Chris Thile in het Bimhuis De emancipatie van de mandoline vrijdag 3 maart, 2017

Op zaterdag 18 maart voltrekt zich in het Amsterdamse Bimhuis iets unieks. Dan treedt daar de Amerikaanse mandolinevirtuoos Chris Thile op met een soloprogramma. De zesendertigjarige Amerikaan is niet alleen een duivelskunstenaar op het kleine tokkelinstrument, maar ook een muzikale ruimdenker, gezegend met een scherpe geest. Sinds hij op zijn twaalfde debuteerde, heeft hij een imposante carrière opgebouwd die reikt van bluegrass en country via pop en jazz tot onversneden klassiek. Ton Maas blijkt vooruit op dit bijzondere evenement.


door Ton Maas (tekst en foto's)

Virtuoze bespelers van ongewone instrumenten belanden al snel in een soort muzikaal rariteitenkabinet. In onze contreien geldt de mandoline tegenwoordig weliswaar als exoot, maar in de Verenigde Staten ligt dat anders. Daar behoort de kleine luitachtige met zijn dubbel uitgevoerde snaren tot de ‘core business’ van de bluegrass, net als de vijfsnarige banjo. Chris Thile [spreek uit: ‘tielie’] uit San Diego, zoon van contrabassist en bluegrassveteraan Scott Thile, begon zijn carrière op elfjarige leeftijd als wonderkind. Met wonderkinderen loopt het niet zelden slecht af, in die zin dat ze wegens gebrek aan volwassen talent weer snel in de vergetelheid raken. Maar de jonge Chris wist ook na het verliezen van zijn babyvet een voorhoederol te behouden.

De doorbraak
Met Nickel Creek, het trio dat hij met twee jeugdvrienden – Sara Watkins en haar broer Sean – vormde, brak Chris op zijn achttiende door naar een breed publiek. Met hun poppy hybride van bluegrass, country en folk besteeg het drietal de hitlijsten. Het leek een knieval naar de commercie, maar Chris bleef trouw aan zijn missie en zette zijn ‘schaduwcarrière’ als newgrasspionier gewoon voort.



Parallelle werelden
In 2001 verraste hij vriend en vijand met het album Not All Who Wander Are Lost. Geholpen door een aantal oudere collega’s, van wie enkele inmiddels al een legendarische status hadden verworven in de newgrassgemeenschap, zoals banjospeler Béla Fleck, contrabassist Edgar Meyer en dobrospeler Jerry Douglas, gaf Thile een spannende nieuwe impuls aan de verdere ontwikkeling van de newgrass. Invloeden uit jazz en klassiek worden mede dankzij de jonge Thile een vaste waarde in het idioom.

Afslag richting popmuziek
Stilzitten lijkt voor Chris Thile niet weggelegd. De projecten buitelen over elkaar heen. Hij gaat op tournee met gitarist David Greer, vormt een duo met voormalig mandolinementor Mike Marshall en maakt een verrassende popplaat (Deceiver) waarop hij niet alleen alle zangpartijen, maar ook alle instrumenten (elektrische gitaar, piano, drums, viool, altviool, cello én contrabas) voor zijn rekening neemt. Nickel Creek lijkt na een aantal overgeproduceerde albums ten dode opgeschreven.



Levensvatbare duo's
Muzikaal volgt de zich woest ontwikkelende muzikant als vanouds een meersporenbeleid. Er verschijnt een nieuwe groep – de Mutual Admiration Society – die echter geen lang leven beschoren lijkt. Levensvatbaarder zijn de duoprojecten die Thile telkens weer aangaat. De samenwerking met contrabasvirtuoos Edgar Meyer – gekenmerkt door een onmiskenbare hang naar klassiek - levert zelfs twee albums op. Maar Chris blijft ook zijn oude liefde, de bluegrass, trouw. Samen met gitarist en zanger Michael Daves maakt hij een onvervalst en puur bluegrassalbum, vol jachtige songs in het ‘high ’n lonesome’ idioom.



