Wereldmuziekbeurs Babel Med in Marseille vierde haar 10de verjaardag met zo'n dertig showcases en 2500 vertegenwoordigers uit de wereldwijde scene. MixedWorldMusic.com was er twee dagen bij en peilde de stand van zaken in wereldmuziekland. 'Babel Med is rock 'n' roll.'

door Dieter van den Bergh, foto's Fred Reggaelover P


Op een steenworp afstand van het Dock des Suds vertrekken de veerboten naar Corsica, Algerije en Tunesië. De industriële zuidelijke dokken – ingepakt met roestige zeecontainers – zijn niet meteen de plek waar je een conferentie verwacht. De hallen, aan de rafelrand van de stad, lijken nog maar ternauwernood van de sloophamer gered. 'Dat is juist het mooie aan Babel Med', zegt Stan Rijven van het Nederlandse World Music Forum NL, de organisatie achter onder meer de World Blend Cafés. 'Babel Med is rock 'n' roll, ook als je dat vergelijkt met een grotere beurs als Womex, die zich toch vaak in wat cleanere gebouwen afspeelt.'

Dutch corner
Samen met zijn al even bevlogen partner Sonja Heimann runt Rijven stand nummer 107 (van de 170), centraal in de 'Dutch Corner'. Terwijl er in de oude vishal van de dokken vers gevangen fruits de mer worden opgediend, trakteren Rijven en Heimann hun gasten op Hollandse kaas, graanjenever, ontbijtkoek en stroopwafels. Ja, en Franse wijn, want dat kunnen die Fransen dan weer net even beter. In de stand hangen posters van Festival Mundial, Project Rakija, Fra Fra Sound en Jaime Rodriguez. Enkele andere acts die World Music Forum NL in Marseille promoot zijn het Mehmet Polat Trio, de Rumbata Beat band, Arifa en Boi Akih. De Franse markt veroveren is spannend, maar ook lastig, want nogal naar binnen gericht, weet Heimann. Maar langzaamaan lukt het om dit bolwerk binnen te dringen, bijvoorbeeld met paradepaardje de Amsterdam Klezmer Band. Hun cd Mokum deed het al niet onaardig in Frankrijk en nu is er zelfs een distributiedeal gesloten.
Het gaat sowieso helemaal niet zo slecht met de wereldmuziek in Nederland, zegt Heimann. 'Er zijn weliswaar helaas wat zalen verdwenen, maar daarvoor komen ook weer nieuwe podia terug die wereldmuziek programmeren, zoals bijvoorbeeld het Bimhuis.'

Nederlandse wereldmuziek
Wereldmuziek wordt in Nederland net zo gewaardeerd als jazz, zo bleek uit het recente onderzoek van World Music Forum NL, Klankrijk & Kansrijk: Wereldmuziek in Nederland. Maar nog niet iedereen is ervan overtuigd dat deze stroming net als pop en jazz een (internationale) vertegenwoordiger verdient. Om mensen – en een Fonds voor de Podiumkunsten – hiervan te overtuigen, staan ze óók in Marseille, samen met zo'n veertig andere Nederlanders, meer dan op een gemiddelde Womex.

Libische hiphop en Nederlandse gipsyjazz
Maar Babel Med is ook een uitgelezen kans om nieuwe muziek te ontdekken, zegt Rijven. 'Moet je maar n's meekomen.' Hij leidt Mixed naar de buren, de Libiërs van G.A.B. (Good Against Bad Crew). 'Very good band', zegt Rijven. 'No no no', grapt rapper Hamed Areeby alias Brown Sugar, 'very bááád band', en hij overhandigt ons een kopie van hun cd Revolution.
Ook in de Dutch Corner onder anderen: Edwin Zomer van Summertime Music (o.a. Mor Karbasi), Rob van den Bosch (o.a. Nynke, Skip&Die en Kapok) en gitarist Manito van La Manouche. De laatste deelt zijn stand eigenlijk met NO Blues, maar die moesten afzeggen. Met La Manouche zou Manito dolgraag Europa in, maar het blijft lastig de mensen ervan te overtuigen dat hij veel meer doet dan 'Django' en jazz manouche. In zijn kraam ligt het boek Gypsy Voices, Songs from the Romani Soul van Donald Cohen. Zijn La Manouche staat er prominent in, naast acts als Taraf de Haïdouks en Saban Bajramovic. En passant probeert de Nijmegenaar ook nog zijn Hanoi Gipsy Project onder de aandacht te brengen, een Vietnamees project waarbij hij betrokken is.

Kwetsbare instrumenten
Manager Andries van Wieren van 3S beheert samen met de muzikanten de stand van de Amsterdam Klezmer Band, die op veel belangstelling kan rekenen. De band geeft ook een showcase op Babel Med. Spannend, want hoe wordt de Amsterdamse feestklezmer hier ontvangen? De band invliegen bleek trouwens ook nog best een klus. Saxofonist/zanger Job Chajes bleef achter, hij is net vader geworden, en het is maar afwachten of hij er een dag later wel bij kan zijn. Dan de instrumenten: voor de meest kwetsbare instrumenten werd een zitplekje in het vliegtuig gereserveerd, wat in het vliegtuig tot enkele verbaasde blikken leidde. 'Een grote en reële angst van de muzikant is dat hij aan het einde van de reis zijn instrument in stukken gebroken terugvindt', zegt trombonist Joop van der Linden. 

