Deze zomer maakt Mamar Kassey, de eerste band uit Niger die internationaal doorbrak, een tournee door ons land met optredens op de festivals Music Meeting, Amsterdam Roots en Afrikafestival Hertme. Als opmaat voor deze serie concerten sprak Bas Springer met leider en zanger Yacouba Moumouni, die een opmerkelijk levensverhaal te vertellen heeft.

door Bas Springer

De republiek Niger, in 1960 voortgekomen uit de voormalige kolonie Frans-West-Afrika, is volgens de VN-index van de menselijke ontwikkeling (2013) het minst ontwikkelde land ter wereld. Of op deze index ook de recente muzikale ontwikkelingen in dit Sahelland zijn verwerkt lijkt onwaarschijnlijk. Tot het midden van de jaren negentig was Niger terra incognita voor muziekliefhebbers, maar dankzij groepen als Mamar Kassey, en recentelijk Bombino en Tal National, staat Niger inmiddels op de wereldmuziekkaart.
In 1999 verscheen de cd Denké-Denké van Mamar Kassey, de eerste internationaal gedistribueerde cd van een popgroep uit Niger. Op dit inmiddels klassieke album smelten traditionele Hausa-, Fula- en Songhai-ritmes en melodieën samen met westerse rock en jazz. Met broeierige en hyperenergieke songs bracht Mamar Kassey liefhebbers van Afrikaanse muziek in grote staat van opwinding bij een legendarisch concert dat jaar op het Amsterdam Roots festival.

Fulani herdersjongen in Niamey
Mamar Kassey werd in 1995 opgericht door zanger, danser, en fluit- en ngoni-speler Yacouba Moumouni, die een niet alledaagse levenswandel doormaakte. 'Ik ben opgegroeid in een herdersfamilie die tot de Fulani behoort, een van de etnische groepen van mijn land. Toen ik negen was overleed mijn vader en nam mijn dertig jaar oudere broer mijn opvoeding voor zijn rekening. Hij behandelde me slecht, hij sloeg me veel. Ik klaagde bij mijn moeder en ik vertelde haar dat ik weg zou gaan. Ik liep in zes dagen naar de hoofdstad Niamey, op zo’n tweehonderd kilometer van ons huis.
'Ik belandde op straat en vond werk als hulpje in de huishouding van Absatou Danté, de directrice van het Nationaal Ballet. In Niamey leerde ik meerdere instrumenten bespelen en trad ik als danser toe tot het Nationaal Ballet. Daarna speelde ik een aantal jaren in de band Takeda. Ook tourde ik met Ali Farka Touré en werkte ik samen met Oumou Sangaré.'

Songhai, Haussa, Fulani, Toeareg en Peul
Niger kent verschillende bevolkingsgroepen waaronder de Hausa, Songhai, Toeareg, Fulani en Peul. 'Mamar Kassey is een Songhai leider uit de zestiende eeuw die het Songhai-rijk uitbreidde door de verschillende bevolkingsgroepen te verenigen. Hij staat symbool voor de aanpak van onze band. In mijn band zitten namelijk muzikanten uit zeven etnische bevolkingsgroepen.
'Niger kent tot op heden geen etnische spanningen. De reden is simpel: alle etnische groepen zijn door familiebanden met elkaar verbonden. Zelf ben ik half Fulani en half Songhai; mijn vrouw is Toeareg. Mijn kinderen zijn dus deels Fulani, deels Toerareg en deels Songhai. Omdat iedereen met elkaar verbonden is, kun je haast geen conflicten hebben.'

Grote kloof tussen arm en rijk
'Het grootste probleem in Niger is dat regering en ambtenaren zich steeds meer verrijken ten koste van de bevolking. De verschillen tussen arm en rijk worden steeds groter. Ik heb daar een duidelijke filosofie over: alle kwaad wat je doet, zal zich later tegen je keren. Vandaag kun je machtig zijn, maar morgen ben je misschien niemand meer.
'Mensen sterven heel jong in Niger. De armen kunnen het zich niet veroorloven om naar een ziekenhuis te gaan als ze ziek worden. Als je geen geld hebt ga je dood, zo simpel is dat.'

Uniek, fascinerend geluid
Op de nieuwste cd van Mamar Kassey, Taboussizé-Niger, klinken traditionele instrumenten naast elektrische gitaren. Meest in het oor springend zijn de molo (tweesnarige viool), de komsa (driesnarige luit), de seysse (fluit) en de talking drum. De meeste composities zijn van de hand van Moumouni en gaan over Niger, de familie, onrecht en misstanden, bijvoorbeeld in het buurland Mali, waarmee Moumouni zich nauw verbonden voelt. In sommige nummers echoën invloeden van Ali Farka Touré door, maar uiteindelijk creëert Mamar Kassey een uniek, fascinerend geluid, dat vele werelden met elkaar verbindt.
Als de voortekenen niet bedriegen, gaan de concerten van Mamar Kassey hoogtepunten worden van een toch al enerverend en afwisselend concertjaar.

Concerten
za 7 juni: Music Meeting, Nijmegen
do 3 juli: Amsterdam Roots, Bimhuis, Amsterdam
zo 6 juli: Afrikafestival Hertme

Lees hier de blog van Mattie Poels over het optreden op Music Meetin, 7 juni 2014. 

Luister hier naar Taboussizé-Niger (Innacor Records).

Mamar Kassey op het Afrika Festival 2008:
https://www.youtube.com/watch?v=zov_f4OkvDo

Mamar Kassey live in Vrije Geluiden:
https://www.innacor.com/INNACOR2013/spip.php?rubrique46