Monica Akihary met Tobias Klein

Niels Brouwer met harpgitaar
Boi Akih
Tobias Klein
I Made Subandi
oogcontact
oogcontact
Hawa Kasse Mady Diabaté met Mamadou Kouyaté
Lassana Diabaté met twee balafons



Mamadou Kouyaté


Gustav met Imre Lichtenberger-Bozoki


Gustav & Band
Glatt und Verkehrt 2018 (5) Stemmen krijgen het laatste woord dinsdag 31 juli, 2018

Op de slotdag van Glatt und Verkehrt editie 2018 draait alles om de menselijke stem. Drie vrouwenstemmen passeren de revue: twee exotische en eentje met een voor de meeste festivalbezoekers vertrouwde klank. Opmerkelijk dat voor de grote finale dit jaar is gekozen voor een artiest van eigen bodem, en nog wel een die zingt in de eigen taal.


door Ton Maas (tekst en foto's)

Voor Albert Hosp, sinds eind vorig jaar roerganger bij Glatt und Verkehrt, stond al langere tijd vast dat hij de Amsterdamse groep Boi Akih nog een keer naar Krems wilde halen. De herinnering aan hun eerste concert daar, toen met Ernst Reijseger, Sean Bergin, Ernst Glerum en Victor de Boo in de gelederen, staat hem ook na twaalf jaar nog helder voor de geest. Dus boekte hij Boi Akih opnieuw voor zijn eigen eerste editie dit jaar, met als speciaal verzoek aan Monica en Niels om hun programma 'The Philosophy of Love' nog eens van stal te halen. Akihary en Brouwer waren weliswaar verguld met de uitnodiging, maar herhalen zichzelf niet graag. Dus werd onder dezelfde titel een bijna compleet nieuw programma in elkaar gezet, dit keer voor de bezetting waarmee Boi Akih de laatste jaren vaker heeft gewerkt, met basklarinettist Tobias Klein en verder percussionist en gamelanspeler/componist I Made Subandi. 

Traditie als inspiratiebron
Voor wie de muziek van Boi Akih nooit eerder heeft gehoord, moet zo'n optreden een verwarrende ervaring zijn. Uiterst spaarzaam laat Niels Brouwer de eerste noten van zijn gitaarsnaren opstijgen, waarna Monica Akihari begint te koeren en tsjilpen. Met een beetje fantasie hoor je er oerwoudgeluiden in, maar dat dit de beloofde traditie van de Molukken zou moeten zijn, ligt niet bepaald voor de hand. Gaandeweg wordt duidelijker dat lagu lagu (liedjes) van de Molukken vooral als inspiratiebron hebben gediend bij het creëren van eigen muziek. En de gamelanklanken die Subandi produceert, komen al helemaal niet uit de Molukken maar vinden hun oorsprong op Bali. Tobias Klein heeft van die mogelijke verwarring geen last als hij een melodielijn uit zijn basklarinet langs de zang van Akihary laat meanderen, en nog minder als hij de ruimte krijgt voor een lyrische improvisatie. Nieuwsgierige blikken zijn er als Brouwer zijn tweede gitaar ter hand neemt, een merkwaardig uitziend gevaarte waarvan de klankkast tot over de volle lengte van de hals heen reikt, en die bovendien is uitgerust met een reeks extra snaren.


De verbazing voorbij
Diep gonzende bassen maken duidelijk met welk doel deze harpgitaar is ontwikkeld. Ze komen weliswaar niet in de buurt van de lagen die Klein kan aanboren, maar gaan toch een stuk dieper dan de gematigde streken waarin de akoestische gitaar zich noodgedwongen ophoudt. Inmiddels heeft Akihary na haar eerste abstracte capriolen ook een lied in het Harukunees gezongen - de taal van het eiland waar haar vader vandaan komt - en zelfs een in het Engels. Het publiek is dan de verwarring voorbij en heeft zich zonder tegenstribbelen overgegeven. Als na vijftig minuten - de strak bepaalde tijdslimiet van de rechtstreekse radio-uitzending - de laatste noot wegsterft, blijkt uit duur en volume van het applaus hoezeer de aanwezigen deze wonderlijke muziek in hun hart hebben gesloten.

