Various Artists - African Gems 16 mei, 2014

SWP Records / Music & Words

Hugh Tracey (1903-1977) was een van de pioniers van de etnomusicologie en als geen ander verantwoordelijk voor het op de kaart zetten van traditionele Afrikaanse muziek. Bijna zijn hele leven wijdde deze gedreven Engelsman aan het registreren van muziek die alleen te horen was op de locatie waar opgenomen werd. Veel van zijn opnamen, vastgelegd op de uit 218 lp's bestaande serie The Music of Africa, waren de enige registraties van muziekstijlen die inmiddels al lang zijn uitgestorven. Het overgrote deel van de collectie is overigens niet toegankelijk voor het publiek, maar slechts beluisterbaar bij een paar gerenommeerde universiteitsbibliotheken. Wel toegankelijk voor iedereen is de uit 22 cd’s bestaande serie Historical Recordings by Hugh Tracey, die tussen 1998 en 2008 uitgebracht werd. door SWP Records. Deze serie is geen re-release van eerdere serie met opnames van Tracey, maar een nieuwe reeks met veel nummers die nooit eerder te horen waren. Samensteller van de serie is de in Zambia geboren en in Utrecht woonachtige drummer/componist/producer/veldopnamemaker Michael Baird, tevens oprichter van het onvolprezen SWP Records.
Na het uitbrengen van de Historical Recordings was het volgens Baird tijd om de etnomusicologen en makers van veldopnamen te eren die het pionierswerk van Tracey voortzetten. Het resulteerde in een uitermate fascinerende compilatie: African Gems. Deze bijzondere veldopnamen uit Afrika werd in de jaren zestig en zeventig vastgelegd door Charles Duvelle, Jos Gansemans, Benoit Quersin en David Fanshawe.
Wat we horen valt nauwelijks te beschrijven. Maak in gedachten een magische muziekreis over het Afrikaanse continent, waarbij je honderden jaren terug in de tijd geworpen wordt. In het openingsnummer klinken vijf draagbare xylofoons van de Beti uit Kameroen, die je meteen in een heerlijke trance brengen. Een paar nummers verder laat de Kutomboka-dans van het Luba Skankadi volk uit Congo je niet meer los. De basis wordt gelegd door een instrumentaal ensemble met twee xylofoons en twee drums, die hypnotiserende 5/4 ritmes voortbrengen. Uniek zijn ook de klanken van het Massikoulou Orchestra uit de Congo, dat bestaat uit zeven ivoren blaasinstrumenten, die opzwepende duels aangaan met percussieinstrumenten. In de liner notes valt te lezen dat deze muziek te horen is (was?) bij het overlijden van een belangrijk persoon. De meest wonderlijke fragmenten zijn afkomstig van de blazers van het Alur volk uit Oeganda. Hun hectische muziek werd door de beroemde etnomusicoloog David Fanshawe omschreven als’ een enorme kudde olifanten’. Ritmische ondersteuning komt van kleine, schrille fluitjes, opzwepende drums en gilletjes van vrouwen die rondlopen met potten zelfgebrouwen bier.
En zo gaat het ruim 73 minuten door. Van razendsnelle exercities op de xylofoon en een groep hoornblazers die een soort minimal music avant-la-lettre maken, tot muziek voor inwijdingsrituelen met fraaie vraag- en antwoordvocalen. Je komt oren te kort om deze pure energie in een keer tot je te nemen. Luister daarom gedoseerd en vooral niet te hard als je partner ook in huis is …
African Gems (ook leverbaarop vinyl) wordt afgesloten met een twaalf minuten durend neo-folk nummer uit Congo waarbij met minimale middelen - zelfgebouwde gitaar, stem en een flesje dat als percussieinstrument fungeert - een maximum aan opwinding gecreëerd wordt.  Wat de nummers bindt, is dat ze alleen gespeeld werden bij speciale gelegenheden zoals geboorte, inwijdingsrituelen en overlijden. In het inlegboekje vraagt Michael Baird zich terecht af hoeveel van de muziek op deze cd al verloren gegaan is, net als de ermee gepaard gaande eeuwenoude kennis. Bij zoveel onversneden schoonheid een verontrustende gedachte.(Bas Springer)


Beluister de cd op Spotify.

Koop het album bij Xango.

«« terug naar overzicht