Balkan Trafik in de Bozar Meer dan het zoveelste balkanfestival maandag 23 april, 2018

Afgelopen weekeinde (19-22 april) bood het Brusselse Bozar voor de twaalfde keer een uitbundig festival vol balkancultuur. Balkan Trafik wil meer zijn dan een verzameling bands en wat catering. Dat men daarin slaagt met behoud van een vast publiek en een eigenzinnige programmering, geeft hoop aan de avontuurlijke muziekliefhebber. Vlak voordat het begon sprak Mixed World Music met de twee organisatoren van Balkan Trafik.

Dzambo
Dzambo Aguševi Orkestar, beeld © Strange Milena

door Jaïr Tchong

Twaalf jaar geleden werd Tony van der Eecken, programmeur van Bozar, benaderd door documentair tv-regisseur Nicolas Wieërs. Wieërs werkte in die tijd voor Canal+ en met enkele collega's was hij tijdens nachtelijke, postproductionele drinkgelagen bevriend geraakt met een Kosovaarse bareigenaar in Brussel. Op diens uitnodiging mocht Nicolas de kracht van balkanmuziek aan den lijve ondervinden, op locatie in Pristina, de hoofdstad van Kosovo. Met name de combinatie van uitzinnige feestvreugde en diepe melancholie raakte bij Wieërs een gevoelige snaar: 'Tijdens mijn eerste bezoek was ik getuige van de ontdekking van alweer een massagraf uit de burgeroorlog en de daarop volgende herbegraving van de doden. Tegelijkertijd kreeg ik van iedereen te horen dat men dóór wilde, de toekomst tegemoet. Tijdens dat bezoek aan de regio zag ik de rijkdom en diepgang van die cultuur, de waanzinnig goede muziek en werd me duidelijk dat dat alles met elkaar samenhing.'

De noodzaak van een off-festival
Na terugkomst in België maakte Wieërs er meteen werk van. 'Ik schreef een plan voor een evenement, maar iedereen die ik in Brussel benaderde leed aan koudwatervrees of arrogantie: "Wie ben jij dan wel en wat moeten we met die balkanmensen in onze zaal?" Of het was productioneel niet wat ik in gedachten had, zoals bij Ancienne Belgique, dat toen maar één zaal had. Het duurde maanden, maar toen kreeg ik opeens een telefoontje van Tony. Die vertelde dat hij de bekende Joegoslavische rockster Goran Bregovic had geboekt en dat er misschien viel samen te werken.' Als programmeur van Bozar vond Van der Eecken dat er naast Bregovic, die op de Balkan berucht is omdat hij allerlei lokale muziekstijlen met veel winst internationaal vermarkt, eigenlijk een 'off-festival' georganiseerd zou moeten worden, om ook de originele bronnen van Bregovic' jatwerk aan het Brussels publiek te tonen. En zo vonden Tony en Nicolas elkaar, overigens zeker ook - zo memoreert Wieërs - omdat Tony als Vlaming goed Frans spreekt.

Autonoom programmeren
Gevraagd naar het onderscheidende karakter van Balkan Trafik maken beide heren er een punt van dat ze eigenlijk het liefst programmeren zonder de invloed van 'de industrie', oftewel de belangen van muziekagentschappen. Trots heeft Tony het over een grafiek die laat zien dat de uitgaven aan 'commissies' (die programmeurs aan agenten moeten betalen, meestal een percentage van de uitkoopsom van de artiest) in  2018 lager waren dan in voorgaande jaren. Dit om te benadrukken dat men autonoom programmeert, het liefst direct met nog onbekende musici uit de regio.

Symboliek op de berg
Wieërs: 'Dankzij deze werkwijze hebben we in twaalf jaar tijd veel lokale balkangemeenschappen in Brussel aan ons festival kunnen binden.' Deze manier van werken zorgde er volgens de twee heren ook voor dat men op afstand bleef van de balkanhype zoals die door Shantel en zijn Bucovina Club een aantal jaar geleden werd veroorzaakt. Slim, want het kenmerk van hypes is dat ze van voorbijgaande aard zijn. Dat kan evident niet worden gezegd van Balkan Trafik, waar je volgens Van der Eecken 'Kosovaren met Albanezen kunt zien dansen, in een kunstenpaleis, op de top van de berg in Brussel, het hart van Europa. Symbolischer kan haast niet.'

Balkan in de Bozar
Na het interview spoeden de heren zich de zaal in. De kleine staf van Balkan Trafik heeft in al die jaren een innige samenwerking met de productieafdeling van het statige Bozar weten op te bouwen, wat zichtbaar is in de rust van het productiekantoor. Twee nachten lang laaft het publiek zich aan opzwepende Balkanpercussie, hevig kopergeweld, prachtige Bulgaarse koorzang en intieme, kamermuziekachtige balkanjazz. Er is een randprogramma waarin de snijvlakken tussen urban en balkan worden gezocht, met een waanzinnig goede human beatboxer uit Bulgarije.

Het publiek? Jong en oud, studentikoos en werkend, alternatief en burgerlijk. Opvallend veel Britse EU-ambtenaren, die naar verluidt direct na de Brexit een Belgisch paspoort hebben aangevraagd. Tijdens de eerste avond zegeviert Dzambo Aguševi, winnaar van het beroemde trompetconcours van Guca. De tweede avond komt pas goed los wanneer de Amsterdam Klezmer Band samen met de Hongaarse formatie Söndörgö de majestueuze 'Hall Horta' bijna laat ontploffen op de dansvloer. Hoewel de galmende akoestiek veel details in de nieuwe composities van deze twee groepen onhoorbaar maakt, reageert het Brusselse publiek uitzinnig.

Fanfare Ciocarlia weet tenslotte tijdens de laatste nacht nieuwe jonge harten te winnen met hun 'take no prisoners-style' interpretatie van gypsy blazersswing. Het blijft lastig om precies te benoemen wat Balkan Trafik nu zo onweerstaanbaar maakt, maar het moet iets te maken hebben met het krankzinnige experiment genaamd Brussel, met 19 burgemeesters en tientallen gemeenschappen, de doortastendheid van een enkele tv-regisseur die simpelweg geraakt werd door balkanmuziek, en de alertheid van een programmeur die snapt dat zijn kunstinstelling voor iedere Brusselaar open moet staan, en niet alleen voor de happy few. Tip voor wie niet tot 2019 kan wachten: in december zal Balkan Trafik voor de tweede maal in Parijs landen, in La Bellevilloise.

Maandag 21 mei speelt Amsterdam Klezmer Band + Söndörgö tijdens de Music Meeting in Nijmegen, donderdag 24 mei in TivoliVredenburg, Utrecht en vrijdag 25 mei tijdens Amersfoort Jazz.

www.bozar.be
www.balkantrafik.com

(Kukeri from Rakovski, Bulgarije)


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024