Ook maakte ze, samen met de Indiase filmzangeres Asha Bhosle, deel uit van de jury van het immens populaire tv talentenprogramma Sur Kshetra, waar Indiase en Pakistaanse artiesten het tegen elkaar opnemen. Parveen gaf zelfs toestemming om haar spirituele ghazals te gebruiken in commerciële Bollywoodfilms, in navolging van haar geloofsbroeder Nusrat Fateh Ali Khan, die dit al in de jaren negentig deed.

Op het podium ben ik een instrument voor passie
Als zangeres in een door mannen gedomineerde omgeving werd Abida Parveen regelmatig geconfronteerd met seksisme. Gevraagd naar haar ervaringen antwoordde ze in The Guardian: ‘Ik ben niet bezig met het concept van een man of een vrouw. Op het podium ben ik geen van beide, op het podium ben ik een instrument voor passie. Ik voel nooit de noodzaak om een ander uit te dagen. Ik moet me concentreren op mijn eigen energie om mezelf uit te dagen.
'Mijn cultuur- onze cultuur- is rijk aan spiritualiteit en liefde. Mijn muziek is geen show, het is het leven, het is religie. Als ik voor iets erkenning zou moeten krijgen, als ik al erkenning zou moeten krijgen, is het de reis van de stem. En die stem is van God. Wij zijn allemaal dienaren van God. Ik ben gelukkig. Mijn publiek is mijn God.’

Meer dan honderd albums
Parveen heeft meer dan honder albums op haar naam staan, variërend van traditionele soefimuziek met opzwepend spel op harmonium en percussie tot weinig inspirerende ‘soefi lounge’, die deels ontsierd wordt door bloedeloze synthesizers. Maar niets  weegt natuurlijk op tegen haar concerten, die een spirituele belevenis van de eerste orde zijn.

Concert  
vr 6 juni: Nationale Opera & Ballet, Amstel 3, Amsterdam (voorheen het Muziektheater)