Raza Khan is een prominent vertolker van verschillende soefistijlen zoals qawwali, de opzwepende muziek die wereldberoemd werd door zanger Nusrat Fateh Ali Khan. Hij komt voor een exclusief concert naar Music Meeting, op zondag 8 juni 2014. Charlie Crooijmans sprak in India met de zanger, tijdens het Blue Lotus Festival.

interview en foto's door Charlie Crooijmans

Vorig jaar vond het spectaculaire Blue Lotus Festival plaats in Pushkar, een stadje in de deelstaat Rajasthan met honderden tempels. Het festival, op verschillende locaties, was buitengewoon pretentieus, waarbij een en ander fors mis ging in de organisatie. Maar de muziek was zonder uitzondering grandioos. Folk, soefi, gipsy, bijna uitgestorven genres uit heel India, zorgvuldig geselecteerd door Sambhav Bohra van het label De Kulture Music. Een bijzonder optreden tijdens het festival was het concert van soefizanger Raza Khan. Twee jaar eerder had ik ook al van hem kunnen genieten op de Womex. Met zijn begeleidingsgroep bestaande uit tabla, harmonium, handgeklap en zang, zat Raza Khan op het Blue Lotus Festival op een wel heel bijzonder podium. In de zandduinen diep in de woestijn, met fakkels belicht.

Luister naar een opname gemaakt tijdens dit optreden.



Raza Khan is als soefizanger een vreemde eend in de bijt, omdat hij een vroom christen is. Het soefisme is een stroming binnen de islam. Maar zoals iedere andere soefizanger zingt hij voor de Almachtige. En dat zingen doet hij met een enorme intensiteit. Zijn stem heeft een ongewoon groot bereik, waarbij hij met het grootste gemak zijn falsetstem inzet.

Kalmte versus extase
De optredens van Raza Khan zijn extatisch, maar op die duin in Pushkar waar het interview plaatsvond, zat een ongelooflijk kalme man voor me. Met behulp van een tolk kon ik hem een paar vragen stellen.

Heb je voor dit festival een speciaal repertoire samengesteld?
'Vooraf beslis ik nooit wat ik ga doen. Ik krijg inspiratie van de omgeving, van het publiek en van wat ze voelen. Tonen zijn verbonden aan de natuur en aan de omgeving. Dat is zo en dat zal altijd zo zijn.'

Is dit ook voor jou een niet alledaags podium?
'Ja, dit is een heel speciale omgeving, anders dan anders. Het is als een gift van God en iedereen die hier getuige van is, moet Hem hiervoor dankbaar zijn.'

Tijdens je optreden ben je best veranderlijk...
'De basiscomposities zijn lang geleden gecomponeerd, maar op het podium maken we veranderingen en vernieuwingen. Ook maken we vaak ter plekke een nieuwe compositie. Als ik nu opnieuw zou gaan optreden, zou het weer helemaal anders klinken. Omdat het moment anders is.'

Klopt het dat je je muzikanten constant bij de les houdt?
'Als ik tijdens een show met iets nieuws begin, is dat voor mijn begeleidende muzikanten heel vreemd, maar ze proberen me altijd nauw te volgen. Het is best riskant wat we doen, maar we hebben hiervoor gekozen.'

Met de volste overtuiging fouten maken
'Onze voorouders hebben gezegd dat als je een fout maakt op het podium, als je bijvoorbeeld de tel kwijtraakt, of een noot mist, of een verkeerde noot gebruikt, je dat moet doen met de volste overtuiging, in de juiste spirit. Om het prestige van de muziek te verhogen.'

Hoe heb je deze groep bij elkaar gekregen?
'De leden van mijn groep wonen allemaal in de buurt. We oefenen samen, we treden samen op, en we bivakkeren zelfs samen.'

Ik benadruk hoe bijzonder de tweede stem is van de groep, die Raza Khan zonder problemen kan bijbenen. Daarop zei Raza Khan het volgende.
'Voor elke artiest is het heel belangrijk dat hij de waarheid in pacht heeft. Mijn groep is nog niet compleet. Ik ben nog steeds aan het leren en de leden van de groep ook. Hopelijk zullen we ooit perfectie bereiken.'

Van wie heb je deze zangkunst geleerd?
'Het is een lang verhaal, maar ik zal het kort houden. Mijn vader is een priester, en voordat ik was geboren kreeg hij in een droom te horen dat er een artiest in de familie geboren zal worden. Sinds jonge leeftijd, 7 of 8 jaar, heb ik een grote belangstelling voor muziek ontwikkeld. Sindsdien oefen ik.'

Uit de Sham Chourasi gharana-traditie
'Ik kom uit de gharana-traditie Sham Chourasi (waarbij de leerling in het huis van de leraar verblijft; red.) van Ustad Shafqat Ali Khan (die uit een vijfhonderd jaar oude muzikale traditie van Punjab komt; red.). Ik ben nog altijd aan het leren.'

Geef je zelf ook les?
'Ik geef zelf ook les. Alle leden van de groep zijn door mij onderwezen.'

Zing je alleen voor de Almachtige?
'Natuurlijk zing ik voor de Almachtige, maar dat doe ik ook als ik zing voor een mens, want hij is ook een creatie van God.'

Het is best bijzonder om als christen soefiliederen te zingen. Heb je zelf gekozen voor het christelijke geloof?
'Mijn familie is een aantal generaties lang christelijk.’

Heb je er ooit aan gedacht om net als andere bekende soefizangers – denk aan de qawwaliflamenco met Faiz Ali Faiz en Miguel Poveda – een cross-over te maken?
'Dat heb ik nooit gedaan. Maar van jongs af aan heb ik een passie om een cross-over met zeer getalenteerde artiesten te maken.'

Naar welke muziek luister je?
'Peter Gabriel (gelach alom). Ik hou echt van zijn muziek.'

Ook noemt Raza Khan Selamat Ali Khan en een andere qawwalizanger waarvan ik de naam niet kan ontcijferen. Ik vraag ten slotte of hij ook naar jazz luistert.
'Omdat ik zelf zo vaak bezig ben met mijn muziek, heb ik bijna geen tijd om naar andere muziek te luisteren. Elk goed stuk met een goeie compositie vind ik fijn om te horen. En ik geloof er heel sterk in dat er uiteindelijk maar één noot is, een universele noot. Net als God, is er maar één van. Alleen als de muzikant speelt, dan manifesteert de muziek zich op verschillende manieren.'

Concert
zo 8 juni, Music Meeting, Nijmegen

Video van het concert tijdens het Blue Lotus Festival in Pushkar, Rajashtan, India, 2013

Luister naar Raza Khan's ep Call of the Soul, uit 2011