Kunnen drie percussionisten en een pianist samen een kwartet vormen? ‘Ja’ is het antwoord dat gegeven wordt in een dynamisch interview door Kim Weemhoff. De vier groepsleden Nils Fischer, Afra Mussawisade, Niti Ranjan Biswas en Ramón Valle laten hun licht schijnen over dit project, dat van 2 tot en met 12 februari door Nederland gaat touren in de Music: World Series.

door Kim Weemhoff

De vier musici van Skins & Keys, elk met een sterke individuele zeggingskracht, gaan gezamenlijk op ontdekkingstocht om authentieke percussie uit India, Iran, Cuba en andere slagwerktradities te verbinden met pianospel met roots in Cuba.

Initiatiefnemer en bandleider Nils Fischer geniet internationale faam als percussionist en bandleider. Hij is first call-sessiemuzikant in Duitsland en hier bekend vanwege zijn werk met vriend en drummer Lucas van Merwijk in Drums United, Cubop City Big Band, en Nueva Manteca. Daarnaast timmert hij aan de weg met zijn eigen projecten Timbazo en CaboCubaJazz.

Drie percussionisten
Met de twee andere slagwerkers van de formatie, Afra Mussawisade en Niti Ranjan Biswas, speelt Fischer ook bij slagwerkgroep Drums United. Ook kennen ze elkaar van het conservatorium van Rotterdam; Fischer en Mussawisade studeerden er samen, Fischer geeft er les, en Biswas is er zelfs hoofd van de Indiase afdeling. De naam Afra Mussawisade duikt veelvuldig op in jazz- en cross-overprojecten. Soms ter kleuring en ondersteuning naast een drummer, maar evenzo vaak is de Iraanse multipercussionist de enige trommelaar in de formatie. Niti Ranjan Biswas is een van de meest gevraagde tablaspelers in Europa. De man uit Bangladesh is zowel actief in de Indiaas klassiek-hoek als in mengvormen van jazz en wereldmuziek.

En een niet-drummer
De enige niet-drummer van het stel is Ramón Valle. De virtuoze pianist uit Cuba speelt al jaren met topmusici over de hele wereld, zoals trompettist Roy Hargrove en Horacio ‘El Negro’ Hernández, maar maakt tegenwoordig vooral furore met zijn eigen jazztrio. In Skins & Keys draagt hij zorg voor de melodische en harmonische kant van de zaak maar doet hij zeker ook ritmisch van zich spreken. Wat moeten wij ons voorstellen bij deze bonte combinatie van instrumenten en slagwerktradities? We overvielen het kwartet met wat vragen om een beeld te krijgen.

De naam Skins & Keys suggereert dat piano iets anders is dan een slaginstrument. Wat maakt de combinatie zo anders dan een bekendere, zoals marimba en percussie?
Nils Fischer (NF): ‘De piano is officieel natuurlijk een ritme-instrument, maar het heeft nog wel wat meer dimensies... Al hoor je bij mijn vijf tumbadora’s (conga’s; red.) toch ook al een scala van melodieën.’
Ramón Valle (RV): ‘De piano is zeer rijk aan mogelijkheden, melodisch en harmonisch. Je kunt staccato spelen, legato, en zelfs het gevoel creëren dat je naar een heel orkest luistert. Het geeft mij de mogelijkheden om met melodieën rond te percussie-instrumenten te schilderen.’
Afra Mussawisade (AM): ‘De piano is het meest complete instrument dat er is; het ultieme gereedschap voor muziek maken en componeren.’
Niti Ranjan Biswas (NRB): ‘Nou, mijn tabla-set is toch ook van ritmisch begeleidingsinstrument geëvolueerd tot iets met een melodieus volwassen approach. Al met al lijkt ‘vellen en toetsen’ mij dus beslist geen onzinnige naam.’

Hoe vermijd je in deze bezetting dat het steeds een pianocompositie of -improvisatie wordt met begeleiding van wat trommels en hier en daar een percussiesolo?
RV: ‘We hebben het hier niet over een jamsessie. We spelen echte composities waarin we de mogelijkheden van ieder instrument gebruiken om tot een body of sound te komen. De verschillende elementen van het kwartet zullen per compositie variëren en verschuiven.’
NF: ‘We zitten nu nog helemaal in de spannende laboratoriumfase, maar er is bijvoorbeeld al een stuk waar de melodieuze ideeën voornamelijk uit de tumbadora’s komen. Er komen ook stukken die gebaseerd zijn op Perzische liederen en ritmes, of op Indiase structuren of juist weer Cubaanse feels en grooves. Ideeën genoeg!’
AM: ‘Het is natuurlijk nooit helemaal te voorkomen dat de piano een hoofdrol speelt, met begeleiding van de drums. Dat hoeft ook niet. Maar communicatie is de basis van dit gezelschap, en daarom zal er toch vooral sprake zijn van een mengvorm waar ieder instrument zijn bijdrage levert aan het geheel. Er zal dus  afwisseling genoeg zijn.’
NRB: ‘Anders gezegd: Everybody will take care of everything!’

