Samy Ben Redjeb is oprichter en eigenaar van het label Analog Africa dat sinds 2004 juweeltjes uit Afrikaanse muziekarchieven internationaal uitbrengt. De laatste jaren is het label ook actief in Latijns-Amerika. We spraken met Ben Redjeb in de Mixed Media Lounge tijdens Music Meeting in Nijmegen, afgelopen juni. ‘Het idee is dat mensen ontdekken dat er van alles gebeurde in Afrika terwijl wij in het Westen dachten dat wij het centrum van de wereld waren.’ Medio oktober komt Analog Africa met een nieuwe release: Bambara Mystic Soul.
door Saskia Bender
‘Het Tunesisch-Duitse gezin waarin ik ben geboren was helemaal niet op muziek gericht’, vertelt Samy Ben Redjeb, ‘maar muziek werd voor mij wel heel belangrijk, vanaf een heel jonge leeftijd. Het bood me iets dat ontbrak in mijn leven. Muziek gaf me iets dat de leegte vulde. Het werd zo belangrijk dat ik er steeds obsessiever mee omging. En de connectie met Afrikaanse muziek is logisch: ik ben geboren in Tunesië, het land dat heel lang geleden ‘Afrika’ werd genoemd.’
Fanatieke verzamelaar
‘Toen ik 20 was kreeg ik een baan als duikinstructeur in Senegal en vanaf het moment dat ik daar aankwam, werd ik natuurlijk ondergedompeld in West-Afrikaanse muziek – toch wel iets anders dan de Noord-Afrikaanse muziek die ik al kende. Ik had niet verwacht dat ik er zo door zou worden geraakt en al snel werd zwarte Afrikaanse muziek mijn passie. Ik werd een fanatieke verzamelaar. Het werd zo serieus dat ik steeds een nieuwe bestemming in Afrika zocht als ik op vakantie kon gaan. Daardoor kwam ik er al snel achter dat het beste materiaal op vinyl staat, en niet op cd of cassette te vinden is. Ik ging op jacht naar die platen en begon ze te verzamelen.’
Wanneer had je voor het eerst het gevoel ‘dit is zó fantastisch, dit moet ik delen met de rest van de wereld’? Had je eigenlijk ervaring met de muziekindustrie?
‘Nee, ik had hier geen ervaring mee. Mijn eerste wens om iets uit te brengen ontstond in 1996 toen ik in Zimbabwe een oude plaat van Oliver Mtukudzi tegenkwam. Ik werd verliefd op die plaat, zijn eerste die in 1977 werd uitgebracht, Ndipeiwo.’
De cd waar jouw label echt bekend mee werd heet African Scream Contest uit in 2008. Vertel daar eens wat meer over.
‘Mijn eerste verzamelaar kwam al uit in 2004: muziek uit Zimbabwe van de Green Arrows Band en de Hallelujah Chicken Run Band, maar dat album was niet succesvol. Ik kreeg de distributie ervan niet voor elkaar. Ik heb er daarna een paar jaar over gedaan om te beslissen of ik wel door wilde gaan met het uitgeven van muziek.’
Benin en Togo
‘Pas in 2007 besloot ik verder te gaan met dit avontuur, maar aangezien de situatie in Zimbabwe steeds slechter werd, dacht ik: ik ga het eens heel ergens anders proberen, in een land waar niemand iets van weet. Ik ging naar Benin en ontdekte een ongelofelijke rijkdom aan muziek. En niemand kende die muziek, niemand verwachtte dat er iets waardevols kon komen uit zo’n klein landje. Op de cd staan dertien stukken uit Benin en drie uit Togo, twee landen, maar hun muziek is nauw verwant omdat het cultureel gezien een aaneengesloten gebied is.’
African Scream Contest
‘De titel van het verzamelalbum dat je noemt, African Scream Contest, komt van een van de nummers die erop staat, van het Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou: Gbeti Madjro. Het werd in de tijd dat het uitkwam (de jaren zeventig; red.) een megahit. Er is zelfs een tweehonderd pagina’s dik boek over uitgebracht. Het was zó’n hit dat iedereen het nummer ging naspelen en het kenmerkende geschreeuw ging imiteren – er werden scream contests gehouden.’ (Ben Redjeb laat een fragment van het nummer horen, zie de audiolink naar het interview verderop in dit artikel, of luister en kijk hier)
Vanavond sta je met Analog Africa Soundsystem in club MM. Speel je alleen of zijn jullie met verschillende dj’s? En ga je Gbeti Madjro vanavond ook laten horen?
‘Vanavond speel ik met één dj. We vormen samen het soundsystem. We spelen niet alleen materiaal van Analog Africa, we spelen van alles en nog wat. We hebben ook nooit een plan van tevoren, we volgen de reacties van het publiek en gaan mee met de flow.’
