Matt Brewer doet een solo
De concerten van de New Yorkse saxofonist en componist Steve Lehman (New York, 1978) tijdens North Sea Jazz en in het Bimhuis zijn me bijgebleven: zelden klonk moderne jazz zó zwanger van een heilig moeten (ik probeer hier het cliché recensentenwoord 'urgent' te vermijden, ziet u). Zo gestructureerd en toch spannend, zo onvoorstelbaar virtuoos en toch niet gespeend van emotie, zo onnavolgbaar en toch in flow had ik het zelden eerder meegemaakt.
Natuurlijk, Lehman stamt uit de powerfunk school van Steve Coleman, een voorganger en geestverwant inzake dat aparte jazzgenre vol hevig pompende funkstructuren die toch niet saai zijn. Het gekke is dat ik zelfs normaal gesproken helemaal niet hou van complexiteit en virtuositeit: als u bij mij midden in de nacht aanbelt voor fusion doe ik niet open. Maar Lehman, net als Coleman trouwens, weet op een of andere mystieke wijze die aloude dichotomie tussen emotionele expressie en technische virtuositeit achteloos op te heffen, in een sprankelend discours dat ook de zintuigen weet te raken.
Een strikt genomen niet-muzikale herinnering van de Bimhuis-avond: werkelijk iedere in Nederland woonachtige musicus of componist die wat te vertellen heeft in avontuurlijke zin was aanwezig (wat hoe je het ook wendt of keert een concert in een apart kabinet van je herinnering plaatst). En: na afloop stond Lehman samen met Louis Andriessen in een naar het zich liet aanzien geanimeerde conversatie de partituur door te nemen, met Louis buitengewoon aandachtig luisterend naar deze idioot jonge en veel te muzikaal intelligente New Yorkse jazzcat.
Ineens hoorde ik dat hij in Eindhoven zou spelen met een trio. Vanavond zag ik hem in Café Wilhelmina en vreemd genoeg bleef de magie van die twee eerdere keren dat ik hem zag lange tijd uit. In het octet zijn de vibrafoon en tuba toch belangrijker dan je zou denken: gestript tot klassiek jazztrio verbleekt Lehman ietwat tot zoveelste Ornette Coleman epigoon. Extreem goed geserveerd, maar toch ook weer niet echt beklemmend nieuw. Bovendien viel me op dat zijn toon een beetje schrielig is, niet zo lekker beefy als bijvoorbeeld een Tobias Delius. Maar goed, da's een smaakkwestie.
Totdat! Totdat contrabassist Matt Brewer ineens een heftige solo inzet (Steve deinst ietwat geschrokken achteruit) die herinnert aan de betere flamenco: zo vol van gevoel, zo rijk aan melodisch vernuft, zo onheilszwanger van verrassende ritmische accenten. Ik stond aan de grond genageld.
Toch was ik te onrustig om te blijven voor de tweede set. Bovendien ben ik van mening dat iedere, en dan bedoel ik ook echt íedere musicus zijn of haar statement meteen in de eerste set moet maken. Dat is wat zoveel van de New Yorkse jazzcats de keurige conservatoriumjazz mensen uit Nederland in een slagschaduw doet zetten: die overrompelende, misschien wel typisch Amerikaanse 'take no prisoners attitude' – opkomen en meteen je publiek plat spelen met de eerste drummep, de eerste rietstoot, het eerste trompetsalvo. Niet dat laffe gelispel en pseudoromantisch 'kijk mij eens diepzinnig trompetteren naar een hoogtepunt, ik ben een dichter, hoort u dat mensen?' Nee, BAM! Spelen alsof je leven ervan afhangt – iedereen is druk, dus ook je publiek. Get to the f*&^% point!
Ik dwaal af. Verleidelijk om nu te eindigen met een recenserende 'conclusie' maar laat me volstaan met te zeggen: Steve Lehman doet er toe, en als u morgenavond niets beters te doen hebt – krijg uw kont naar het Bimhuis, pronto.
Gehoord: maandag 10 maart Café Wilhelmina Eindhoven (alleen de eerste set). Steve Lehman Trio speelt woensdag 12 maart in het Bimhuis, Amsterdam.
