In 2004 trok Aurelio Martínez de aandacht van de muziekpers met zijn debuutalbum Garifuna Soul. Bij Stonetree Records bracht hij zijn tweede cd uit: Laru Beya. Een breed geschakeerd, bruisend album met gastbijdragen van Youssou N'Dour, leden van Super Étoile de Dakar, Orchestra Baobab met zangers Rudy Gomis en Balla Sidibe en de Senegalese rapper Sen Kumpe. In oktober tourt hij door de Benelux. Luiser naar de muziek van Aurelio in onze playlists!

Playlist muziek Aurelio op Spotify-kanaal van MixedWorldMusic.
Bekijk video's van Aurelio op ons YouTube-kanaal.

interview door Saskia Bender

Aurelio Martínez (39) is afkomstig uit een piepklein dorpje aan de Hondurese kust, waar de tradities van de Garifuna-bevolking in zijn jeugd nog springlevend waren. Deze bevatten de Afrikaanse en Caribisch-Indiaanse roots van zijn voorouders, slaven die in de zeventiende eeuw schipbreuk leden nabij het eiland St. Vincent. Op dat eiland ontstond een vrijstaatje, een Afrikaans-Indiaanse samenleving, die werd bedreigd door koloniale hebzucht maar pas in 1796 werd overwonnen. In dat jaar werden de Garifuna door de Engelsen gedeporteerd naar de kust van Honduras, Belize en Guatemala.

Watina
Het was zanger-gitarist Andy Palacio uit Belize die de wereld liet kennismaken met Garifuna-muziek via zijn in 2007 uitgekomen album Watina, dat een groot internationaal succes werd. Samen met producer Iván Durán van Stonetree Records had hij jarenlang gewerkt aan de cd. Helaas overleed hij onverwacht in 2008. Hij was 48 jaar. In het interview praat Martínez over zijn hechte vriendschap met Palacio en zijn rol als de nieuwe ambassadeur van de Garifuna-cultuur. Ook Iván Durán is bij het gesprek aanwezig.

De laatste keer dat je  in Nederland optrad was tijdens het Afrikafestival Hertme, op 11 juli van het afgelopen jaar. Je speelde het laatste concert, vlak voor de WK-wedstijd waarin Nederland de finale zou kunnen bereiken. Er bestond het risico dat je voor een handjevol mensen zou moeten optreden, maar zodra je begon te spelen kwamen heel veel mensen weer terug naar het podium. Kun je je die avond herinneren?
Aurelio Martínez: ‘Ja, natuurlijk? Ik was natuurlijk ook benieuwd of er wel publiek zou zijn, maar Garifuna-muziek heeft zo veel kracht en energie dat dit soort dingen gebeuren. Er is altijd een soort magie. Ik dank God en de voorouders dat ze ons deze muziek hebben gegeven en dat we deze cultuur mogen vertegenwoordigen. Overal waar we optreden ervaren we enthousiasme, positiviteit en liefde. We hebben die avond drie of vier stukken gespeeld die op het album staan, dus de mensen die erbij waren kunnen nu de albumversies van die songs horen.’

De opnamen voor Laru Beya begonnen een maand na de dood van Andy Palacio, in het voorjaar van 2008. Er is twee jaar gewerkt aan het album. Waarom hebben jullie er zo veel tijd voor genomen?
Iván Durán: ‘We legden de basis in een dorpje aan het strand in Honduras, waar we de belangrijkste opnamen maakten. Daarna volgden extra opnamen in Belize en in Senegal. Aurelio was in 2008 regelmatig te gast bij Youssou N’Dour dankzij een mentorship project van het Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative. We hebben ook samen een maand in Dakar doorgebracht – maar dan zijn we alweer een jaar verder.
‘De postproductie duurde vrij lang, want we hadden veel liedjes en de arrangementen waren ingewikkeld. Daarbij wilden we voorzichtig te werk gaan, want als je diverse stijlen en muziekculturen gaat mixen, loop je de kans dat je te ver afdwaalt van de basis, de sound moet ‘natuurlijk’ blijven. Daar ben ik misschien nog wel het meest trots op: de Afrikaanse inbreng op Laru Beya klinkt heel logisch, totaal niet geforceerd. Het kost nou eenmaal tijd om zoiets voor elkaar te krijgen, er is geen snelle manier. Dus vandaar het lange productieproces. Het mixen, het maken van een mooie balans, ook dat duurde een paar maanden. Het was niet eenvoudig, maar als je het goed wilt doen dan kost het nou eenmaal tijd.’

Wat was het moeilijkste stuk om te maken?
Iván Durán: ‘De openingstrack was een grote uitdaging. Het is een goede opener, uptempo, maar moeilijk in elkaar te zetten omdat de instrumentatie ingewikkeld was. We wilden een akoestische sound maar ook een elektrische, we wilden moderne elementen, een reggae-feel en een bolero-gitaar, de Garifuna-drums... en dan hadden we ook nog een zangpartij van Youssou in het Engels! Met zo veel verschillende elementen is het wat lastiger om er een coherent, logisch klinkend nummer van te maken. Maar het was een plezier om aan dit album te werken.’

