Pianist Kishon Khan (1970) uit Londen was in 2006 oprichter van de groep Lokkhi Terra met haar ongebruikelijke mix van latin en Bengali folk. In 2010 verscheen het debuutalbum No Visa Required, twee jaar later gevolgd door Che Guava’s Rickshaw Diaries. De muziek wordt in de Londense Time-out aangeprezen als: ‘A majestic multi-cultural blend of sounds… effortlessly builds bridges between rolling Indian raga rhythms, Afro-Cuban grooves, Acid Jazz/funk and free flowing improvisation.' Naar aanleiding van hun showcase tijdens de WOMEX in Cardiff, vorig jaar oktober, sprak Charlie Crooijmans met muzikaal leider en pianist Kishon Khan. Ook trombonist Justin Thurgur deed af en toe een duit in het zakje. 6 Juli staan ze exclusief voor de Benelux op het Java eiland in Amsterdam tijdens Roots Open Air.

tekst en foto's door Charlie Crooijmans

Waar kom je vandaan en hoe ben je in de latin music terecht gekomen?‘
Ik ben geboren in Bangladesh. Tijdens Bengaalse vrijheidsoorlog in 1971 verhuisden we naar Londen, waar ik in aanraking kwam met verschillende culturen. Vooral in mijn kindertijd, in de jaren zeventig, voelde ik me aangetrokken tot andere gemeenschappen, omdat we allemaal minderheden waren. Mijn moeder zong Indiaas klassiek en ze wilde graag dat ik ook een instrument leerde spelen. Ik heb toen gekozen voor westerse klassieke piano en later voor jazz. Ik ben gek op reizen en kon altijd wel werk vinden als pianist. Als jazzpianist heb je leren improviseren en daardoor ervaar je dat muziek werkelijk een internationale taal is. Al reizend merk je dat je echt diep kan duiken in verschillende culturen. Van Cuba, tot India en Bangladesh.’

Justin Thurgur kan dat bevestigen
‘Toen we in Cuba waren en ik met m’n trombone op pad ging, werd ik voortdurend uitgenodigd om bij mensen thuis te komen en dan kwamen al snel de verhalen over muzikanten die ze kenden, dat soort dingen...’

Khan tegen Thrurgur:
‘In Cuba werd jij ook altijd gevraagd om mee te spelen bij allerlei straatbandjes en ik in clubs. Ik vond dat overigens best eng, want als je ook maar iéts fout deed, keek de hele band naar jou.’

Thurgur vervolgt:
‘... ondanks dat mijn Spaans niet is om over naar huis te schrijven, heb ik daar toch een heleboel vrienden gemaakt, gewoon door samen muziek te maken. Je wordt al snel opgenomen in de groep. Buitenstaanders konden vaak niet geloven dat ik een Engelsman was’.

Terug naar Khan:
Je moeder zong Indiaas klassiek en jij speelde westerse piano. Hoe ben je uiteindelijk met de Bengaalse muziek in aanraking gekomen?
‘Nadat ik was afgestudeerd ben ik voor een jaar naar Bangladesh afgereisd en heb de mela’s (vieringen van spiritualiteit) bijgewoond waar de Bauls spelen. Het was de eerste keer dat ik zonder familie in Bangladesh was en op die manier heb ik mijn eigen cultuur leren kennen. Het was echt een eye-opener. De Bauls volgen de goden, maar  sporen je ook aan om je naasten te eerbiedigen. Hun teksten, die soms wel 200 jaar oud zijn, doen denken aan de hippiecultuur uit de jaren zestig. Die zogenaamde religieuze spanningen waarvan (westerse) media altijd melding maken, zijn er wel, maar er is ook veel tolerantie jegens andere religies.’