Jaren zestig en zeventig
‘Wat we draaien is voornamelijk muziek uit de jaren zestig en zeventig, en veel komt uit Afrika. We willen mensen verrassen, ze dingen laten horen waarvan ze nooit zouden verwachten dat het uit Afrika komt. Het is soms experimenteel, maar niet per se ‘modern’. Het heeft een duidelijke traditioneel-Afrikaanse basis. Het idee is dat mensen ontdekken dat er van alles gebeurde in Afrika terwijl wij in het Westen dachten dat wij het centrum van de wereld waren; dat wij de enigen waren die nieuwe muziek maakten. We willen die geweldige Afrikaanse bands op deze manier opnieuw tot leven brengen.’
Hoe kom je eigenlijk in contact met mensen die een archief beheren of zomaar ergens een verzameling platen hebben liggen? Zoek je dingen uit voordat je vertrekt?
‘De eerste keer dat ik naar Cotonou ging had ik één adres bij me, dat van het hotel dat ik via internet had geboekt. Het lag in een buitenwijk, 25 kilometer van het centrum. Ik kende er niemand, maar praatte met mensen die cassettes en platen verkochten, en zij brachten me van de ene plek naar de andere.’
Gedumpt in opslagruimtes
‘Ik had geluk, want ik kwam in aanraking met mensen die vroeger platen produceerden en importeerden. Ze werden in de jaren tachtig overvallen door het plotselinge succes van de cassette (in het algemeen; red.), dus ze hadden al hun lp’s en drukwerk van de ene op de andere dag gedumpt in opslagruimtes. Zo kom je dan inderdaad binnen in een stoffige ruimte met honderden platen. Je begint gewoon met de hoezen, de informatie die erop staat: de producer van destijds, de componist, de studio waar het is opgenomen. Vervolgens probeer je mensen terug te vinden en het verhaal compleet te maken.
‘Op die manier ben ik ook foto’s gaan verzamelen, mensen gaan interviewen; dat vind je allemaal terug in de boekjes bij onze verzamel-cd’s. Ik begon ermee in 2005, en pas drie jaar later was ik klaar met African Scream Contest. Er was gewoon helemaal geen informatie aanwezig, het was echt een puzzel. Ook het proces van licencing duurde lang.’
Hoe betaal je de huur in zo’n periode? Geef je dan weer duiklessen?
‘Haha, nee, in die jaren werkte ik voor een luchtvaartmaatschappij. Ik dacht dat ik op die manier lekker goedkoop kon reizen naar de landen waarvan ik de muziek wilde onderzoeken. Ik had natuurlijk ook veel vrije tijd tussen de vluchten, zodat ik met het label bezig kon zijn. Maar toen het drukker werd en Analog Africa meer succes kreeg, stopte ik met vliegen om me op de muziek te concentreren.’
Tot slot: kan je nog iets vertellen over een vrij recente release van je, Angola Soundtrack - The Unique Sound of Luanda (1968-1976)?
‘Dit was weer een uitdaging voor me, want ook over muziek uit Angola is weinig bekend. Het was een moeilijk project omdat Luanda, de hoofdstad, de duurste stad ter wereld is. En het was ook een crime om de visa te regelen. Maar uiteindelijk zijn we weer met mooi materiaal teruggekomen. Het zou geweldig zijn als ik hier de komende jaren mee door kan gaan! De band heet Os Bongos en ik draai een grote hit van ze: Kazucuta.’
Analog Africa’s Angola Ritmo Project, met zanger Santos Junior en leden van Jovens do Prenda, tourt begin november door Nederland.
Luister hier naar het interview met Samy Ben Redjeb dat Saskia Bender met hem deed in de Mixed Media Lounge tijdens Music Meeting 2011. Tijdens het interview zijn ook audiovoorbeelden van de diverse Analog Africa-tracks te horen.
Met dank aan Ben Mendes (NTR, Radio6.nl) voor de audio-opnames van het interview.
Discografie Analog Africa
2006 - Hallelujah Chicken Run Band - Take One
2006 - The Green Arrows - 4 track Recording Session
2008 - African Scream Contest
2009 - Orchestre Poly-Rythmo De Cotonou - The Vodoun Effect 1972-1975
2008 - Legends Of Benin
2009 - Orchestre Poly-Rythmo De Cotonou - Echos Hypnotiques
* lees hier de recensie op MixedWorldMusic.com
2010 - Afro-Beat Airways - West African Shock Waves - Ghana & Togo 1972-1979
* lees hier de recensie op MixedWorldMusic.com
2010 - Angola Soundtrack - The Unique Sound Of Luanda 1968-1976
* lees hier de recensie op MixedWorldMusic.com
2010 - Anibal VelasQuez y Su Conjunto - Mambo Loco
* lees hier de recensie op MixedWorldMusic.com
2011 - Orchestre Poly-Rythmo De Cotonou - The 1st Album (1973)
* lees hier de recensie op MixedWorldMusic.com
2011 - Rob - Funky Rob Way
* lees hier de recensie op MixedWorldMusic.com
2011 - Bambara Mystic Soul - The Raw Sound Of Burkina Faso 1974-1979
www.mixedworldmusic.com/recensies.php?id=373&offset=5&poffset=0
www.myspace.com/analogafrica
https://analogafrica.blogspot.com
