Als één instrument het muzikale 'gezicht' van de twintigste eeuw heeft bepaald, is het wel de onvolprezen gitaar in al zijn verschijningsvormen. De vierde van de vijf slotavonden van Glatt und Verkehrt in Oostenrijk was er geheel aan gewijd, al luisteren twee van de drie deelnemende instrumenten naar een andere naam. Ton Maas is voor Mixed van de partij in Krems a/d/ Donau en liet zich gisteravond in vervoering brengen.

door Ton Maas (tekst en foto's)

Met nog één avond voor de boeg kan toch wel met behoorlijk grote zekerheid worden vastgesteld dat dag vier het muzikale epicentrum van de twintigste editie van dit avontuurlijke festival vormde. Over de vraag of de piek aan het begin of juist aan het einde van de avond werd bereikt, zal nog lang worden getwist, maar de keuze beperkt zich tot twee optredens die allebei - om verschillende redenen - het predikaat 'sensationeel' verdienden.

Gestaalde perfectie
Maar voor we daaraan toe zijn, past een eerbetoon aan de eminence-grise van de Indiase slidegitaar, de inmiddels zilvergrijs gekuifde Pandit Vishwa Mohan Bhatt uit Calcutta, die op basis van de westerse gitaar een instrument ontwikkelde dat zich minstens zo goed leent voor de klassieke Indiase muziek als de sitar of de sarangi. De mohan-veena is een zogeheten hollow body jazzgitaar (met gewelfd bovenblad en f-gaten), voorzien van een groot aantal resonantiesnaren. Het instrument ligt plat op schoot en wordt met twee fingerpicks en een metalen slide bespeeld. De groep die Bhatt heeft samengesteld om mee te touren, representeert drie belangrijke stromingen binnen de Indiase muziek: de klassieke tradities van Zuid en Noord India en de eeuwenoude volksmuziek van Rajasthan in het Noordwesten. Verrassend was het optreden niet, want Bhat reist al jaren met dit gezelschap de wereld rond en was er eerder mee te zien tijdens MusicMeeting in Nijmegen. Maar het blijft een genoegen om je te laten meevoeren door de gracieuze melodieën, afgewisseld door spectaculair vuurwerk op de kartal (kleppers) van Gazi Khan Barna.

Cover of reconstructie
Jonge honden zijn het, de vier Venezolanen van C4 Trio. Stuk voor stuk virtuoos op hun kleine cuatro (drie stuks) dan wel zessnarige basgitaar. Maar wat de groep daar nog bovenuit doet stijgen, is de ademstokkende precisie van hun samenspel. Zo zijn ze in staat een roffel uit te voeren waarbij ze om beurten steeds één enkele tik produceren. Je komt als toeschouwer regelmatig ogen te kort om je oren bij te houden. De spontaniteit en onbedorvenheid van het viertal - 'Are you tired? No? We are!' (alvorens aan een spetterende toegift) te beginnen - maakt hun tot instant publiekslievelingen. Bovendien contrasteren die eigenschappen aangenaam met hun ongelofelijke instrumentbeheersing en bijna onmenselijk hechte samenspel. Toen ze vorige maand in Haarlem optraden tijdens het Houtfestival, ontbrak een van de cuatrospelers. Dat leek toen geen gemis, maar gisteravond bleek het tegendeel waar. De groep is weliswaar bijzonder in die zin dat alle vier de spelers gelijkwaardig zijn en elkaar de spotlight gunnen, maar degene die vorige maand schitterde door afwezigheid, bleek toch nog een tikje virtuozer dan zijn kompanen. C4 Trio doet zichzelf tekort als ze onderdelen van hun repertoire aanduiden als 'cover'. Wat zij gisteravond uithaalden met Norwegian Wood, kan je echt geen cover meer noemen maar beter een reconstructie. Schijnbaar achteloos demonstreerde het viertal wat er nog voor onvermoede mogelijkheden in het bronmateriaal verborgen liggen.

Hartverwarmend afscheid met surprise
De tweede gegadigde voor het predikaat festivalhoogtepunt was het optreden van reggaepionier Ernest Ranglin, onderdeel van de afscheidstournee die hij dezer dagen onderneemt met een aantal goede (en beroemde) vrienden. '& Friends' is toch een beetje een understatement als het gaat over de sterrencast die de bejaarde meester begeleidt bij zijn zwanenzang. Off stage oogt hij broos en zelfs een beetje onvast, maar op de bühne is daar niets van te merken. Zijn vingervlugheid op de gitaar heeft hij nog niet verloren en soepeltjes wandelt hij al spelend op en neer om een van zijn vrienden te onthalen op een muzikaal een-tweetje. Ook Tony Allen is de zeventig allag gepasseerd, maar zit nog altijd kaarsrecht achter zijn drumstel en onderscheidt zich door zijn schijnbaar inspanningsloze stokvoering (dank aan Michael Baird voor die fraaie term). Rietblazer Courtney Pine, contrabassist Ira Coleman en toetsenist Alex Wilson deden hun reputatie eer aan, maar het was zanger en gitarist Cheikh Lô die zich eerst ontpopte als scherp accentuerend percussionist, om vervolgens tot (bijna) ieders verrassing plaats te nemen achter het drumstel van grootmeester Tony Allen, terwijl die achter de coulissen even een glaasje wijn tot zich nam. Na een oorverdovend applaus liepen de vrienden elkaar omarmend het toneel af en markeerden zo op gepaste wijze het einde van een tijdperk.