foto door Hans Speekenbrink
Ceylan Ertem bij Baraná, Bimhuis december 2011 (foto Hans Speekenbrink)
Ceylan Ertem bij Baraná (foto Hans Speekenbrink)
Behsat Üvez (foto Hans Speekenbrink)
Steven Kamperman (foto Hans Speekenbrink)
Ersnt Reijseger (foto Hans Speekenbrink)
Ceylan Ertem (foto Ton Maas)
Baraná (foto Rosanne de Boer)
Baraná (foto Rosanne de Boer)
Baraná neemt met Ceylan Ertem verfrissende duik Op het nieuwe, poppy album Xenopolis staat Istanbul centraal maandag 19 december, 2011

Het internationale gezelschap Baraná van saxofonist Steven Kamperman en zanger/snarenspeler Behsat Üvez heeft met hun nieuwste cd Xenopolis een reusachtige sprong gemaakt. Was het vorige album Sarap nog gedrenkt in jazz en improvisatie, nu heeft de groep zich begeven op het terrein van de pop. Minder dan voorheen ligt de nadruk op Turkse instrumenten en lange solo’s. Voor Xenopolis heeft Baraná de krachten gebundeld met zangeres Ceylan Ertem.


door René van Peer

Prominent aanwezig zijn de samples van Afra Mussawisade, de elektrische gitaar van Jeff Sopacua en het funky elektrische cellobaswerk van Ernst Reijseger. Maar Ertem is de echte blikvanger met haar soepele, expressieve stem. Ze drijft de spanning op, jaagt de muziek naar sensuele hoogten. Samen met haar hebben Steven Kamperman en Behsat Üvez popsongs geschreven waarin Istanbul centraal staat.

Turkse rockgroep
Xenopolis is het gevolg van de vraag van het Utrechtse wereldculturencentrum Rasa aan Baraná om eens met een Turkse gastvocalist te spelen, aldus Kamperman. 'Het leek ons een goed idee, maar toen Behsat en ik gingen zoeken, bleek het veel lastiger dan we gedacht hadden. Er zijn prachtige traditionele zangers en zangeressen in Turkije, maar wij wilden iemand hebben die op een speelse manier met de traditie om kan gaan. Dat beperkt de keuze aanmerkelijk.
'Het werd een hele zoektocht langs MySpace en vergelijkbare sites, tot Behsat met Ceylan op de proppen kwam. Ze was toen achter in de twintig, was net uit een Turkse rockgroep gestapt. Ze was voor zichzelf aan het rommelen met drum ’n' bass. Het klonk merkwaardig, maar ze had een geweldige stem. Vraag was alleen wat wij ermee zouden kunnen. Wat zij deed paste niet binnen het kader waarin wij op dat moment speelden.'

Music Meeting
Tot dan toe had Baraná zich vooral toegelegd op een cross-over van jazz en traditioneel Turkse muziek. Dat deed de groep al sinds de oprichting op instigatie van Music Meeting-programmeur Wim Westerveld. Westerveld had Behsat Üvez benaderd voor een compositieopdracht die tijdens de editie van 2002 in De Vereeniging in Nijmegen uitgevoerd zou moeten worden. Het optreden bleek een succes en de band kon het jaar daarna op verschillende festivals spelen. Opnamen die de radio van dat optreden gemaakt had bleken zo goed van kwaliteit dat die op cd uitgebracht konden worden. Die bracht de groep extra bekendheid.

Kazachse elementen
Na jaren jazz en wereldmuziek gespeeld te hebben wilden Üvez en Kamperman het wel eens over een andere boeg gooien. 'Een pop-cd met liedjes en vette grooves zou erg leuk zijn, vonden we allebei. Ceylan was de ideale kandidaat. Zo had ze in een paar van haar drum ’n'bass-nummers Kazachse elementen gebruikt.
'We lieten haar omgevingen, grooves en verbindingen horen die we gecomponeerd hadden. We wilden dat ze vrij zou zijn om de muziek te zingen zoals ze dat zelf wilde. Ze moest geen uitvoerder zijn van onze ideeën. Ceylan heeft teksten geschreven en zelf de melodieën ingevuld. Ze is ontzettend creatief en snel. Ze heeft het materiaal voor haar nieuwste cd in twee weken geschreven. Ze is ook fotografe. Volgens mij slaapt ze nooit.'