Tweede doorbraak
En dan is daar opeens Punch Brothers. Met een klassieke bluegrassbezetting van gitaar, viool, banjo, mandoline en contrabas duikt de groep in 2006 op achter Chris als How To Grow a Band. De nieuwe combinatie resulteert in het album How To Grow a Woman From the Ground (aan goeie titels heeft het Thile nooit ontbroken). Bluegrass dus, maar met een verrassende twist. Want de heren gaan te werk zoals het in de wereld van de klassieke muziek gewoon is. Zo bevat hun tweede album een heuse suite van door Thile gecomponeerde kamermuziek voor bluegrassensemble. Opnieuw beleeft Chris een doorbraak naar een breed en internationaal publiek. Ruim vier jaar geleden doet de groep ook Nederland aan en is onder meer te zien tijdens Crossing Border in Den Haag.

Trouw en passie
Alsof ze nooit waren weggeweest, verscheen enkele jaren geleden ook Nickel Creek weer ten tonele, nog altijd in de oorspronkelijke bezetting en met de duidelijke intentie om het dit keer klein en overzichtelijk te houden. Voor het geld hoeft de inmiddels zesendertigjarige Thile het volgens mij allang niet meer te doen, dus blijkbaar gaat het hier om trouw aan oude vrienden en een passie voor samen muziek maken.



Tien jaar later
In 2011 verschijnt een opmerkelijk album dat als ‘opvolger’ van Not All Who Wander Are Lost zou kunnen worden beschouwd: The Goat Rodeo Sessions. Achter deze wonderlijke naam, die naar cowboyromantiek lijkt te verwijzen, gaat een gezelschap schuil dat in hoge mate overeenkomt met de bezetting van eerdere album, maar nu bovendien met de wereldberoemde cellist Yo-Yo Ma.





Tussen bluegrass en Bach
Het album is de opmaat naar een tweetal onversneden klassieke projecten waar Thile zich aan waagt: een soloalbum met sonates en partita’s van Bach. Stukken die meestal op viool worden gespeeld, maar voor de gelegenheid door Chris naar de mandoline zijn overgeheveld. Het vervolg is misschien minder ambitieus, maar zeker zo opmerkelijk, want in april verschijnt de cd Bach Trios, waarop Thile te horen zal zijn in gezelschap van Edgar Meyer en Yo-Yo Ma.



Multitalent met meersporenbeleid
Resumerend kunnen we vaststellen dat Chris Thile inmiddels bij drie lopende projecten is betrokken: Nickel Creek, het trio met de twee trouwe vrienden uit zijn jeugd; Punch Brothers en het klassieke samenwerkingsverband met onder meer Yo-Yo Ma. En sinds kort is daar nog een splinternieuwe combinatie bij waarmee Chris opnieuw voor hem onontgonnen terrein betreedt: een duo met de succesvolle en avontuurlijk ingestelde jazzpianist Brad Mehldau. Wat Chris ons op 18 maart in het Bimhuis precies gaat voorschotelen, is dus nog een grote verrassing. Maar dat je het vooral niet mag missen, lijkt me zelfs nog een understatement!


meer nieuws
Betoverende samenzang in de Amstelkerk
maandag 11 maart, 2024
Soloconcert van Nani Vazana in de Roode Bioscoop
zondag 10 maart, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
vrijdag 1 maart, 2024
Uitverkochte Cloud Nine zaal op stelten gezet
maandag 19 februari, 2024
In Amsterdam, Utrecht en Den Haag tussen 8 maart en 22 juni 2024
woensdag 14 februari, 2024
Daverend optreden bij De X
maandag 12 februari, 2024
Tref begeleidt balfolk in De Omval
dinsdag 6 februari, 2024
Plus de Transglobal World Music Chart Top-40
donderdag 1 februari, 2024
Een persoonlijke impressie
maandag 29 januari, 2024
Monica Akihary met Boi Akih op Jazz Podium Hot House in Leiden
zaterdag 27 januari, 2024