Wapperende waaiers
Een makkie was het overigens niet, want de weergoden werkten wederom niet mee. Dit keer niet door noodweer met rukwinden, maar door broeierige hitte die het klimaat in de tentzaal danig verziekte. Overal waren wapperende waaiers te zien met opschriften als 'Gegen Heisse Luft' (tegen gebakken lucht) - een slim weggevertje van het Oostenrijkse dagblad Der Standard. Op het toneel was het nog een paar graadjes heter, dankzij de belichting en het ontbreken van ventilatie. En dus parelden bij zowel Monica als Niels en Tobias de druppels zweet op het gezicht.

Krachtig en zonder fratsen
Trio da Kali uit Mali blijft qua traditie dichter bij huis. Hawa Kasse Mady Diabaté, dochter van de kort geleden overleden legendarische zanger Kasse Mady, stamt via hem uit een eeuwenoud geslacht van griots, zoals die overal in het stroomgebied van de Gambia te vinden zijn. Met krachtige stem en zonder fratsen zingt Hawa over de rijke geschiedenis van haar volk, maar ook over andere zaken des levens, zoals liefde, ziekte en dood. Haar stem kan bekoren, maar net zo goed door merg en been gaan. Meestal beweegt ze zich statig en traag, een enkele keer komt ze los en schuifelt dan heupwiegend heen en weer over het podium, enigzins in toom gehouden door haar kokerjurk. Afgezien van die beperking heeft ze alle ruimte, want om onverklaarbare redenen staan haar begeleiders aan weerszijden ruim twintig meter uit elkaar.

Harmonische speelruimte
Het zijn ook die begeleiders die verantwoordelijk zijn voor bescheiden gemorrel aan de onversneden traditie. Mamadou Kouyaté, zoon van de inmiddels beroemde Bassekou Kouyaté, bespeelt een elektrische bas-n'goni. De constructie daarvan is waarschijnlijk niet stijf genoeg om een strakke toon te produceren, dus uit de zaalversterking klinkt helaas een nogal diffuus en boemerig geluid. Dat probleem heeft Lassana Diabaté niet. Zijn balafon laat zich probleemloos versterken. Waarvoor hij er twee nodig heeft, blijkt als hij tijdens virtuoze solistische uitstapjes diep in de complexe jazzharmonieën duikt. Bij navraag blijkt dat de voorste balafon alleen de witte toetsen van de piano bevat en de achterste de zwarte. Zo kan hij dus harmonisch alle kanten op.

Nonchalance of opzet
Het laatste onderdeel van de avond, en daarmee dus tevens de grote finale van de 22ste editie van Glatt und Verehrt, is toebedeeld aan zangeres Gustav en haar band. Deze in het buitenland nauwelijks bekende singer-songwriter blijkt in eigen land wereldberoemd, getuige het dolenthousiaste onthaal dat haar ten deel valt bij opkomst. Het is verfrissend om een vrouw op de bühne te zien die lak lijkt te hebben aan regels en verwachtingen rond uiterlijk en kleding, want wat ze draagt oogt als haar alledaagse klof; zo nonchalant zelfs dat je je afvraagt of dat T-shirt niet met opzet half uit haar korte broek hangt. Vrouwenstrijd, daar begint ze haar optreden mee. Van de Duitse liedteksten heb ik verder niet veel meegekregen, maar het publiek kreeg er geen genoeg van en die band van haar is vakkundig genoeg om alle stijluitstapjes overtuigend af te werken. Binnen de eigen kring was het dus een zeer geslaagde afsluiter, maar die deed wel afbreuk aan de internationale allure van het festival als geheel.


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024