Hoe was het om met Youssou N’Dour samen te werken en om in Senegal te zijn?
Aurelio Martínez: ‘Ik was er af en aan één jaar, in Dakar. Ik reisde ook met N’Dour mee naar de verschillende landen waar hij dat jaar concerten gaf, zoals Zwitserland, Oostenrijk, Engeland en Amerika. Tijdens een tour In Brazilië ontmoette ik Gilberto Gil. Ik probeerde zo veel mogelijk te leren en mee te nemen van deze ervaringen. Ik bewonder Youssou heel erg, niet alleen als artiest van wereldfaam, maar ook vanwege zijn sociale bewogenheid en de manier waarop hij zijn cultuur vertegenwoordigt. Het was een vol jaar, waar ik me voor honderd procent in heb gestort. Ik heb zijn leven van dichtbij meegemaakt, zijn familie en vrienden leren kennen, veel bevriende musici ontmoet. Het nieuwe album is een reflectie van alle ervaringen uit die periode.’

Met de geschiedenis van de Garifuna in het achterhoofd is het natuurlijk geweldig om naar Afrika te reizen en daar zo’n lange tijd door te kunnen brengen.
Aurelio Martínez: ‘Het was een van mijn dromen om daarheen te gaan, net zoals veel andere Garifuna hiervan dromen, en eigenlijk iedereen die deel uitmaakt van de Afrikaanse diaspora. Het was een prachtige ervaring, die nog intenser was vanwege de betekenis van het eiland Goree dat voor de kust van Senegal ligt – daarvandaan werden de slaven naar de Nieuwe Wereld gebracht.
‘Ik kan me herinneren dat ik op het strand zat, in de avondzon, het eiland lag voor me in zee, denkend aan mijn voorouders die daar gevangen zaten om als slaven naar Amerika te worden verscheept. Ik kreeg tranen in mijn ogen, toen ik me probeerde voor te stellen hoe het was om die exodus mee te moeten maken. Het raakte me heel diep, het was alsof die ervaring ergens in mijn binnenste aanwezig was. Het is iets dat we als Garifuna nog heel diep voelen, we praten er vaak over hoe het voor onze voorouders is geweest. Het lijkt dan alsof het nog maar kort geleden gebeurd is.’

Sprak je over die ervaring met Youssou N’Dour?
Aurelio Martínez: ‘Nee, dit was een heel persoonlijke ervaring die ik niet gedeeld heb met Youssou. Met hem ging het vooral over de muziek, en ik raakte ook gefascineerd door het sociale werk wat hij doet – voor zijn volk maar ook op internationale schaal.’

Kunnen we in de toekomst meer Afrikaanse invloeden verwachten in je muziek?
Aurelio Martínez: ‘Jazeker! Ik heb het gevoel dat er een nieuwe fase is ingegaan voor de Garifuna-muziek. De hernieuwde kennismaking met Afrika, het opnieuw leggen van de verbinding tussen de continenten, de Afrikaanse invloeden die hoorbaar zijn op mijn nieuwe album – niet alleen mijn eigen muziek is erdoor beïnvloed, maar het zal ook andere Garifuna-artiesten een impuls geven om de verbinding te hernieuwen. De nieuwsgierigheid naar onze roots is gewekt.’

Je stopte met je politieke werk (als volksvertegenwoordiger in het Nationale Congres van Honduras) toen Andy Palacio stierf, om je weer aan de muziek te wijden. Waarom?
Aurelio Martínez: ‘Andy was mijn vriend, mijn belangrijkste vriend uit Belize. We zijn deze reis samen begonnen. Ons project om de Garifuna-muziek internationaal bekend te maken moest gewoon doorgaan. Omdat Andy er niet meer is, doe ik het. Ik zie het zo: Andy is een gevallen soldaat van het Garifuna-leger. Onze wapens zijn muziek, liefde en vrede en die willen we aan de wereld laten zien. Op een bepaalde manier helpt Andy ons nog steeds. Hij is een inspiratiebron en hij is nog altijd bij ons.’

Kan je iets zeggen over het nummer Wamada, dat een soort eerbetoon aan Andy is?
Iván Durán: ‘Het stuk is gebaseerd op een traditioneel gezang dat alleen in besloten kring, tijdens religieuze ceremonies, wordt gezongen. Het is daarom nog nauwelijks eerder opgenomen, maar Aurelio voelde dat dit een gepast eerbetoon aan Andy Palacio zou zijn. Youssou N’Dour heeft er later een prachtige, indringende zanglijn aan toegevoegd.’

Aurelio Martínez: ‘Andy was eerst mijn vriend, daarna werd hij als een broer. Ik bewonderde hem omdat hij zo'n duidelijke missie had. Garifuna-muziek heeft weinig echte sterren. Het is heel belangrijk voor een gemeenschap om een ster te hebben, vooral voor de jonge generatie, als voorbeeld en inspiratie. Ik voel die verantwoordelijkheid ook en ik wil het publiek via mijn muziek herinneren aan die heldere boodschap van Andy. En dat is zeker geen zware taak, het geeft me juist heel veel vreugde om dit te doen!’

Aurelio -  Laru Beya (Real World Records -luister hier naar fragmenten op de site van Real World - en bekijk 'the making of' video van de track Lubara Wanwa met Youssou N'Dour)

Luister hier naar de radio-opname die Radio 6 maakte van het optreden van Aurelio Martínez op het Afrika Festival Hertme, 11 juli jongstleden.

Concerten
26 Oktober: Oosterpoort, Groningen
27 Oktober: De Roma, Antwerpen
28 Oktober: LantarenVenster, Rotterdam
29 Oktober: Tivoli De Helling, Utrecht
30 Oktober: Tropentheater, Amsterdam
2 November: Muziekgebouw Eindhoven - met Mixed Media Lounge