Le Guess Who? Jubileumeditie met Braziliaanse samba, Estse folk en Ethiopische pianomuziek dinsdag 8 november, 2016

Experiment, avontuur en muzikale grensverlegging vormen de uitgangspunten van Le Guess Who?, een van de meest veelzijdige muziekfestivals die ons land rijk is. Dit jaar viert het festival zijn tiende editie van 10 t/m 13 november op diverse locaties in de binnenstad van Utrecht. Voor deze jubileumeditie stelden vier curatoren (Wilco, Savages, Julia Holter en Suuns) een boeiend programma samen, variërend van experimentele pop en jazz tot hiphop en folk. Ook zijn diverse wereldmuziekacts geprogrammeerd, zoals de Braziliaanse sambakoningin en protestzangeres Elza Soares, de Malinese n’gonimeester Bassekou Kouyaté en de Estse zangeres Maarja Nuut.

door Bas Springer

Het idee voor Le Guess Who? ontstond ruim tien jaar geleden bij de programmeurs Johan Gijsen en Bob van Heur, die een fascinatie voor de muziekscene in de Canadese stad Montreal deelden. De eerste editie, die plaats vond in 2007 in poppodium Tivoli, richtte zich uitsluitend op Canadese bands. Vanaf de derde editie in 2009 werd deze traditie minder strikt genomen en traden er ook bands uit andere landen op. In 2010 werd het uitgangspunt van uitsluitend Canadese avant-garde geheel losgelaten en gingen de programmeurs zich richten op vernieuwende muziek uit alle delen van de wereld .Sindsdien heeft Le Guess Who? zich ontwikkeld tot een festival dat bewust afstand neemt van hokjes en vastgeroeste genres en dat bijzondere muzikale ontmoetingen programmeert, zoals dit jaar Junun, een samenwerking tussen Israëlische componist Shye Ben Tzur, Radiohead-gitarist Jonny Greenwood en het Indiase ensemble The Rajasthan Express.

Proteststem uit Brazilië
Gedurende vier avonden zullen in totaal 150 acts optreden op diverse locaties, waaronder TivoliVredenburg, Theater De Kikker, Vredenburgh Leeuwenbergh, Stadsschouwburg en Ekko. Een aantal artiesten valt in de categorie wereldmuziek, maar nogmaals, LeGuess Who? denkt niet zo zeer in genres als wel aan kwaliteit en verrassing. Bij voorbaat bijzonder is het optreden van de 79-jarige Braziliaanse sambakoningin en protestzangeres Elza Soares, die zich verzet tegen onderdrukking en onrecht met betrekking tot geslacht, huidskleur, seksuele geaardheid en klasse. Soares is al sinds 1950 actief, scoorde in de jaren zestig een aantal grote sambahits in Brazilië en geniet nog altijd faam als de ‘Grande Dame van de samba’. Ze wordt ook wel liefkozend de Tina Turner van Brazilië genoemd.



‘Smerige samba’
Eerder dit jaar verscheen haar vierendertigste sudio-album A Mulher Do Fim Do Mundo (The Woman At The End Of The World), waarop ze genadeloos afrekent met het beeld van Brazilië als tropisch paradijs. Met haar samba sujo (‘smerige samba’) stelt ze brandende kwesties uit het moderne Brazilië aan de orde, zoals racisme, huiselijk geweld, seks en drugsverslaving. Goed zingen doet Soares al jaren niet meer; ze praat, schreeuwt en blèrt het uit. Met haar somber stemmende, maar o zo fascinerende mix van post-samba, rock, free-jazz, noise en avant-garde vertelt Elza Soares waar het op staat.

Bassekou Kouyaté
Malinees Bassekou Kouyaté, meester op de n’goni (luit), behoeft nauwelijks nog introductie. De afgelopen jaren groeide deze sympathieke snaarvirtuoos uit tot een van de meest enerverende acts uit Afrika. Op indrukwekkende wijze haalt Kouyaté de meest ruige klanken uit de kleine n’goni, door het instrument te versterken als een elektrische gitaar en te vervormen met wah-wah en andere effecten. Bassekou  wordt zoals altijd bijgestaan door zijn zinderende band Ngoni Ba en zijn vrouw Ami Sacko op vocalen.



Verrassing uit Estland
Een van de hoogtepunten van Le Guess Who? kon wel eens het optreden worden van Maarja Nuut, een jonge, talentvolle zangeres en violist uit Estland die klassieke muziek en traditionele Estse dansliedjes koppelt aan loops. Vaak begint ze haar liedjes met een vioolmotief, dat ze behendig doorlust met haar loop station en waaraan ze vervolgens harmonische lagen met stemmen en vioolpartijen toevoegt. Nuuts minimalistische folk leunt sterk op de Estse traditie en klinkt toch verrassend modern. Net als op haar debuutalbum Soolo (2013) verbindt Nuut op haar tweede cd Une Meeles (2016) Estse folk met spoken words en prachtige, constant wisselende soundscapes. Met elegante songs over zilverkleurige vogels, paarden en geesten creëert ze dromerige en mystieke sferen, die de luisteraar uitnodigt om te reizen naar andere tijden en plaatsen.



Muziek van Ethiopische non
Uniek mag het concert van de Israëlische zangeres, componist en pianist Maya Dunietz zeker genoemd worden. Zij zal composities vertolken van Emahoy Tsegué-Maryam Guèbrou, een 93-jarige Ethiopische non die tegenwoordig in Israël woont. Guèbrou is bekend geworden door deel 21 uit beroemde serie Ethiopiques, een plaat die geheel gevuld is met haar prachtige pianosolo’s. Emahoy, dochter van een prominente Ethiopische intellectueel, bracht het grootste deel van jeugd door als vluchteling in Europa, waar ze werd onderwezen in klassieke muziek. Op haar negentiende werd ze non in een afgelegen gebied van Ethiopië, waar ze de religieuze naam Tsegué-Maryan kreeg. Ze studeerde religieuze Ethiopische muziek en speelde soms wel negen uur per dag piano. In 1984 vluchtte ze naar Israël, waar ze haar werk voortzette in het Ethiopische klooster in Jeruzalem. Haar composities zijn een fascinerende mix van religieuze Ethiopische muziek met invloeden uit de werken van Beethoven, Schumann, Chopin en Brahms.

The Ex
The Ex treedt op samen met de muzikanten en dansers van Fendika uit Ethiopië. Daarnaast organiseren deze punkrockers ‘The Ex Festival’, een drie en een half uur durende improvisatiesessie met een eclectische groep medemuzikanten, onder wie Ethiopische performers naast gelijkgestemde artiesten als noiserockers Api Uiz, saxofoonspeler John Butcher, Paal Nilsson-Love en de percussionisten George Hadow en Han Bennink.

Nog twee tips: The Mandolin Sisters, bestaande uit de zusters Sreesha en Sireesha, die worden geafficheerd als het enige duo in India dat Karnatische muziek speelt op de elektrische mandoline. Tot slot Les Filles de Illighadad uit Niger, twee dames uit Niger die een akoestische versie brengen van de welbekende woestijnblues.

Zie voor het volledige programma : LeGuessWho.nl