Wordt er in Bangladesh geluisterd naar latin?
‘Latin muziek is Bangladesh nauwelijks bekend. In 2009, toen Lokkhi Terra er ging optreden, hebben we voorafgaand aan ons vaste repertoire alleen Cubaanse muziek en jazz gespeeld. De reacties uit het publiek waren heel enthousiast! Ik denk dat er veel meer overeenkomsten zijn tussen latin en Afrika en Azië dan tussen latin en Europa en Noord Amerika. In het dagelijks leven hebben we dezelfde houding ten opzichte van lawaai, chaos en familie. Dat heb je in Europa ook wel, maar ik weet nog dat toen ik voor het eerst in Cuba was, ik me er meteen thuis voelde. We hebben gespeeld in de sloppenwijken (shanty towns) van Bangladesh en de Bengali lieten zich willig meevoeren met de muziek, ook al verstonden ze niets van de teksten. Dus ik denk dat de kansen voor latin music in Bangladesh en India enorm zijn.’

Kan je iets vertellen over de bandleden?
‘Een van de zangeressen - Sohini Alam - is geboren in Londen maar heeft geruime tijd in Bangladesh gewoond. Aanon Siddiqua is geboren in Bangladesh en kwam naar Londen om te studeren. Mijn nicht, die er nu niet meer bij is, heeft mij veel geleerd over Bengaalse volksliedjes. We hebben ook Aziatische percussie, zoals tabla's. Soms werken we met een gastspeler, zoals Pandit Dinesh. In de jaren zeventig zag je geen Aziatische mensen op de Britse tv, maar toen ik acht was speelde er een Indiase man tabla's in Top of the Pops. Dat was Pandit Dinesh. Hij heeft met heel veel artiesten gewerkt, van Michael Jackson tot Asha Bhosle. In de band speelt hij naast tabla ook conga’s. Van stereotypen moeten we niks hebben. Justin Thurgur heeft twintig jaar gewerkt met Dele Sosimi (toetsenist bij Fela en Femi Kuti) en wij twee spelen ook al twintig jaar samen. We zijn samen naar Cuba gegaan. Hij (Thurgur) zit ook in de bekende folkgroep Bellowhead. De meesten van ons zijn sessiemuzikanten. Zelf speel ik bijvoorbeeld met Hugh Masekela en Gilles Peterson's Havana Cultura. Om bij Lokkhi Terra te kunnen spelen, moet je open staan voor muziek buiten je eigen traditie. We willen gewoon leren van verschillende soorten muziek. Eigenlijk hoef je niet eens zo ver te reizen. Londen, met al zijn verschillende gemeenschappen, is ook een perfecte leerschool.’

De Bollywoodcomponisten waren vroeger ook al geïnteresseerd in Cubaanse muziek.
‘Ja, je hebt helemaal gelijk. In de jaren 1950 was S.D. Burman bezig met het fuseren van stijlen, met dit verschil dat hij nog nooit Cubaanse muzikanten had ontmoet.’

Thurgur vult aan:
‘We spreken altijd over globalisering, maar dat is al duizenden jaren gaande. Tegenwoordig gaat het alleen sneller. Het is makkelijker om muziek te vinden die gemixt is met andere culturen, dan muziek die geïsoleerd is gebleven. De traditionele muziek van Cuba is eigenlijk pas zestig, zeventig jaar oud. Vroeger gingen er ook mensen reis. Een instrument als de tabla is bijvoorbeeld terug te voeren tot Noord Afrika. Of kijk naar het Indiase harmonium, dat eigenlijk uit Europa komt! Ik herinner me uit mijn jeugd nog een Bengaals volksliedje dat eigenlijk een Schotse oorsprong heeft.’

Khan verwijst naar de Bengaalse dichter, componist Rabindranath Tagore (1861 – 1941):
‘Tagore heeft Schotse melodieën gebruikt. Ze werden alleen aangepast aan de Bengaalse smaak.’

Jullie gebruiken Bengaalse volksliedjes, waar gaan de teksten over?
‘Meestal gaan ze over de liefde tussen Krishna en Radha, wat een verboden affaire was. Heel veel Bengali liederen hebben een dubbele betekenis.’

Wat betekent Lokkhi Terra?
‘Het verwijst naar iemand die heel mooi is, maar een beetje scheel kijkt’

Concert
zo 6 juli, 13.30 uur, Roots Open Air, Java Eiland, Amsterdam 
www.amsterdamroots.nl