Mediterraan en informeel
Ook aangeschoven in de Hollandse hoek is Jeanneke den Boer van Culture Connection. Ze prijst Babel Med om haar (Mediterrane en informele) sfeer. 'Waar Womex toch vooral een blanke aangelegenheid is, zie je hier van alles. Wat je hier buiten ziet op straat, zie je binnen ook.' Dus staan er 's avonds inderdaad Congolezen bij het Congolese Jupiter & Okwess International en Kaapverdianen bij het opwindende, uptempo concert van zangeres Neuza (1985), die alles in zich heeft om de nieuwe muzikale ambassadrice van Kaapverdië te worden.

Fishe & shipe & Sefardisch chanson
Zo'n dertig showcases waren er, verspreid over drie dagen en drie fraaie podia, waarvan een in een circustent. Op de buitenplaats draaide Walkabout Sound System straffe roots en etnodance vanuit een oud Citroënbusje, te midden van de constante geur van 'fishe & shipe marseillais', gebakken in een ander oud Citroënbusje. Er was nog (een beetje) meer dance op Babel Med, zoals de Peruaanse elektrocumbia van Dengue Dengue Dengue.
De naam van zangeres Mor Karbasi, geboren in Jeruzalem, en via Londen in Sevilla terechtgekomen, zoemde rond op het festival. Het publiek werd niet teleurgesteld. Ze bracht indringende Sefardische chansons – op het kruispunt van de Hebreeuwse, Spaanse en Arabische cultuur –, vaak huiveringwekkend mooi gezongen.
Kippenvel opwekkend was ook het afgeladen zitconcert van zangeres Fargana Qasimova en ensemble uit Azerbeidzjan, een land waar – buiten het songfestival – maar zelden muziek uit doorsijpelt. Fargana treedt hiermee voor het eerst echt uit de schaduw van haar vader, de beroemde Alim Qasimova. Maar van haar spirituele mughammuziek moet je wel houden. Datzelfde geldt voor Sissy Zhou, een vreemde eend in de bijt, met haar uiterst serene getokkel op een antieke Chinese gu zheng (citer).

Slappe Toearegblues en polonaise Hollandaise
Toearegband Imzad bleek – ondanks de inzet van reggae – een slap aftreksel van collega's Tamikrest en Tinariwen, de grote Salle des Sucres met een capaciteit van een kleine 3000 man onwaardig.
Oude, bekende rotten waren de Libanese luitspeler Rabih Abou-Khalil en de Italiaanse bard Gianmaria Testa. Abou-Khalil verraste met een Portugese (gast)zanger. Minder oud, maar ook bekend: de Spaanse mestizopunkrockers van Che Sudaka.
Job Chajes kwam, en overwon met zijn band in een volle grote zaal. Al bij het tweede nummer, Op Je Hoede, had de Amsterdam Klezmer Band de grote zaal mee. De Amsterdammers waren in XL-versie afgezakt naar het zuiden, dat wil zeggen met drummer en dj. Die laatste – Adam Bar-Pereg – liet onder anderen Lilian Vieira een partijtje meezingen. 'Holland is beroemd om zijn windmolens, zijn rookwaren, maar ook om zijn 'chaussures de bois'', sprak Chajes in boerenklompen-Franglish. 'Dit is onze dans die daarbij hoort. Doe de polonaise Hollandaise!' En de zaal ging los op het Nederlandstalige Op een Goppe. Ook een sterk, ouder remixnummer als Sadagora Hot Dub kwam in deze setting goed uit de verf. AKB moet met haar XL-concept definitief de wereld aankunnen, en dan zelfs de grotere podia, al was de dj nog wel erg op z'n hoede en had dat jazznummer oude-stijl ook niet per se gehoeven, al spelen ze het nog zo goed.

Boeiend en actueel
Je zou na dit weergaloze concert bijna vergeten dat er nog meer te zien was. Zo maakte singer-songwriter Lula Pena indruk met een hele nieuwe vorm van Portugese fado: eigenzinnig, androgyn en soms aanleunend tegen Nick Drake, Tim Buckley en Leonard Cohen. Nishtiman presenteerde met enkel akoestische instrumenten een vooruitstrevende nieuwe vorm van Koerdische muziek en had een volle zaal aan haar lippen. De jonge rapper/zanger Krismenn haalde met echte instrumenten de Bretonse muziek door de remixmangel, live, in realtime. Violist Jacky Molard, een oudgediend kopstuk uit de Bretonse scene –binnenkort op de Music Meeting in Nijmegen –, verlegde met zijn kwartet zijn grenzen juist richting de Balkan. Precies die grenzeloze experimenteerdrift maakt de wereldmuziek en festivals als Babel Med zo boeiend en actueel.

www.babelmedmusic.com