Onder de rook van Antwerpen vindt al 37 jaar onafgebroken het Sfinks Mixed festival plaats. Ton Maas observeerde, noteerde en fotografeerde drie dagen lang, en maakte dit verslag.

tekst en foto's door Ton Maas

Als zelfs in de Clubtent, het enigszins afgelegen en doorgaans met aandachtig luisterend publiek gevulde fijnproeverspodium van festival Sfinks Mixed bij Antwerpen, op zondagavond uitgelaten gedanst wordt op de muziek van veteraan Bonga uit Angola, zou je haast vergeten dat zich ook boven België donkere wolken samentrekken. Sfinks, met de respectabele leeftijd van 37 jaar een van de oudste wereldmuziekfestivals van Europa, verliest zijn structurele subsidie van de Vlaamse overheid geheel. Er mag nog wel jaarlijks worden aangeklopt, maar niets is dan nog zeker.
Gelukkig hebben ze zich in Boechout goed voorbereid op zwaar weer. Dankzij de altijd weer verrassende en hoogwaardige programmering is in de loop der jaren een trouwe aanhang gekweekt. Bovendien worden de meeste werkzaamheden verricht door een schare van ruim vijftienhonderd vrijwilligers. Zo kan bijvoorbeeld de catering geheel in eigen hand worden gehouden.
Dankzij deze slimme vorm van cultureel ondernemerschap is Sfinks voor minder dan tien procent afhankelijk van overheidssteun. Patrick de Groote, sinds 1983 programmeur en coördinator, is dan ook niet bezorgd over het voortbestaan van zijn festival, al sluit hij niet uit dat de programmering in de toekomst ‘iets commerciëler’ zal moeten worden.

Van Afrikaans tot Bollywood met hiphop
Kenmerkend voor Sfinks is de weigering om een eenduidige koers te varen. Je kan er terecht voor Afrikaanse dans in traditionele klederdracht of een sjamanistisch ritueel uit Korea, maar ook voor een hippe dance-act als Addictive TV uit Engeland, een duo dat Bollywoodklanken en -beelden mixt met hiphop. Daarmee weet Sfinks zelfs jong publiek weg te snoepen bij Tomorrowland, het megadance-event dat op amper vijftien kilometer afstand plaatsvindt in Boom.

Ragfijne muzikale dialoog
De contrasten zijn groot. Meteen nadat Fatoumata Diawara, de rijzende ster uit Mali, haar spetterende optreden in de enorme Concerttent heeft beëindigd, gaat tweehonderd meter verderop in de Clubtent een ragfijne muzikale dialoog tussen de klassieke tradities van Iran en Turkije van start. De ijle klank van de kemenche (knieviool) van Kayhan Kalhor kringelt er sierlijk door het twinkelende getokkel op de baglama (langhalsluit) van Erdal Erzincan. Op hetzelfde moment beginnen 105 leden van de Castellers de la Vila de Grácia uit Catalonië op het veld aan de bouw van hun menselijke toren van zes hoog. Want Sfinks brengt niet alleen muziek, maar ook andere culturele tradities.

Concertante tangobewerkingen
Tot de muzikale verrassingen van deze editie van Sfinks behoorden het hecht swingende Belgische Balaxy Orchestra met de ontembare Italiaanse zangeres Assunta Mandaglio, de sublieme concertante tangobewerkingen van Astillero Tango uit Buenos Aires en de ruige polit-rock van Molotov uit Mexico. Veel indruk maakte ook de jonge Tunesische zangeres Emel Mathlouthi met haar protestsongs.

Zita Swoon in de finale
Met regelmaat tekent programmeur De Groote voor een gedurfde finale van het driedaagse festival. Ooit liet hij die over aan zangeres Lhasa met haar intieme, breekbare luisterliedjes. Enkele jaren geleden mocht de volstrekt onbekende zanger Peter Nalitch uit Moskou tweeënhalf uur lang uitpakken met zijn bizarre pastiche van stijlen, die niettemin laaiend enthousiast werd ontvangen. Dit jaar had hij minder risico genomen, want de Zita Swoon Group van zanger en gitarist Stef Kamil Carlens is welbekend als popact, en dankzij de samenwerking met muzikanten uit Burkina Faso inmiddels ook alom gewaardeerd op de wereldmuziekpodia.

Sfinks Mixed 2012 - 27 t/m 29 juli, Boechout