Blijven uitvinden
Xenopolis kwam zo heel anders tot stand dan Sarap, waarvoor de groep drie dagen in de studio nummers en improvisaties inspeelde en uit de opnamen de beste stukken selecteerde voor de cd. Kamperman: 'We moesten echt gaan produceren, meer denken over geluid en het werken met samples. Het is spannend, maar ook heel leuk om te doen. Nu zijn de samples vooral ritmisch. We willen daarop doorgaan en ook andere mogelijkheden uitproberen. Door het andere geluid krijgen we vanzelf andere ideeën. Zo willen we onszelf graag blijven uitvinden. Het is de bedoeling om ons publiek op het puntje van hun stoel te zetten. Met routineklussen help je niemand.'

Istanbul
Ertem is verantwoordelijk voor het merendeel van de teksten. Die hebben Istanbul als onderwerp, zij het steeds op een andere manier en vanuit verschillende gezichtspunten. Het eerste nummer gaat bijvoorbeeld over Sulukule, een wijk die nog niet zo lang geleden gesloopt is. 'Het was de wijk van de zigeuners. Ze musiceerden daar op straat. De gemeente bepaalde dat de bewoners moesten vertrekken en dat de huizen tegen de vlakte moesten.
'Twee dagen voor de sloop is Ceylan daar met haar camera geweest. Daar heeft ze een poëtische tekst over geschreven. En er is een lied over de elite, waarin Ceylan zingt hoe haar naaldhakken over het trottoir tikken. Ze weet steeds een verrassend perspectief te kiezen. Behsat heeft geholpen met de vertaling, een ongelooflijke klus omdat ze vol zaten met woordgrappen en associaties.'

Young and hip
Üvez schreef op zijn beurt een tekst waarin hij opsomt wat je ziet als je in een taxi door Istanbul rijdt. Kamperman gebruikte voor een nummer woorden en zinsneden uit touristische brochures die hij op het internet tegenkwam, en eindigt met een tekst over Amsterdam die een aantal keren heen en weer vertaald is met behulp van Google. 'Van de oorspronkelijke inhoud is niets meer over', grinnikt hij.
'Het was ingegeven door een stukje dat we over Ceylan geschreven hadden, waarin we haar ‘young and hip’ noemden. Vanwege haar gebrekkige beheersing van het Engels had ze haar toevlucht tot Google gezocht en las ze dat we haar omschreven als een zangeres met brede heupen. Haar vriend was er even niet zo zeker van of onze samenwerking wel zo’n goed idee was.'

Haat-liefdeverhouding
Xenopolis is geen lofzang geworden op Istanbul. Het is een stad om een haat-liefdeverhouding mee te hebben, stelt Kamperman. 'Istanbul vibreert als een groot levend wezen. Alles lijkt er mogelijk, maar je voelt je er ook nietig. Het is een stad die je kan opvreten. Er is wel groen, maar ze weten het goed te verbergen. De lucht is vuil. De stad wekte ooit een paniekaanval op bij Ceylan. Ze heeft daarna een clip gemaakt waarin ze alles opsomt waar ze bang voor is, van Coca-Cola tot jazz. En toch kan ze de stad niet missen.'

Kijk naar Baraná en Ceylan Ertem in de playlist op het YouTube-kanaal van MixedWorldMusic.

Luister hier naar muziek van Baraná en Ceylan Ertem in de playlist op ons Spotify-kanaal.

Cd
Baraná ft. Ceylan Ertem - Xenopolis

Concerten 2011
do 8 december: Beauforthuis, Austerlitz 
vr 9 december: Paradox Tilburg
za 10 december: Grounds Rotterdam (in het kader van de Mixed Series)
vr 16 december: Bimhuis, Amsterdam
za 17 december: PlusEtage, Baarle-Nassau
zo 18 december:Theater Bouwkunde, Deventer
ma 19 december: Grand Theatre, Groningen

Lezers die zich inschrijven voor de nieuwsbrief van Baraná op www.barana.nl kunnen gratis twee mp3-tracks downloaden van de nieuwste cd Xenopolis.
 

meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024