Zeker sinds het verschijnen van haar tweede cd, Romeo & Leila, wordt Ghalia Benali gerekend onder de grote stemmen van de Arabische wereld. Ze stond met het gelijknamige programma al twee tournees lang op de Nederlandse planken. Nu presenteert ze het project op Sfinks Mixed in Antwerpen. Benali vertelt ons de ontstaansgeschiedenis.

door Ton Maas

Gedachteloos bestelt ze koffie, maar zodra ze aan de andere kant van de tafel een cappuccino ziet, kijkt ze even heel beteuterd. Meteen daarna tovert ze een glimlach op haar gezicht en vraagt of ze er ook een mag. Gevloerd door dit charmeoffensief vergeet de serveerster al haar andere bestellingen en snelt met een nog volgeladen dienblad terug naar de bar. Korte tijd later zijn Benali’s lippen met melkschuim versierd, als bij een kind. Maar het gesprek gaat ze in alle ernst aan.

België-Tunesië-België
Ghalia Benali werd in 1968 geboren in België, maar verhuisde al snel met haar Tunesische ouders naar hun vaderland. In 1988 keerde ze terug naar haar eigen geboorteland om een grafische opleiding te gaan doen. Sindsdien is ze niet alleen actief als zangeres, maar ook als danseres, actrice en beeldend kunstenaar.

Voor veel artiesten is de tweede cd een moeizame worsteling, vooral na een sterk debuut. Bij jou lijkt het juist omgekeerd.
‘Mijn eerste plaat, Wild Harissa, kwam eigenlijk te vroeg. Ik was nog maar pas muziek gaan maken met de groep Timnaa en had mijn vorm nog niet gevonden. Maar omdat het lekker liep, werd er toch een demo opgenomen en die belandde via een kennis in handen van Mister Network (Christian Scholtze; red.). Blijkbaar was die enthousiast, want hij belde me meteen met het aanbod om een cd te maken.’

Zwart gat met vragen
‘Iets in me zei: doe het niet! Je bent er nog niet aan toe. Maar een ander stemmetje zei: doe het wel, want zo’n kans krijg je misschien nooit meer. Toen de cd er eenmaal was, ging het snel bergafwaarts. Optreden met Timnaa werd een sleur, want ze speelden elk nummer precies zoals op de plaat. Ik wilde juist meer gaan improviseren, maar daar voelden ze niks voor. Dus ben ik gestopt.’

Het duurde daarna vijf jaar voordat Romeo & Leila verscheen. Wat heb je in de tussentijd gedaan?
‘Het begon als een zwart gat met alleen maar vragen. Wat wil ik, als Arabische in Europa, getrouwd met een westerse man, nu eigenlijk gaan doen? Ik moest diep graven naar iets wat me echt raakte, genoeg om op het podium te willen verdedigen.’

Verboden liefde
‘In zo’n situatie, als ik het even niet meer weet, ga ik altijd tekenen. Dat zit me gewoon in het bloed. En die tekeningen brachten me op het thema van de verboden liefde, een weerspiegeling van mijn eigen leven tussen twee culturen. Ik heb geput uit twee klassieke liefdesdrama’s, het oosterse verhaal van Leila en Majnoun en het westerse van Romeo en Julia. Zelf ben ik de Arabische Leila die een relatie aangaat met een Europese Romeo. Juist díe combinatie is binnen de islamitische cultuur streng verboden. Een vrouw riskeert daarmee zelfs te worden gedood. En omdat het mijn realiteit is, besloot ik juist dat verhaal te vertellen.’

‘Als moslim kan ik namelijk niet begrijpen dat mijn god zoiets verbiedt. God, die alle religies en alle huidskleuren heeft geschapen, zou mij voorschrijven van wie ik wel mag houden en van wie niet...?! Ik was kwaad, en vanuit die woede begon ik het verhaal te schrijven. Maar woede is een slechte raadgever, dus besloot ik om eerst uit te zoeken waaróm ik kwaad was en op wie. En op een dag begreep ik dat ik eigenlijk vooral boos was op mijn eigen demonen, mijn eigen angsten.’

Van een protest veranderde het in een spirituele zoektocht?
‘Precies. Ik had inmiddels ook een boekje gemaakt met de tekeningen en ook het verhaal van Romeo en Leila. Een vriend die ik het had laten lezen zei toen iets heel belangrijks: “Leila spreekt met de stem van een klein meisje, terwijl Romeo juist volwassen klinkt. Je hebt blijkbaar wel een helder beeld van hem, maar niet van jezelf”.’

Muziek waar je stil van wordt
‘Op dat moment besefte ik dat Leila het kleine meisje is dat ik ooit in Tunesië was. Inmiddels beschouw ik zowel Leila als Romeo als aspecten van mijzelf. Leila is mijn vroegere ik, mijn onderbewuste. En Romeo is mijn ideaal, datgene waar ik naar streef.’

Nu ontbreekt alleen nog de muziek...
(Grinnikt) ‘Dat komt omdat ik eerst lang heb nagedacht over de sound van het album als geheel. Wat meteen vaststond, was de ud, want zijn diepe klank geeft me als zangeres alle ruimte, en de stem moest echt centraal staan. Daarna kwamen contrabas en cello, ook weer vanwege hun lage, sonore klank. Maar alles heel spaarzaam, want ik wilde vooral muziek maken waar je stil van wordt.’

Vrij
‘De liederen volgen overigens niet het verhaal, maar weerspiegelen Leila’s stemmingen; het zijn momentopnamen uit het verhaal. Bij het lied Acceptance hoort een tekening waarop Leila aan het konijn vraagt waar ze haar Romeo kan vinden. Het dier antwoordt: je moet naar binnen kijken en het aan je hart vragen, want alleen daar zul je de waarheid vinden.’

Zie je jezelf als zangeres, als zingende tekenares of als tekenende en zingende verhalenverteller?
‘Ik vind het moeilijk om mezelf zangeres te noemen. Ik rook graag en werk niet echt aan mijn techniek. Zingen doe ik al ruim tien jaar, maar ik oefen nooit en neem ook geen zangles. Eigenlijk ben ik bang om een echte zangeres te worden, bang voor perfecte noten die niets meer zullen zeggen. Nu voel ik me vrij, juist omdat ik niets van muziek weet.’

‘Bovendien wil ik helemaal niet kiezen. Ik heb het allemáál nodig, hoewel misschien niet alles tegelijkertijd. Het is net zo’n onmogelijke keuze als die tussen slapen of niet slapen. Romeo & Leila is voor mij één geheel, met de muziek, het boek, de tekeningen, de vormgeving van de cd, mijn kleding en het toneeldecor. Allemaal van eigen hand.’

Dit interview is eerder gepubliceerd in Mixed Magazine nummer 5.

Bekijk hier de trailer Ghalia Benali - Romeo & Leila.

concert
Ghalia Benali staat met Romeo & Leila op Sfinks Mixed, Boechout, België, op zaterdag 30 juli om 20.00 uur in de Clubtent.

discografie
Ghalia Benali - Romeo & Leila (2006, Kultuurburo Link)
Ghalia Benali & Timnaa - Wild Harissa (2001, Network)

www.ghalia.be