In 2011 kwam het album 'Sem Nostalgia' van Lucas Santtana uit op het Britse label Mais Um Discos. Het werd onverwacht goed ontvangen in Europa: binnen enkele maanden stond het op nummer 1 in de World Music Charts, het veroverde een plaatsje in de MixedWorldMusic-jaarlijst van 2011. Santtana komt op 20 juli spelen tijdens de Brazilian Summer Sessions in het Amsterdamse Bimhuis. Charlie Crooijmans sprak vorig jaar met Santtana. 'Akkoorden interesseren me niet, het gaat me om het timbre.'
door Charlie Crooijmans
Lucas Santtana bouwt verder op de ijzersterke Braziliaanse traditie van zang en gitaar – sinds Chega de Saudade uit 1959 van João Gilberto is daar weinig van afgeweken – en breekt die vervolgens af door samplers, pedals, filters en niet-conventionele opnametechnieken. De grote vraag is: kan Santtana van de traditie gebruikmaken 'sem nostalgia' – zonder nostalgie?
Hoe ben je bij het Engelse label Mais Um Discos terechtgekomen?
'Mais Um Discos was op zoek naar een nieuw Braziliaans geluid voor een compilatie (Oi! A Nova Musica Brasileira!, gelanceerd in 2010; red.). Nadat ze mijn optreden in Brazilië hadden gespot, wilden ze mijn muziek er ook op hebben. Ze vonden de cd Sem Nostalgia zo te gek dat ze die in Europa wilden uitbrengen. Er zal een remix van verschijnen met verschillende dj’s en producers, en mijn eerdere cd’s (3 Sessions in a Greenhouse (2006), Parada de Lucas (2003) en Eletro bem Dodô (2000)) zullen worden heruitgegeven.'
Hoe kijkt het Braziliaanse publiek tegen jouw muziek aan?
'In Brazilië (waar de plaat al in 2009 uitkwam; red.) wordt het album beschouwd als een klassieker. In het tijdschrift Bravo staat het op de eerste plaats in de top 10 van de beste platen van de eerste tien jaar van deze eeuw. Het feit dat je met gitaar en stem meer kunt doen dan de traditie voorschrijft, is goed bevallen. Door het gebruik van samples en midi lijkt het wel een elektro-akoestische band. We hebben veel optredens in heel Brazilië, van noord tot zuid en in het binnenland.'
Op welke manier maak je gebruik van samples?
'Elke plaat heeft een eigen thema. Ik beschouw een album als een boek en de tracks als hoofdstukken. De muziek staat in dienst van een concept, waardoor ik me kan beperken. Voor elk album doe ik onderzoek en verzamel ik samples. Voor Sem Nostalgia heb ik naar talloze oude platen geluisterd, bijvoorbeeld van Caetano Veloso en Dorival. Daar heb ik stukjes uit gesampled waar alleen gitaar te horen is. Zo heb ik een bibliotheek opgebouwd met mapjes voor de verschillende thema’s, en heb ik een algemeen mapje waar ik uit kan putten.'
Geef eens een voorbeeld van een niet-conventionele opnametechniek?
'Als ik ergens in het bos zit te spelen, probeer ik het geluid op een andere manier vast te leggen. Door de microfoons voor een surround-effect te plaatsen, neem ik ook omgevingsgeluiden mee. Zo krijgt de sound een extra laag en wordt hij net ietsje vetter. Daarbovenop leg ik de laag met de samples. Traditionele zang en gitaar op een manier die niet traditioneel is.'
Het gaat dus vooral om die lagen?
'Ja, precies, ik denk niet in termen van melodie, harmonie of ritme. De juiste akkoorden interesseren me niet, het gaat me om het timbre. Ook wat het ritme betreft. Hoe de verschillende timbres met elkaar en met de samples een verhouding aangaan. Dát interesseert me! Ik had het als kind al. De tekst van Thriller van Michael Jackson verstond ik niet, en het maakte me niet uit of de muziek funk was of zwarte muziek. Het fascineerde me hoe ze die verschillende lagen schikten.'
Op Sem Nostalgia werk je met onder anderen Arto Lindsay. Hoe is het om met hem te werken?
'Arto Lindsay is ongelooflijk! Hij is een heel goede vriend van mij. We werken al langer samen. Er staat een nummer van mij op zijn soloalbum (Mundo Civilizado (1997); red.) en ik heb op mijn vorige album een versie gemaakt van zijn nummer Into Shade. We hebben op Sem Nostalgia drie nummers samen geschreven; de Engelse teksten zijn van hem. We zijn van plan om samen meer muziek te schrijven.'
Veel artiesten doen mee aan de heersende retrogolf, hoe denk jij daarover?
'Ik houd niet deze tendens. Ik maak er absoluut geen deel van uit. Het is normaal dat je informatie haalt uit klassiekers, maar het is de kunst om er iets mee te doen. Ik vind retro erg saai; we leven in het heden en niet in het verleden. Daarom heet mijn plaat ook Sem Nostalgia (zonder nostalgie). De muziek die ik maak is vrij van valse sentimenten.'
Wat is je muzikale achtergrond?
'Ik heb dwarsfluit gestudeerd en gespeeld met onder anderen Caetano Veloso en Gilberto Gil. Mijn echte muzikale vorming is het luisteren naar platen, naar van alles wat. En dan vooral proberen samen te spelen. Theorie is niet aan mij besteed. Ook het spelen op straat is een goede leerschool.'
Wat kunnen we verwachten in Europa?
'Anders dan in Brazilië, waar we in clubs optreden met een elektronische formatie, kom ik met een elektro-akoestisch trio, omdat we in theaters spelen waar men stil zit en luistert.'
Luister naar het album Sem Nostalgia op Spotify.
Bekijk de videoclip van Super Violão Mashup.
Luister op SoundCloud naar de track Musico van zijn inmiddels in Brazilië verschenen vijfde album O Deus Que Devasta, Mas Também Cura.
Videoclip van titelnummer van het nieuwe album O Deus Que Devasta, Mas Também Cura.
Concert 2013
20 juli, Bimhuis, Amsterdam
Concerten 2012
31 oktober: AB, Brussel
2 november: North Sea Jazz Club, Amsterdam
wo 18 april: LantarenVenster, Rotterdam (dubbelconcert met Jono McCleery)
www.lucassanttana.com
Discografie
Eletro Ben Dodo (2000)
Parada de Lucas (2003)
Lucas Santtana & Seleção Natural - Three Sessions in a Greenhouse (2006)
Sem Nostalgia (2009)
O Deus Que Devasta, Mas Também Cura (2012)
Alle cd's zijn te downloaden vanaf Santtana's site: www.lucassanttana.com.br.
