Jongere lezers kennen zelfs zijn naam misschien niet, maar voor wereldmuziekliefhebbers 'van zekere leeftijd' was Wouter Swets een begrip. Maandelijks schreef hij in muziekblad Luister over nieuw verschenen platen, bij voorkeur met muziek uit de door hem zo geliefde Balkan. Maar ook de klassieke tradities uit Turkije, de Arabische wereld en Centraal-Azië konden rekenen op zijn warme belangstelling. Wouter Swets overleed op 25 mei. Hij werd 86 jaar oud.

door Ton Maas

Smets' bijdrage aan de wereldmuziek laat zich nog het best vergelijken met die van de legendarische liedverzamelaar Alan Lomax, al was Wouter naast etnomusicoloog ook nog uitvoerend musicus, arrangeur en orkestleider. Zijn veldwerk deed hij vooral in de Balkan, maar hij verdiepte zich ook in de klassieke Arabische en Ottomaanse muziek en in de traditionele kunstmuziek van Centraal-Azië. Naast zijn maandelijkse plaatrecensies en artikelen voor het maandblad Luister verzorgde hij ook met regelmaat radiopraatjes-met-plaatjes voor de KRO.

Wereldmuziek avant la lettre
In de tijd waarin Swets werkzaam was, bestond de term wereldmuziek nog niet. En ook de huidige wildgroei van fusions en crossovers was nog niet tot wasdom van betekenis gekomen, afgezien van een enkele muzikale uitwisseling tussen culturen zoals die van Ravi Shankar met Yehudi Menuhin. Swets' stiel betrof de 'etnische' of 'volksmuziek' en daarbij was hij vooral gespitst op de pure, onversneden traditie zoals die destijds nog te vinden was in afgelegen plattelandsdorpen.

Betrouwbare gids
Wat zijn recensies in Luister vooral gezag verschafte, waren niet de waarderingscijfers die hij aan een plaat gaf - die waren immers meestal nogal zuinig - maar zijn brede en diepgaande kennis van zaken, waaruit hij rijkelijk kon putten voor de achtergrondinformatie die er hij steevast bij leverde. Bij heel wat mensen heeft hij daarmee de oren geopend voor in eerste instantie vreemde en exotische muziek uit onbekende streken.

Ambassadeur van de Balkan
Met zijn orkest Čalgija wilde Swets zijn landgenoten vertrouwd maken met de authentieke volksmuziek van de Balkan. Crispijn Oomes schrijft in zijn necrologie van Wouter Swets: 'Het woordje "authentiek" mag niet te lichtvaardig worden opgevat. Wouter deed research naar de herkomst van een bepaalde melodie en ontdeed deze van moderne en westerse aanpassingen, waardoor de oorspronkelijke schoonheid en levendigheid weer te voorschijn kwam.'

Staat van dienst
Wouter Swets was actief betrokken bij de International Folk Music Council (IFMC) en de Society for Ethnomusicology. Hij publiceerde talrijke artikelen in vakbladen en schreef begin jaren tachtig het boek Tradtionele Turkse Kunstmuziek (KRO, 1983).

Discografie
Calgija - Music from the Balkans and Anatolia No. 1. (Munich Records, 1978)
Calgija - Music from the Balkans and Anatolia No. 2. (Pan Records, 1990)
Ensemble Al Farabi - Saba Kar-I Natik, Ilahiler. (Pan Ethnic, 2002)