Het Koreaanse duo 숨[suːm] was een van de verrassingen van de afgelopen Womex, het jaarlijkse showcasefestival dat vorig jaar plaatsvond in Cardiff. Jiha Park en Jungmin Seo bespelen traditionele Koreaanse instrumenten, zoals gayageum (citer), piri (hobo-achtig blaasinstrument) en saenghwang (mondorgel). Op het eerste gehoor klinkt hun muziek traditioneel, maar schijn bedriegt, want het repertoire van 숨[suːm] bestaat volledig uit eigen composities. Later deze maand geven de dames enkele concerten in ons land. Tijdens een kort bezoek aan Amsterdam eerder dit jaar zocht Ton Maas het duo op in de lobby van hun hotel om meer aan de weet te komen van de fascinerende klankwereld van 숨[suːm]. Jiha, die van de twee het beste Engels spreekt, beantwoordt de vragen.

door Ton Maas (tekst en foto’s)

Ik zal maar meteen beginnen met misschien wel de lastigste vraag: hoe zouden jullie je eigen muziek omschrijven?
Ik zou zeggen: als onze eigen muziek. Niet echt als traditionele Koreaanse muziek, hoewel we die wel hebben bestudeerd. Onze muziek weerspiegelt onze passie, onze energie en natuurlijk ook onze omgeving.

Hebben jullie ook samen gestudeerd?
Pas later. Zelf ben ik me al op de middelbare school gaan verdiepen in traditionele Koreaanse muziek. Op mijn dertiende nam ik voor het eerst les op de piri. Ik had op de basisschool al wel dwarsfluit gespeeld, maar wilde meer weten van onze eigen traditie.

Is dat gebruikelijk in Korea?
Helemaal niet. Er zijn niet veel mensen die zich daarvoor interesseren.

Wat ik bijzonder vind aan jullie muziek, is dat die veel toegankelijker is dan bijvoorbeeld pansori (Koreaanse opera) of hyangak (hofmuziek). Zijn jullie vertrouwd met westerse stijlen?
Zeker. Als ik thuis ben, luister ik de hele dag naar ClassicFM. Westerse klassieke muziek spreekt veel meer tot mijn verbeelding dan Koreaanse. Toen ik begon met traditionele Koreaanse muziek, kon ik me er niets bij voorstellen. Dat was ook de reden waarom we uiteindelijk besloten om onze eigen muziek te gaan maken.

Wanneer hebben jullie elkaar dan ontmoet?
Dat gebeurde op het conservatorium, waar we allebei traditionele Koreaanse muziek studeerden.

In jullie composities hoor je ook elementen die doen denken aan componisten als Steve Reich en Philip Glass, de minimalisten. Hebben jullie die ook bestudeerd?
Nee hoor. Ik denk dat die gelijkenis meer te maken heeft met het feit dat we zelf speler én componist zijn en dat onze composities voortvloeien uit ons spel. Ze zijn de neerslag van spontane improvisaties en die bevatten meestal herhalende figuren. Eigenlijk zijn we ook geen componist in de zin dat we muziek schrijven. We komen gewoon bij elkaar om te spelen en dat nemen we dan op. Die opnamen luisteren we vervolgens samen terug en kiezen er de interessantste stukken uit om aan verder te werken.

Hoe komt het dat jullie muziek zo goed in het gehoor ligt? Zijn het de melodieën of de ritmes of zit het in de harmonieën?
We luisteren naar heel veel verschillende soorten muziek. Niet alleen klassiek, maar bijvoorbeeld ook Ierse folk. Zelf houd ik van Indiase klassieke muziek, die veel verwantschap vertoont met onze eigen Koreaanse klassieke traditie. Ook daar draait het om improvisatie en zijn het de spelers die componeren. Verder is het zo dat Jungmin veel naar jazz luistert en soms jazzakkoorden gebruikt. In de Koreaanse muziek komen akkoorden helemaal niet voor.

Gebruiken jullie ook andere stemmingen? De Koreaanse muziek kent immers andere toonladders dan de westerse.
Voor sommige stukken stemt Jungmin haar gayageum inderdaad anders. De piri kan je natuurlijk niet anders stemmen, maar met bepaalde blaastechnieken kan je de toon toch iets verhogen of verlagen.

Werken jullie altijd samen als duo of doen jullie ook andere projecten?
We treden ook allebei op als solist. En als duo worden we soms gevraagd om mee te werken aan dansvoorstellingen en multi-mediaprojecten.

Zijn jullie geïnteresseerd in samenwerking met artiesten uit andere culturen?
Wat mij enorm heeft geïnspireerd, is de muziek van Shakti, de groep van John McLaughlin. Zo’n crossover van traditie met jazz zou ik ook wel zien zitten. En verder zou ik graag iets doen met Hariprasad Chaurasia, de Indiase fluitist die ik heel erg bewonder.

De gayageum lijkt sprekend op de Chinese guzheng en de Japanse koto. Wat zijn de verschillen?
Het belangrijkste verschil is dat de gayageum met de vingers van de rechter hand wordt getokkeld en niet met een plectrum bespeeld. De klank is ook expressiever omdat de snaren met de linker hand dieper worden ingedrukt. Jungmin bespeelt twee verschillende varianten van de gayageum. De ene is bespannen met stalen snaren en de andere met nylon, wat een veel zachtere en warmere klank geeft.

Hoe sterk is de verwantschap tussen Koreaanse en Chinese muziek?
We zijn natuurlijk buren. Maar de Chinese muziek is veel gevarieerder, mede vanwege de omvang van het land en de aanwezigheid van al die verschillende bevolkingsgroepen. Koreaanse muziek is meer verinnerlijkt, terwijl de Chinese extraverter is.

Speellijst:
donderdag 10 oktober - AINSI, Maastricht
donderdag 16 oktober - Korzo, Den Haag
zondag 19 oktober - Rasa, Utrecht

Meer informatie over 숨[suːm]: breathmusic