Die Knödel
Fischer met charliefoon tussen Andreas Lackner (l) en Walter Seebacher (r)
Alexandra Dienz en gitarist Michael Ötti
Catherine Aglibut
Die Knödel
Boubacar Traoré met Vincent Bucher
Babah Koné
Corey Harris


Vincent Bucher



Amsterdam Klezmer Band + Söndörgö
Theo van Tol (l) en Joop van der Linden
Alec Kopyt


Áron (l) en Dávid Eredics
Vier vijfde van Söndörgö
Glatt und Verkehrt 2018 (2) Ook teruggrijpen kan vernieuwend zijn vrijdag 27 juli, 2018

Door nu ook dans op te nemen in zijn programmering maakt artistiek directeur Albert Hosp, die sinds kort aan het roer staat bij Glatt und Verkehrt, het palet van het Oostenrijkse festival nog breder dan het al was, met naast wereldmuziek ook impro, experimenteel en zelfs onversneden klassiek. Bovendien leek bij de keuze rekening te zijn gehouden met het muzikale aspect van dans: alle dansers van gisteravond waren nadrukkelijk hoorbaar - bij de woest stampende flamenco onvermijdelijk, bij het subtiele voetenwerk van Nic Careiss op zijn met contactmicrofoons uitgeruste dansplaat heel doordacht en uitgekiend.


door Ton Maas (tekst en foto's)

Ooit waren ze wereldberoemd in eigen land: het wonderlijke muziekgezelschap Die Knödel. Geheel in de tijdgeest van de jaren negentig schiep bandleider en componist Christof Dienz een oeuvre dat klinkt alsof volkse Alpendeuntjes en walsjes onder handen zijn genomen door componisten als Stravinsky of Satie. Alleen al de bezetting oogt als een rariteitenkabinet. Naast alledaagse orkestgangers als viool, fagot, trompet en contrabas ontwaren we op het podium diverse hakkeborden, waarvan sommige getokkeld en andere juist gehamerd worden. Aan het ene uiteinde staat een soort xylofoon met extreem grote houten klankstaven en aan het andere een rek met lange metalen buizen, dat door percussionist Charlie Fischer zelf ontworpen en gebouwd blijkt te zijn en luistert naar de naam charliefoon. De harp van Margret Köll is weliswaar groter dan de Ierse of Bretonse varianten uit de wereld van de folk, maar kleiner dan de concertharp met zijn pedalen. Het blijkt een barokharp, waarvan de minder galmende klank fraai mengt met de rest van het ensemble.

In originele bezetting na achttien jaar weer terug
De donderende ovatie waarmee Die Knödel op het podium wordt verwelkomd, komt niet uit de lucht vallen. Het is namelijk achttien jaar geleden dat ze voor het laatst samen optraden, deze acht muzikanten die sindsdien allemaal andere wegen zijn ingeslagen. 'Zoals kinderen krijgen', verduidelijkt Dienz bij het inroduceren van zijn muzikanten met een grijns. Ondanks andere verplichtingen en bezigheden zijn op een na alle groepsleden uit de oerbezetting weer van de partij, met de al genoemde Fischer als enige nieuweling. Ondanks dat gedeelde verleden moet er hard zijn gewerkt om deze comeback mogelijk te maken, want zowel oude als nieuwe composities - hoe complex en grillig ook - worden vlekkeloos uit het hoofd gespeeld. De enige bijna-misser komt van contrabassist Alexandra Dienz, die als ze voor de allerlaatste noot van een uittro - een tour-de-force waarbij gelijktijdig rechtshandig gestreken en linkshandig pizzicato met flageoletten moet worden getokkeld (excuus voor het jargon) - met haar linkerhand naar de verkeerde positie reikt, haar fout inziet en nog net kan herstellen voordat strijkstok en snaar elkaar raken. Met een brede glimlach van opluchting kijkt ze vervolgens violiste Catherine Aglibut aan, die het allemaal heeft zien gebeuren en haar bemoedigend toeknikt.


Comeback kid van bijna tachtig
Ook Boubacar Traoré, die vervolgens aantreedt met zijn vaste trio, mag zonder meer aanspraak maken op het predicaat 'terug van weggeweest'. Zijn loopbaan begon in de tijd dat Mali onafhankelijk werd, begin jaren zestig, toen nog als rocker met leren jack en motorfiets. Na de militaire coup van 1968 viel hij in ongenade en werd zijn muziek uit de media geweerd. In de jaren tachtig maakte hij een comeback met traditionele muziek, maar na het overlijden van zijn vrouw raakte hij in een depressie en verdween naar Parijs. Daar werkte hij in de bouw, tot hij in 1990 nogmaals werd herontdekt. Lange tijd werkte hij sindsdien als solist, maar sinds het aantreden van mondharmonicavirtuoos Vincent Bucher als vaste begeleider zit Kar Kar's carrière definitief in de lift.

