(foto Viva Brasil - Eric van Nieuwland)

Voor een uitverkocht Concertgebouw opende afgelopen donderdag het Viva Brasil festival met een spectaculair dubbelconcert. Caetano Veloso en Gilberto Gil, twee boegbeelden van de Braziliaanse muziek, gaven de Europese première van hun nieuwe tour in een Amsterdamse zaal gevuld met Brazilianen.

(clip uit: Fina Estampa, 1994)

Veloso en Gil hoefden de zaal niet te veroveren: zelden zag ik zo'n hartelijk onthaal - bij opkomst klonk het applaus al oorverdovend. Nu kan dergelijk prematuur enthousiasme soms alle spanning uit een concert halen, maar tekenend voor de klasse van deze twee singer/songwriters was daarvan ditmaal geen sprake.

De opzet bleek in alle eenvoud van grote klasse: twee gitaren, twee stemmen, en bijna twee uur lang klassiekers uit het Braziliaanse songbook. Even ontspannen als geconcentreerd wisselden de twee culturele giganten elkaar af, waarbij de verschillen tussen Veloso en Gil subtiel duidelijk werden. Caetano speelt veelal in een kraakheldere bossa nova stijl; Gilberto heeft een wat funkier aanslag op de gitaar, gelardeerd met reggae-achtige riffjes die aan Jorge Ben doen denken.

Veloso is hierbij nog uitstekend bij stem, terwijl Gils stem is voorzien van het craquelé der jaren. Samen zijn ze verantwoordelijk voor een enorm aantal Braziliaanse klassiekers: vrijwel ieder nummer werd collectief meegezongen, al snel werd er hier en daar een traan weggepinkt.

Veloso speelde naast bekende klassiekers ook wat minder bekend repertoire, zoals Nine out of ten van zijn prachtige Londense exil album Transa (1972), een onderschat item in 's mans discografie. Het epische klankdicht Terra kreeg een langgerekte uitvoering die eindeloos bleef boeien. De sitar uit het origineel werd geen moment gemist.

In de zaal hield werkelijk iedereen zijn adem in bij Caetano's bloedstollend mooie versie van Tonada de luna llena, oorspronkelijk van de Venezolaanse zanger Simón Díaz, door Caetano opgenomen voor zijn album Fina Estampa (1994) en ook benut door Pedro Almodóvar in een van diens films. In het Concertgebouw kreeg deze cover de intensiteit van de betere flamenco mee, waarbij Veloso steeds moeiteloos overschakelde van kopstem naar de allerdiepste diepte.

Met de focus op hun beider klassiekers mag deze avond gelden als een fraaie revanche voor de recente, wat minder geslaagde concerten die Veloso en Gil in de lage landen gaven. We herinneren ons een avond met Veloso in de Heineken Music Hall, gevuld met woedende Brazilianen, omdat Caetano toen alleen het Engelstalige materiaal wilde zingen van zijn met the great American songbook gevulde album A foreign sound. De laatste keer dat ik Gil zag in Brussel vergaloppeerde Gilberto zich menigmaal aan nummers waar zijn stem echt niet meer bij kon komen.

Niets van dit al tijdens dit concert, waarvan je bij het begin al voelde dat dit wel eens een in zekere zin historische avond zou kunnen worden - 50 jaar artistieke vriendschap, 50 jaar ware iconen binnen de Braziliaanse cultuur.

De avond werd besloten met twee fraaie toegiften, waaronder het ook door Beirut voor de Red Hot organisatie zeer fraai gecoverde O Leaozinho, die er binnen twee minuten doorheen werd gejaagd door Caetano.

De diaspora genoot hier ten volle, en de aanwezige Nederlanders moeten ongetwijfeld ontroerd zijn geraakt door de liefdevolle wijze waarop collectief het Braziliaanse lied werd gevierd. Zelden werd Braziliaanse melancholie en levenslust zo fraai getoonzet als tijdens deze avond.


(foto Viva Brasil - Eric van Nieuwland)

Viva Brasil vervolgt op 18 en 19 juli, voor het programma klik hier.