door Elda Dorren

Vanaf het moment dat haar muzikale carrière van start ging, eind jaren negentig, werkte Alessandra Leão met streekgenoten als Siba, Silvério Pessoa en Zé Neguinho do Coco, gelijkgestemden wier werk haar onvermijdelijk beïnvloedden. Pas in 2006 verscheen Leão’s eerste cd Brinquedo de Tambor, geproduceerd en gearrangeerd door haar vaste partner Caçapa. De plaat was in Brazilië een groot succes en wereldmuziekspotter David Byrne selecteerde er twee nummers van voor zijn podcast. In 2009 verscheen Leão’s tweede cd, Dois Cordões, waarop onder anderen Jorge du Peixe van Nação Zumbi, de Argentijnen Kiko Dinucci en Florencia Bernales en Victoria Sur uit Colombia meewerkten.

Hoe verhoudt de traditie zich tot de moderniteit in je muziek?
‘Mijn sterkste referentie is de traditionele muziek van Brazilië, maar ook die van Afrika en andere Latijns-Amerikaanse landen. Ik probeer altijd de kracht, energie en veerkracht van traditionele muziek in mijn eigen werk te gebruiken. Maar die referentie staat in contrast met mijn eigen verhaal, want ik leef in een grote, kosmopolitische stad, waar ik wereldmuziek, pop, rock hoor... Dus terwijl die traditie mijn referentiekader is, componeer ik, speel en zing ik als een vrouw van 32 die altijd in de grote stad heeft gewoond. Dat weerspiegelt zich in mijn muziek.’

Maar de meest gebruikte ritmes zijn wel die uit Pernambuco.
‘Klopt. Ik ben geboren en getogen in Pernambuco’s hoofdstad Recife, een van de belangrijkste steden in het noordoosten van Brazilië. In 1990, toen de manguebeatbeweging ontstond, zette mijn provincie zich definitief op de kaart als belangrijk en levendig muzikaal centrum. Van de traditionele ritmes uit deze regio zijn de coco, de maracatu en de candomblé de belangrijkste in mijn werk. Percussie was altijd mijn hoofdprioriteit.’

Qua slagwerk zijn de ilus te horen, de drie Afro-Braziliaanse trommels om de goden aan te roepen, aangevuld met tamboerijn, caxixis, talking drum, güiro, ganzá. De Afrikaanse elementen zijn altijd aanwezig.
‘De muziek van Brazilië heeft veel Afrikaansheid in zich. In Pernambuco is de Afrikaanse cultuur nog meer aanwezig, naast de sterke inheemse en Europese component. Als percussionist ben ik natuurlijk altijd heel erg geïnteresseerd geweest in Afrikaanse ritmes, en op een gegeven moment ben ik veel naar de muziek van Angola, Kaapverdië, Réunion, Egypte, Senegal en andere Afrikaanse landen gaan luisteren. Al die invloeden heb ik geprobeerd in mijn manier van zingen en spelen te incorporeren.’

Ook het gebruik van de verschillende gitaren is erg opvallend op deze plaat.
‘We gebruikten drie elektrische gitaren – met zes, zeven en twaalf snaren. De arrangementen van Caçapa maken mooi gebruik van counterpoint, waar elk instrument zijn eigen melodische lijn ontwikkelt die vervlecht met de andere. Deze techniek is veel toegepast in Europese klassieke muziek, maar ook in Afrikaanse polyfonie. Op mijn eerste album waren er drie snaarinstrumenten, namelijk een tiensnarige gitaar, kenmerkend voor het noordoosten, een sambagitaar met tien snaren en een sem-iakoestische gitaar. Voor het nieuwe album wilden we meer geluidstexturen creëren, en met elektrische gitaren en effectpedalen waren de mogelijkheden eindeloos.’

Waarom heet het nieuwe album Dois Cordões, ‘twee snaren/rijen’?
‘Dois Cordões gaat over dualiteit: modern en traditioneel, liefde en geweld, aankomst en vertrek, Ogum en Yemanjá... In de maracatu worden twee rijen gevormd om te dansen en de groep te ‘beschermen’, met name de meester, die zingt, en de muzikanten. Het beeld van die twee lijnen is voor mij heel, heel sterk.’

Speeldata