Aziza Brahim uit Westelijke Sahara over Soutak ‘De Saharawi’s hebben een identiteit nodig’ 2 september, 2014

Al drie maanden lang staat Aziza Brahim met haar nieuwe album Soutak op de eerste plaats van de World Music Charts Europe. Zondag 18 mei 2014 was ze te gast bij Vrije Geluiden, een uitzending die 24 mei herhaald wordt en te zien is op Uitzending Gemist. Charlie Crooijmans sprak met de zangeres uit de Westelijke Sahara over haar nieuwe album en de levenssituatie van haar volk, de Saharawi's.


door Charlie Crooijmans


De Westelijke Sahara, in het noordwesten van Afrika, is sinds de onafhankelijkheid van Spanje een probleemgebied. De ouders van Aziza Brahim zijn noodgedwongen uit elkaar gegaan toen haar vader besloot in de hoofdstad El Aaiun te blijven. Brahim, die in 1976 in het vluchtelingenkamp in Algerije geboren is, heeft haar vader nooit levend gezien. Op haar elfde kreeg ze met een aantal leeftijdgenootjes een beurs om in Cuba onderwijs te volgen. Terug in het kamp heeft ze voor de muziek gekozen en won ze in 1995 een nationale Saharawi-competitie.

Nummer één in de World Music Charts Europe
Intussen heeft ze meegewerkt aan een aantal films en heeft ze vier albums op haar naam staan, het laatste Soutak genaamd. Recentelijk trad ze op in het programma van Jools Holland, en Soutak staat al enkele maanden op de eerste plaats van de World Music Charts Europe. Dat haar muziek wijd en zijd bekend raakt is mooi, vooral omdat ze op deze manier ook aandacht kan genereren voor haar volk, de Saharawi’s. Speciaal voor VPRO’s Vrije Geluiden is Aziza Brahim overgevlogen uit haar woonplaats Barcelona. In het Bimhuis, waar de opnamen van Vrije Geluiden plaatsvonden, sprak ik met haar over haar muziek en de situatie van de Saharawi’s.

De teksten op het album Soutak zijn heel politiek geëngageerd. Ben jij de zegsvrouwe van de onafhankelijkheidsbeweging Polisario?
'Nee, ik ben geen politica. Ik ben een van de drie generaties die in een vluchtelingenkamp heeft gewoond en representeer mijn leven en mijn muziek. Ik voel me genoodzaakt om die context te vertellen in mijn muziek. Je moet je voorstellen dat de Marokkaanse bezetting elke culturele expressie onderdrukt. Als we onze cultuur niet beschermen, dan verdwijnen wij ook als volk.'

Globale dimensie
'We hebben een mondelinge overlevering. Hoe kunnen wij onszelf respecteren als we geen identiteit hebben? De teksten gaan niet alleen over de Saharawi’s. Ze gaan ook over het lijden van andere volkeren en hebben dus een globale dimensie. Elk lied is een waar gebeurd verhaal, niet per se een politieke boodschap.'

De muziek op Soutak is anders dan op je vorige album, Mabruk; veel rustiger, in een akoestische setting. Het album is geproduceerd door Chris Eckman (Tamikrest, Samba Touré). Hoe verliep die samenwerking?
'Op het vorige album hoor je inderdaad meer rock en pop, omdat die energieke drive beter bij die teksten passen. Chris heb ik ontmoet tijdens het maken van het vorige album. Ik ben ontzettend blij met onze samenwerking want het klopt gewoon.

Arabisch, Andalusisch, Afrikaans en latin
De band bestaat uit muzikanten die dichtbij wonen (in Catalonië), met sommige heb ik al eerder samengewerkt. Ze brengen allemaal hun eigen stijl mee, waardoor het een rijker en mooier geheel is geworden. Op de plaat hoor je Arabische, Andalusische, Afrikaanse en latininvloeden. Allemaal uit landen waar ik ooit ben geweest, zoals in Cuba, dat ik als mijn tweede vaderland beschouw, omdat ik nog nooit zo lang ergens heb gewoond.'

In het cd-boekje van Soutak verwijs je naar de nijpende situatie van Mali. Op welke manier horen we dat terug in je muziek?
'Ik ben er  nog nooit geweest, maar Mali wordt gezien als de wieg van de Afrikaanse muziek. Ik ben zowel Arabisch als Afrikaans en voel me verwant met wat er in Mali gebeurt. Daarom wil ik mijn steun betuigen.

Ali Farka Touré
De muziek uit Mali heeft me altijd zeer aangesproken en Ali Farka Touré is mijn grote idool. Vooral in het nummer Lagi hoor je invloeden van de desertblues. Op het album doet trouwens ook de Malinese gitarist Kalilou Sangare mee.'

Op het album speelt je zelf de tabal, wat is dat voor een instrument?
'De tabal is een trommel die typisch is in de Saharawi cultuur. Traditioneel wordt het instrument alleen door vrouwen bespeeld. Als basis voor mijn composities gebruik ik diverse ritmes uit de traditionele haul (muziekstijl van de Saharawi’s; red.).'

Hoe ben je in de muziek begonnen?
'Toen ik klein was zong ik elke vrijdag (heilige dag) islamitische gezangen mee. Op de teksten van mijn oma verzon ik met mijn familie melodieën. Vanaf mijn zevende werd ik door mijn oma aangemoedigd om mee te gaan naar haar optredens.'

In de vluchtelingenkampen was niet alleen religieuze muziek te horen, maar ook haul en raï. Is je twintig jaar oudere evenknie Mariem Hassan een voorbeeld voor je geweest?
'Ik heb een paar jaar met haar samengewerkt. Ze is een belangrijke zangeres in mijn land, maar ze doet wel heel andere dingen, en hoewel ik haar traject bewonder, ben ik toch meer geïnspireerd geraakt door mijn oma en de overlevingskracht van het Saharawi-volk. Mijn oma heeft als bijnaam “Dichteres met het Geweer”. Alles wat er in vijftien jaar oorlog is gebeurd heeft ze verwerkt in gedichten, dus wordt ze gezien als het geheugen en de stem van het volk.'


Vrije Geluiden
Op zondag 18 mei is Aziza Brahim te zien in het VPRO-programma Vrije Geluiden op Nederland 1, 10.30 uur. De uitzending wordt zaterdag 24 mei herhaald om 9.00 uur, ook op Nederland 1. Daarna natuurlijk ook via Uitzending Gemist, of www.vrijegeluiden.nl.

Optreden Aziza Brahim bij Jools Holland, 29 april 2014





Lees hier de MixedWorldMusic-recensie door René van Peer van haar album Mabruk.

Lees hier de MixedWorldMusic-recensie door Ben Ackermans van haar nieuwe album Soutak.


Luister naar Aziza Brahim's album Soutak




meer features
Atlantic Music Expo 2022
26 december, 2022
Achtergronden bij El Ultimo Trago
23 december, 2009
Poëzie in de strijd tegen de wereldmuziekpolitie
24 december, 2009
Oumou Sangar�s Seya album van het jaar
26 december, 2009
Havana Cultura: een omvangrijk muzikaal project
20 juli, 2010
Zangeres op tournee in Nederland met nieuwe cd op zak
6 april, 2011
Ivoriaanse bassiste/zangeres presenteert nieuw project
27 februari, 2010
Gitarist Dom Flemons over Genuine Negro Jig
27 september, 2012
Portugees kwartet komt naar Nederland
26 maart, 2012
Malinese zanger voor drie concerten naar Nederland
14 september, 2010