Desert meets delta
De oude baas heeft er in Krems ook duidelijk zin in. Niet alleen is hij goed bij stem en kan hij nog altijd uitstekend uit de voeten op zijn akoestische gitaar, ondanks gevorderde ouderdomskromming beweegt hij soepel wiegend heen en weer over het podium. Met precisiehand- en vingerwerk op de kalebas voorziet de jonge Babah Koné de muziek van ritmische accenten. Bluesman Corey Harris, die na enkele stukken zijn opwachting maakt als gast, kan aan de perfectie van deze drieëenheid weinig toevoegen. Interessant wordt het pas als hij het initiatief neemt en een typisch Amerikaanse twelve bar blues aanreikt als grondstof voor de muzikale conversatie. Dan wordt de zielsverwantschap tussen woestijn en delta opeens voelbaar en inzichtelijk.


Integratie geslaagd
Zeker als je de twee eerste festivaldagen met elkaar vergelijkt, wordt duidelijk hoe programmeur Hosp zijn ideale avond ziet: eerst overrompelen, dan meenemen de diepte in en tot slot onthalen op een feestje. Dat laatste is bij zeer weinig artiesten in betere handen dan bij onze 'eigen' Amsterdam Klezmer Band. De laatste tijd opereert die samen met de groep Söndörgö uit Szentendre in Hongarije, en hoewel tijdelijk blijkt die verbintenis ingrijpender te zijn dan een verstandshuwelijk. In feite vormen de twaalf muzikanten een nieuwe groep, die ze Szikra (vonk) noemen, naar hun gezamenlijke cd. Tijdens de interviewsessie aan het begin van de avond legt Áron Eredics van Söndörgö uit hoe ver dat gaat: 'Elk van de twaalf muzikanten mocht een stuk inbrengen voor het gezamenlijke repertoire. Maar de nummers waarvan onze vrienden denken dat ze door ons zijn ingebracht, blijken juist afkomstig te zijn van leden van de Amsterdam Klezmer Band. Dus blijkbaar is de integratie nog beter gelukt dan we zelf al dachten!'

De kracht van samenwerking
Met zichtbaar plezier worden de klankmogelijkheden van het gezamenlijke palet optimaal uitgebuit. Daarbij dwarrelen de individuele spelers over het podium om tijdelijke kongsies te vormen of om met een kort duel de spotlight te vangen. Zo kruipt de doorgaans stoïcijnse Theo van Tol uit zijn schulp voor een potje accordeonworstelen met Salamon Eredic, een van de drie broers uit het Hongaarse familiebedrijf. Alsof ze een overdosis koper willen voorkomen, nemen de blazers van de AKB soms even gas terug om het felle getokkel van de Hongaren op hun tambura's een plekje onder de zon te gunnen. Alles wordt uit de kast gehaald om met vereende krachten het doel te bereiken: dat dak moet er af! (En dat zou op deze tweede avond niet eens verkeerd zijn, want het is droog in Krems en onder de tijdelijke overkapping ook behoorlijk broeierig.)

Het mirakel van Amsterdam (en Szentendre)
Het beoogde doel wordt in overdrachtelijke zin ruimschoots gerealiseerd. Al kort na aanvang van het concert melden de eerste danslustigen zich in de zijbeuken. Het is ook lastig stilzitten als dit powerhouse op het podium eenmaal op stoom komt. Dat de twee groepen elk afzonderlijk de onderlinge interactie tot in de puntjes hebben geperfectioneerd, is na ruim twintig jaar intensief samenwerken niet eens zo verbazingwekkend, maar dat de raderen van beide machines ook nog eens naadloos en soepel in elkaar grijpen, mag met recht een mirakel worden genoemd. 'Voor ons hoeven jullie niet weg hoor. Wij willen best nog even door!' roept Job Chajes als het publiek na de denderende toegift de tent uit begint te stromen. Maar hij wordt teruggefloten door de organisatie, want hoewel de wijncoöperatie Winzer Krems aan de rand van de bebouwde kom van het stadje ligt, zijn er wel degelijk omwonenden en mag er na middenacht geen geluidsoverlast meer zijn.




meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024