(beeld: Bart Heemskerk)

Dekmantel Opening Concerts: Steve Reich & Slagwerk Den Haag.
Gezien: woensdag 2 augustus, Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam.

"Like many a great jazz musician, [Steve Reich's] interest in theory has always been that of a pragmatist. (...) He didn't reinvent the wheel so much as he showed us a new way to ride." (componist John Adams)

"The joyous jazz-tinged American-Jewish melancholy that we all love in Gershwin, Copland, and Bernstein rings in Steve's work anew and true." (dirigent Michael Tilson Thomas)

Een gerenommeerd dance festival dat opent met hedendaags klassiek - opgewonden anticipatie hing woensdagavond al lang voor het begin van het concert in de lucht. Zelden zag ik zoveel twintigers en dertigers in het Muziekgebouw aan het IJ, het concert was uitverkocht. Met Philip Glass behoort Steve Reich dan ook tot de bekendste hedendaagse componisten. En waar minimal music, de stroming waarmee zij beroemd werden, begin jaren zeventig nog wel eens te kampen had met negatieve reacties (een Duitse klassieke muziekcriticus noemde het 'fascistisch') groeide minimal music uit tot het meest geliefde genre binnen de moderne gecomponeerde muziek.

De avond stond in het teken van Drumming, een werk uit 1971 waarvoor Reich zich liet inspireren door Ghanese percussie muziek. Een klassieker van de minimal music, die niet vaak integraal live te genieten valt. Het stuk begint met ferme salvo's op vier met stokken bespeelde bongo's, een geratel waaruit al snel de meest meeslepende ritmische patronen ontstaan. In het tweede deel wordt de puls voortgezet op marimba en geaccentueerd door drie zangeressen, om in het derde deel wederom van gedaante te wisselen in de betoverende metaalklank van 3 glockenspiels. Het vierde deel laat het ensemble in zijn geheel horen.

De concentratie waarmee dit stuk moet worden uitgevoerd zal genadeloos zijn. Maar ondanks de strakke vorm is dit beslist geen academisch stuk. In tegenstelling tot de standaardkritiek op minimal music ('behaagzieke patronen, goed als achtergrondmuziek') valt er wonderlijk genoeg ook emotioneel gezien veel te beleven binnen de geheel eigen wereld van deze compositie. Live trouwens helemaal: prachtig om de intense concentratie van alle spelers te zien en hoe men als in een choreografie zichzelf steeds voor de instrumenten positioneert.

Hoe de klanken een voor een wegsterven aan het einde van het derde deel voelt al bijna aan als een natuurlijk einde, maar ook daarin weet Reich te verrassen: pas in het vierde deel speelt het ensemble collectief en pakken alle patronen samen in een zeer intens klankbeeld. Het zou een muzikaal equivalent van een MC Escher tekening kunnen zijn. Op dit moment zit je als luisteraar in deze compositie en voelt de wereld ineens heel ver weg.

Dekmantel, tot en met 6 augustus.