Hoe verklaren jullie dat slagwerkgroepen als paddenstoelen uit de grond schieten en ook geliefd zijn bij een breder publiek?
NF: ‘Ken je die uitspraak van Dizzy Gillespie? “Ik denk dat muziek ooit begonnen is met iemand die op een trommel begon te slaan, en ik denk dat het ook zo zal eindigen.” Drums gaan rechtstreeks de ziel in, en ritme is de essentie van leven. Ook al ben je je er niet altijd bewust van, het effect is altijd heel sterk. Het bespelen van trommels is vaak ook een visueel spektakel, en dat buiten de meeste drumgroepen vaak goed uit. Het is natuurlijk een platgetrapt cliché, maar muziek, en dan met name drums en ritme, is een universele taal! De meest uiteenlopende culturen smelten moeiteloos samen als je op trommels gaat spelen.’

Hoe zou dat komen? Wat is de connectie tussen de muziek uit Cuba, India, Iran en… Duitsland? Is de bindende factor Afrika? Is het historisch verspreid door de zigeuners?
AM: ‘Indiase en Perzische muziek hebben veel gemeen als het gaat om compositie, structuren en uitvoering. Als je op de wereldkaart kijkt, kun je de lijnen zo uitstippelen… Cubaanse muziek is beïnvloed door Spaanse muziek, die weer door Arabische muziek is beïnvloed, en al die stijlen hadden weer hun effect op Iran.’

En uiteindelijk komt alles samen in de Duitse Schlager…
NF (lachend): ‘Ramón brengt natuurlijk ook westerse klassieke muziek als invloed in de groep.’
AM: ‘Natuurlijk kun je nadenken over die historische lijnen en er wetenschappelijk over gaan zitten doen, maar daar houden we ons echt niet mee bezig als we samenkomen in de repetitieruimte. Dan gaan we gewoon zitten en spelen, en vinden we in no time een muzikale taal die we allemaal verstaan.’

Laatste vraag. Het is de moeder aller valkuilen, en zelfs de grootste drummers (en ook pianisten) trappen erin als je ze samen op een podium zet: elkaar proberen weg te spelen! Bij jullie kwartet is de insteek overduidelijk ‘respect tot in de hoogste graad’, maar we weten ook allemaal hoe Dr. Jekyll in Mr. Hyde verandert als de hormonen beginnen te stromen. Hoe beteugelen jullie ‘het beest’?
RV: ‘Dat is een kwestie van overgave aan de muziek, en niet aan wat je weet en ooit geleerd hebt. Er is ruimte genoeg voor ons allemaal.’
NF: ‘Er is genoeg emotionele beheersing in ons bandje...’
AM: ‘Elkaar kennende is hier geen egoprobleem, maar er zullen zeker battles komen...’
NF: ‘We kijken ernaar uit!’
NRB: ‘Er zal bloed vloeien! Ze zullen mijn tabla-hamer leren kennen! Haha. Maar genoeg gegrapt: muziek is iets goddelijks. We hebben het hier over creatie en niet over destructie!’

Via Spotify en Youtube kun je kennismaken met de afzonderlijke musici.

Youtube-playlist
Klik hier voor een videoplaylist met beelden en muziek van de vier musici afzonderlijk.

Spotify-playlist
Klik hier voor een playlist op Spotify met aldaar beschikbare muziek van de groepsleden.

Bezetting Skins & Keys
Nils Fischer (Duitsland) - Cubaanse en Caribische percussie
Afra Mussawisade (Iran) - wereldpercussie
Niti Ranjan Biswas (Bangladesh) - tabla
Ramón Valle (Cuba) - piano

Concerten
do 2 februari: Tropentheater, Amsterdam
za 4 februari: Muziekhuis Utrecht
zo 5 februari: Korzo, Den Haag
do 9 februari: Grounds, Rotterdam
vr 10 februari: De X, Leiden
zo 12 februari: Theater Bouwkunde, Deventer

www.musicworldseries.nl